Cабаќтыњ таќырыбы: Топтау сан есім 6-сынып

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу,сабаққа назарын аудару.

Өткен сабақтар бойынша бірсыпыра шолып өтемін.

Ұйқыдан тұрған адамдай мең – зең болған Ақылбайдың құлағына сыбыр – сыбыр дыбыс естілді.Ол тұра сала,жан – жағына сезіктене көз салды.Бұрын оянған Әнуар тозығы жеткен етігімен жерде жатқан қурайды ерсілі – қарсылы бытыр – бытыр басып жүр екен.Сұлап – сұлап жығылып жатқан ұзын – ұзын қарағайларды көрді.Оқшау жатқанзәулім үйеңкінің басында жалғыз аққұтан отыр.Ол адамнан жасқанып,ұшып кетпеді,керісінше,көзі жасаурап,көмек сұрағандай,жалтақ – жалтақ қарай береді.Оның балапандары шыр – шыр етеді.Олар тамақ сұрап жатқанға ұқсайды,ұшайын десе шама жоқ.Аппақ қардай ақ қанатының бірі қып – қызыл.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Сөз құрамына қарай нешеге бөлінеді ? 2.Дар сөздер дегеніміз не ?

3.Күрделі сөздер дегеніміз не ? 4.Қосымша нешеге бөлінеді ?

Оқушыларға сөйлем талдатқызамын.

өздері – дара,түбір сөз

атап – дара туынды түбір,ат – а,зат есімнен етістік жасаушы –а –жұрнағымен жасалған.

Отырып – дара,түбір сөз.

Әйгерімнің – күрделі,біріккен сөз,Әй және керім сөздерінің бірігуі арқылы жасалған.

осы – дара,түбір сөз.

жаз бойы – күрделі,тіркескен сөз.

Біржаннан – күрделі біріккен сөз.

үйренген – дара,түбір сөз.

бар – дара,түбір сөз

әндерін – дара түбір сөз

кезек – кезек – күрделі,қос сөз

айтқызды – дара.

Білімді бекіту : Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : қайталау.


6– сынып Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Диктант

Сабақтың мақсаты :

а) Оқушылардың есте сақтау қабілетін дамыту,өз ойын еркін жеткізе білуге,сауатты жазуға дағдыландыру

ә) Мұқият тыңдап,ұқыпты жазуға дағдыландыру ;

б) Өз ісіне ұқыпты,мейрімді,кешірімшіл болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : қайталау

Сабақтың әдісі : баяндау

Сабақтың көрнекілігі : диктанттар жинағы

Халықтық педагогика

элементтерін қолдану : мақал – мәтелдер

Пәнаралық байланыс : әдебиет.

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Тақтаға бүгінгі күн мен диктанттың тақырыбын жазып қоямын.

Күзге салымғы шуақ күндердің бірі.Танабай аулы Ақмоланың оңтүстік жағындағы Нұра өзенінің бойындағы қыстауында еді.Өзеннің жағалары қалың биік тас,кей жерлерде талмен араласа шыққан қамыс.Араларында, қырат жерлерде биік ұшқат,қараған,тобылғы.Өзенннің екі жағындағы жалпақ шыққан неше түрлі өсімдіктің сары ала алтынданып,әбден піскен кезі.Талдардың жапырақтары сап – сары ала алтын түстеніп,ақырын сыбдырлап желбірейді.

Қарағандардың да жапырақтары сарғайып,бүршіктері қызарып,құндақтары тұқым шашқан.Тікендердің жазғы ал қызыл гүлдерінің орындарына қып – қызыл моншақтай,сабақтаған қызыл моншақ түймелердей болып,итмұрындар самсаған. Қызыл тобылғылардың жасыл жапырақтары алтындай сараланып құбылған.Өзеннің және қара сулардың жағаларындағы селдіреген қамыстардың әдемі шашақтары үлбіреп,жел соқса,ақырын ырғала желбіреп,сары үкідей болып сарғайған.Қамыстардың әдемі сыбдырлаған жапырақтары да сары ала болған.
( С:Сейфуллин ) ( 114 сөз )

Жазып болғаннан кейін мәтіннен сын есімдерді тапқызып,құрамына қарай талдатамын.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Мәтінді бір рет мәнерлеп оқып беремін

Атағын шығарған балаға халық разы болса,тапқан ананың да қуанышы.

Мен батырмын, мықтымын,өнерлімін,білімдімін дейтін адам,өзін -өзі тарих таразысына салушы адам халық баласы емес. Ол – қара басының қамын ойлаушы топас адам. Сенің кім екеніңе сыншы – халық.Халық сыны – қадірлі сын.Халық сынынан өту,халық баласы атану оңай емес. Ол кімнің алдына болса да,орасан көп тілектер,талаптар қояды,соларды орындасаң ғана халық баласы атанасың.
( М.Ғабдуллиннен. ) ( 117 сөз )
Мәтінді тағы бір рет оқып беремін.Оқушылар тыныс белгісін қояды.
Үйге тапсырма : Үш сөйлемге морфологиялық талдау жасайды.


6– сынып Қ а з а қ т і л і
Сабақтың тақырыбы : Күрделі сөздер

Сабақтың мақсаты :

а) дара сөздер мен күрделі сөздер туралы

түсініктерін кеңейту

.Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру ;

ә) Оқушылардың

бойында әдептілік,инабаттылық

,қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.

б) Сабақ барысында түбір мен қосымшаны ажырата

білуге дағдыландыру

Сабақтың түрі : Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,тіл дамыту

Сабақтың көрнекілігі : кеспе қағаздар

Пәнаралық байланыс : әдебиет.

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға өткен сабақтар бойынша сұрақтар қоямын.

1. Сөзжасам дегеніміз не ? 2.Түбір дегеніміз не ?

3.Түбірге жалғанған бөлшекті қалай атаймыз ? 4.Қосымша нешеге бөлінеді ?

5.Жұрнақ нешеге бөлінеді ?

б) Жаңа сабақ :

Бір ғана түбірден немесе туынды түбірден тұрған сөзді дара сөздер дейміз.

Екі немесе одан да көп сөздердің бірігуі,тіркесуі,қосарлануы,қысқартуы арқылы жасалған сөздерді күрделі сөз дейміз.

2.түйеқұс,әке – шеше,Б:Ұ:Ұ: т.б.

76-жаттығу . күрделі сөз түріне мысал тауып жазу

2. Күрделі сөздер дегеніміз не ?

3. Күрделі сөздер нешеге бөлінеді ?

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : 77 – жаттығу

6– сынып Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Шылау

Сабақтың мақсаты :

а) Шылау туралы түсінік бере отырып,шылаулардың сұраққа жауап бере алмайтындығын,оның лексикалық мағынасының болмайтындығын түсіндіру;

ә) сөйлеу тілін,сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорытуға,көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру

б) Оқушыларға қазақ тілін оқыту арқылы ой -өрісін,таным абілетін,шылау туралы түсініктрін дамыту.

Сабақтың түрі : Жаңа сабақты игерту

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,тіл дамыту,іздендіру

Сабақтың көрнекілігі : плакаттар,тірек сызбалар

Халықтық педагогика

элементтерін қолдану : мақал - мәтелдер

Пәнаралық байланыс : әдебиет.

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Көмекші есімдер дегеніміз не? 2. Көмекші етістіктер дегеніміз не?

3. Одағайдың қандай түрлері бар?

Тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ,бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән үстеп тұратын көмекші сөздер бар. Ондай көмекші сөздер шылаулар деп аталады.

Шылаудың басқа сөз таптарынан мынадай айырмашылықтары бар.

1. 
   Шылаудың толық лексикалық мағынасы болмайды.
   
2. 
   Сөйлем ішінде шылау сөйлем мүшесі бола алмайды.
   
3. 
   Шылаулар сөз бен сөзді,сөйлем мен сөйлемді байланыстырады.
   
4. 
   Шылаулар түрленбейді.
   

Отан үшін отқа түс, күймейсің

Семіздікті қой ғана көтереді

Сабақты бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.бірнеше сұрақтар қоямын.

1 Шылау дегеніміз не?

2. Не себепті шылаулар сөйлем мүшесі бола алмайды?

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма: 324-жаттығу


6– сынып Қ а з а қ т і л і

Сабақтың тақырыбы : Септеулік шылау

Сабақтың мақсаты :

а) Шылау туралы түсінік бере отырып,шылау сөздер білдіретін мәні мен сөйлемде атқаратын қызметіне қарай үшке бөлінетінін түсіндіру;

ә) сөйлеу тілін,сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорытуға,көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру

б) Сабақ барысында шылаулардың түрін ажырата білуге үйрету;

Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,тіл дамыту,іздендіру

Сабақтың көрнекілігі : плакаттар,тірек сызбалар

Халықтық педагогика

элементтерін қолдану : мақал - мәтелдер

Пәнаралық байланыс : әдебиет.

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі :

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1 Шылау дегеніміз не?

2. Не себепті шылаулар сөйлем мүшесі бола алмайды?

Септеулік шылаулар белгілі бір септік тұлғадағы толық мағыналы сөздермен тіркесіп келіп,оған қосымша мән үстеп тұрады да, оны екінші сөзбен байланыстырады. Бұл тұрғыдан келгенде септеулік шылаулар септік жалғауларының білдіретін мағынасы мен атқаратын қызметіне ұқсайды.

Септеулі шылаулар мыналар: үшін,сайын, туралы, арқылы,жайлы, сияқты, қарай ,таман,бері,бұрын,бірге, соң, кейін т.б

Жаттығумен жұмыс : 325– жаттығу. Септеулік шылау арқылы байланысып тұрған сөздерді септеулігімен бірге теріп жазыңдар.

Тақтамен жұмыс : Шылауларды қатыстырып,бірнеше сөйлем жазып морфологиялық талдау жүргізеді.

Ж.е з.е ш з.е з.е т.с ет ж.ж ш

Сен «Асан мен Үсен» ертегі/сін оқыдың ба?
Сабақты бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.бірнеше сұрақтар қоямын.

1. 
   Қай септіктердің шылауында айтылады?
   
2. 
   Шылаулар атауыш сөздерге жата ма?
   

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Қай септіктердің шылауында айтылады?

2. 
   Шылаулар атауыш сөздерге жата ма?
   

Тірек сызба арқылы түсіндіремін.

1. 
   Жалғаулық шылау дегеніміз не?
   

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Жалғаулық шылау дегеніміз не?

2. Жалғаулық шылаулар қандай мағыналық қатынасқа бөлінеді?

Тірек сызба арқылы түсіндіремін.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын иексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Оқушыларға сабаққа мақсат қойғызу.

Тапсырма. Кестені толтыру.Интербелсенді тақтада үш оқушы шылаудың үш мағыналық түріне байланысты кластерді толтырады.

Тапсырма. Менің атым Қожа повесінен шылау кездесетін 5 сөйлем теріп жазу. Шылауларды мағыналық түрлеріне ажырату.

Тапсырма. Шылау тақырыбына 5 жолды өлең жазу.

1. 
   Шылау
   
2. 
   Жалғаулық,септеулік,демеулік
   
3. 
   Байланыстырады,құрады,демейді
   
4. 
   Сөздер ,сөйлемдердің жетегінде жүреді.
   
5. 
   Сөз табы.
   

Қайрат пен ақыл жол табар

Қашқанға да қуғанға

Әділет,шапқат кімде бар,

Сол жарасар туғанға!

Тапсырма. Шылау ережесін сатылай кешенді талдау.

Сөз табы: Шылау

1. Лексикалық мағынасы: жоқ,бірақ сөз тіркесінің құрамында белгілі мағынаға ие болады.

2. Түрленуі: түрленбейді.

3. Қызметі: сөз бен сөзді байланыстырады.

4. Мағыналық түрлері: жалғаулық,септеулік, демеулік

5. Синтаксистік қызметі: жоқ
Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма: I деңгей: 346-жаттығуды орындау

II деңгей: шылау қатысқан мақал-мәтел жазып келу