Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы №4(62) 2017 ж.
177
ойын көбінде образды да бейнелі сөздер арқылы жүзеге асырады дейтін болсақ, қытай тілін образды
да бейнелі сөздердің кенішідесек артық айтқандық емес.
ҚХР құрылғаннан кейін, әсіресе 50-ші жылдардың орта тұсынан бастап «Партиялық бағыт
ұстанбаған», «Пролетариат табын жырламаған» шығармалар мен
олардың авторлары жаппай
қудалана бастады. Себебі ол кезде қытай қоғамы демократиялық-феодалдық қоғамнан, компартия
басшылығындағы социалистік қоғамға енді ғана аяқ басқандықтан, компартияның алғашқы тәтті
уағыздарына сеніп, нағыз демократиялы қоғам орнайды дегенге бар ділдерімен иланды. Алайда 1955
жылдан басталған «Кері төңкерісшілерді аластау қозғалысы» ең алдымен қолына қалам ұстаған
жұртқа бағытталды. Тура сол кезден бастап әдебиет пен өнерге кәрін төгіп, қаһарына мінген
компартия өзінің «Пролетариат диктатурасы» дейтін
өткір қаруын оңды-солды сілтеп, «Кері
төңкерісшілерді» қырып-жоя бастады.
Қытай әдебиеті қазіргі кезеңінің даму барысын үлкен екі кезеңге бөлуге болады: Бірінші кезеңі –
1949-1979 жылдар аралығы. Екінші кезеңі – 1980 жылдан жаңа ХХІ ғасырдың басына дейін.
1949-1957 жылдар аралығында, қытай поэзиясында біраз жандану байқалды. ХХ ғасырдың 20-40
жылдары аралығында әдебиетке келіп поэзияның тұғырын биіктеткен, өзіндік тың тебінмен, жаңа
ізденіспен келген бір топ ақындардың ішінен Ай Чиннің ізденісін ерекше атап өтуге болады.
Әдебиеттен аластатылған айтулы ақындар жаңа дәуірде қаламдарын қайта бастан қолға алып,
жаңа бір тебінмен, үлкен шабытпен, жапалы ізденіспен өрелі өлеңдер жазуға кірісті. Олардың
арасында түрмеден босап келгендер де, еңбекпен өзгерту лагерлерінен оралғандардың бірі – Ай Чин.
Ай Чин Қытай Халық Республикасының әйгілі
ақын оның шын аты Жаңнайдың, бүркеме аты
Е.Жйа, Қы А, т.б. Ай Чин 1910 жылы 27 наурызда (қытай күні есебімен 17 ақпан) Қытай Халық
Республикасының Джи Жан өлкесі, Джин Хуа ауданы Фан Тянь Жень қыстағындағы бай-қуатты
отбасыда дүниеге келді. Ай Чин дүниеге келер кезде анасы бірнеше күн қатты қиналып, Ай Чиңді
дүниеге алып келіп, өлім аузынан қалған. Олар туылған сәбиді дүниеге келмей жатып, отбасына алып
келген қайғы-қасірет ретінде қабылдады. Ай Чиннің әкесі дінге деген наным-сенімі мықты отағасы
болғандықтан, Ай Чиңді сәби кезінде қарапайым, кедей отбасыға асыранды бала етіп береді. Осы
тұрмыстың тауқыметі оның жазушылық жолына үлкен әсер етті. Бала кезінен бастап, осы тұрмыстың
салдарынан ата-анасына қарсы көзқарас пайда болды. Өмірге тік көзбен
қарау ұғымы ақырындап
күшейе бастады.
Ай Чиң 5 жасында ауылдық жеке оқу орнында оқып, 15 жасында Джин Хуа өлкесінде 7 орта
мектепте оқыды. Ол сурет салуды қатты ұнататын еді. 1928 жылы Хан Джоу мемлекетінің Ши Ху
өнер академиясында сурет салу факультетінде оқуын жалғастырды. Сол кездері сол академияның
ректоры Лен Фын Миен еді. 1929 жылдың көктемінде Францияда оқу мен жұмысты бірге алып
жүрді. Сурет салудың қыр-сырын білу барысында, көптеген Еуропалық классикалық және қазіргі
заманғы әңгіме, өлеңдермен тереңірек танысты. Соның ішінде Бельгия мемлекетінің ақыны Фар Ха
Лын өлеңдері оған үлкен әсер етті. Францияда оқып жүрген кезде ол «Дүниежүзілік императорға
қарсы тұру» одағына қатысты. 1932 жылы шілде айында «
莪伽
» атпен «
北斗
» атты журналына алғаш
рет «
会合
» – «Кездесу»атты өлеңі жарық көрді.
Ақын 1930 жылдан бастап өлең жаза бастады. 10 жыл
бойы өзімен халықтың тағдырын, заман
тағдырын бір түйінде тоғыстырды. Өлең кеңістігінде, оның шығармашылығы қанатын жайған қыран
құстай самғады. Өзінің өлеңімен өнерді, тарихты, патриоттық сезімді айқара ашты. Оның өлеңдегі
жарқылдаған найзағайдай, сұңқылдаған құстай, бірде жылап, бірде күліп мемлекетіне, еліне, отанына
деген махаббатын өз шығармашылығымен жеткізе білді.
1932 жылдың 4-ші айында Шанхайға қайтып келіп, Қытайдың сол қанатты көркем өнер ұжымына
мүше болып қабылданды. Әрі өзінің сурет үйірмесін ашып, патриотизмге балаларды оқыта бастады.
Шілде айында осы себеппен оны тұтқынға алды. Бельгия ақыны Версайлестің 25 өлеңін түрмеде
отырып аударды. Сол уақытта
大堰河
-
我的保姆
– «Да Ян өзені – менің күтушім» өлеңі «
春光
–
«Көктем шырағы» атты журналда алғаш рет Ай Чиң деген атпен жарық көреді. Оның бұл өлеңдері
«поэзия әлемін» дүр сілкіндірді. Бұл өлеңде автор өзінің күтушісінкүтуші ретінде емес, ана ретінде
қабылдаған.
Оған деген сағынышын, махаббатын, әйел қауымының орнының биіктігін жырлаған.
Сондай-ақ ақын осы өлең арқылы бір жағынан анасына деген сағынышын, екінші жағынан, қара
түнек қоғамға болған өкпе-назын, кертартпа ескі қоғамда қытай халқының қараңғы дүниеде өмір
сүргенін бейнелейді. Осы өлең алғашқы өлеңдерінің бірі болып саналады.
«Поэзия әлемін»дүр сілкінткен бұл өлеңдері ақындық кезеңі ретінде өмірбаянынан ерекше орын
