Да п а л ы қ дүниетаны мы Әрбір ғалы м

күн тізбесіндегі әрбір ай, әрбір күн, тіптен күннің әрбір

бет 13/94 Дата 13.09.2023 өлшемі #43348

Навигация по данной странице:

• Абайды көп зерттеген де, оның философиялық көзқа- расы хақында жиырмасыншы жылдардың өзінде-ақ ар- найы мақала жазған да — Мұхтар Әуезов. Ол «Абайды
• Қайшылығы бар. Ол Фейербахтың «Махаббат діні» де

күн тізбесіндегі әрбір ай, әрбір күн, тіптен күннің әрбір кезеңдерінің рухани киелері болған. Бүл жерде зороаст- ризмнің әсері бар. Мүндай жағдай Авестада да тіптен жиі кездеседі. Бір сөзбен айтқанда, «Қыс» образын адам кейпінде беру Абайдың өзі ашқан жаңалығы. Абай өлеңдерінде тек қысты ғана адам кейпінде суреттеумен шектелген жоқ, соның айғағындай «Жазғытүры» деген өлеңінде: «Күн — күйеу,  жер — қалыңдық сағынысты,  құмары екеуінің сондай күшті» деп бір кетеді. Сонда күннің — күйеу, жердің — қалыңдық атануында да Некрасовтың әсері болғаны ма? Бұрын мұндай қазақ фольклорында кездеспеген  образдарды жасау — ақынның өз жаңа- шылдығы. Абайды көп зерттеген де, оның философиялық көзқа- расы хақында жиырмасыншы жылдардың өзінде-ақ ар- найы мақала жазған да — Мұхтар Әуезов. Ол «Абайды философ деуге болмайды. Себебі философ болу үшін бел- гілі философиялық жүйе болу керек. Абайда олай емес. Абайда даңышпан ақындарда болатын философиялық пікір бар»,— деген еді. Иә, Абай философиялық жүйе құрастырмаған ойшыл, бірақ оның дүниетанымында жүйе жоқ дегенмен келісе алмаймыз. Абайдың әлемге көзқарасы қалыптасқан, езіндік философиялық түйіндері бар ғұлама. Бұған мы- сал ретінде тек қана отыз сегізінші қарасөзін алсақ та жеткілікті. Ә. Қоңыратбаев «Фараби және Абай» деген мақаласында осы отыз сегізінші қара сөзі жайында: «Бұған әзірше ешкімнің тісі батпай жүр. Мұны түсіну үшін араб тілін білу жетімсіз, сонымен бірге ислам фи- лософиясын да білу қажет. Мұнда Абай Фейербахша дінді реформалап, соны жаңалыққа бейімдегісі келеді. Қайшылығы бар. Ол Фейербахтың «Махаббат діні» де- жүктеу Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз