Бүркіт ағА-80 жаста орта мектепте окылатын 20-дан аса пәннің ішіндегі ең ма

Мерейтой
БҮРКІТ  АҒА-80  ЖАСТА
Орта мектепте окылатын 20-дан аса пәннің ішіндегі ең ма- 
ныздыларының  бірі-математика  пәні  екендігі  даусыз.  Тіпті 
көптеген  мектеп  мұғалімдері,  ата-анадар  "математикадан 
үлгерімі  жаксы  окуш ылардың  баска  пәндерден  де  үлгерімі 
жақсы болады"  деп есептейді.  Бұл түжырым, белгілі деңгейде 
өмір  көрсетіп отырғандай,  шындық та.
Міне,  математика пәнінін осындай  мектеп жүйесіндегі  ма- 
ңызды  орнын  сезінген,  байкаған  казак зиялылары  бұл  пәнді 
окыту  әдістемесіне  ерекше  мән  берген.  XX  ғасыр  басында 
халық үшін  бағдаршам болған Алаш азаматтары  өздерінің ар- 
наулы математикалык білімдері  болмаса да оның халык бола- 
шағындағы  орнын  ескеріп,  оз  беттерімен  іздене  отырып, 
дүниелік мектептер  үшін алғашқы  математика окулыктарын, 
бағдарламаларын жазды.
Біздің  зерделеуімізше,  қазақ  мектебі  үшін  алғашқы  мате-  | 
матика  окулығын  жазған,  казак халкы  үшін  басын  тауға  да, 
тасқа да үрған, акырында санаулы  адамдардың ғана колынан 
келетін  үлы жолда опат болған -  Міржакып Дулатүлы ағамыз.
Ол кісі  1914 жылы Троицк қаласында  "Есеп тану  күралы"  деген атпен казак баласы  үшін 
алғашкы  математика окулығын үсынды.
Кейінгі  жылдары  8  рет  толықтырылып,  кайта  басылған  осы  оқулы ктан  бастау  алған 
қазак еліңдегі  орта мектепке арналған математикалык күралдар дайындау мәселесін  халкы- 
мыздың аяулы үлдары  Сүлтанбек  Кожанов, Кәрім  Ж әленов,  Әлмағамбет Касымов,  Қаныш 
Сәтбаев,  Әлімхан  Ермеков,  Ибадулла  Акбергенов,  Садуакас  Бокаев,  ж әне  т.б.  ары  қарай 
жалғастырып  еді.
Осы  бір маңызды мәселенің келесі толкынында  XX ғасыр ортасынан бастап бүған атса- 
лысқан  бір  шоғыр аға-апаларымыз бар.  Олар  Б.  Баймүқанов,  С.  Ш әкілікова,  К-  Кабдыкай- 
ыров, Т.  Оспанов,  К   Өтеева...
Бүл ғалым-педагогтардың ішіндегі  шоқтығы биігі  -  Бүркіт ағамыз.
Б.Б.  Баймұханов Атырау облысы,  Махамбет ауданының №12 ауылында  1930 жылы  казан 
айында дүниеге  келген.  О ның балалык шағы  соғыс  ж әне  соғыстан  кейінгі  ауыр  жылдарда 
отті.  Б.Б.  Баймүканов  Махамбет ауданының Махамбет атындағы  орта мектебін бітіргеннен 
кейін  Абай  атындағы  Қ азак  мемлекеттік  педагогикалык  ииститутына  түсті.  Институтты 
1953  жылы  үздік  тәмәмдап,  Атыраудағы  (ол  кездегі  Гурьев)  педагогикалык  институтта 
математикадан сабақ берді.
1957-1961  жылдары  У краинаны ң  Харьков  каласындағы  политехникалык  институттың 
аспирантурасын  оқыған  ол  1963  жылы  кандидаттық диссертация  корғап,  ф изика-матема­
тика ғылымдарының кандидаты атағына ие болды.
1966-1972  жылдары  К азак  үлттық  мемлекеттік  университетінде  жұмыс  істеген  кездері 
жоғары оку орындары окытушыларының білімін жетілдіру факультетін үйымдастырып, онын 
алғашкы деканы болды.
(Жалғасы  4-бетте)

НЕГІЗІ
1992  ЖЫПДЫҢ
ҚАҢТАРЫНДА
ҚАЛАНҒАН
т
е
м
а
т
и
к
а
РЕСПУБПИКАЛЫҚ 
O p   w  і 
Ж І   АЙДА  BIP  ШЫҒАТЫН
^ а т ы н д а ғ ы   П ГИ У - Дһфыми-әдістЕМЕлік
И
З
 И
 К
О
  ми 
—
 
*УРНАЛ
il 
аты и д а  г ы  ғы л ы м и  
;
1 U
Т'А П ХАН АСЫ
ҚЫРКҮЙЕК  -Қ А З А Н
МАЗМҰНЫ
2  АШИМОВА Ж .  Оқушылардың танымдық қабілетін 
арттырудағы шығармашылық жұмыстың мәні
3  БЕРДІМ ҮРАТОВА Г.  Оқу-тәрбие үрдісін оқушылардың 
шығармашылык. қабілетін дамьгга отырып жетілдіру
6  БАЛАПАНОВА Ж .  Білім беруді ақпараттандыру жағдайында 
қашықтан оқытуды жүзеге асыру
8  СҮТЕМГЕНОВА Д .  Оқытуда компьютерлік технологияны 
қодцану
11 
НАУРЫЗБАЕВА  P.,  ҚОЖАШ ЕВА Г.  Интервалдар әдісін 
жуықтап есептеуге қолдану 
13  ХАМИТОВ  Ә.,  АЙТҚАЛИЕВА Ф .  Теңсіздіктерді әртүрлі 
тәсідцермен шешу
16  ҚАҢЛЫБАЕВ Қ.  Кеңістіктегі салу есептері 
19  НҮРҒАЛИЕВА Ж .  Салу есептері 
21  ЕШАМАНОВА Д .  Экономикадағы геометриялық 
прогрессияның қолданылуы 
24  АЙБЕКОВА Т.  Шығармашылык, сипаттағы зертханалык, 
жумыстар
26  ТЕЛҒОЗОВА Б. Жоғары алгебра элементтері
27  ИСАЕВ  Y. Тестік тапсырмалар
30  ОРМАНБЕКОВА М.  Энергия түрлері  бағдарламасы 
33  ТЕЛЕМИСОВА А. Электроэнергетика  жэне  электротехника 
негіздері
36  ЖАМАНГАРИНА Г.,  БЕКЕТОВ  М.  «Туынды жэне онын, 
қолданылуы» тақырыбын өту 
40  НУГЕРБЕКОВА К.  Сабақтиімділігін арттыру
42  САКИЕВА К.  Санды теңсіздіктерді  көбейту және бөлу
43  ТОҒЖАНОВА Л.  Оқытуда жаңа технологияны қоддану
44  Г АЛИЕВА Ж .  Санды теңсіздіктерді қосу және азайту
46  УТЕГЕНОВА  М.  «Қысқаша көбейту формулаларын» 
пай дала ну
47  АЛЬКЕЕВА 3 .,  ҚАБЫЛБЕКОВА А.  Математика мен физика 
пәндері арасындағьі байланыс
49  САБИХАНОВА Г.,  АСЕНОВА А.  Сабақта ақпараттық 
технологияны қолдану -  заман талабы 
52  ІЗҒАРАЕВА Г.  Оқушылардың геометрияға деген 
қызығушылығын арттыру
54  СЕЙІЛОВА A.  Радиоактивті ыдырау заны
55  НҮРБЕКОВА Г.  Оқушылардың шығармашылык, қабілетін 
дамыту
57  КЕМЕЛБАЕВА А.  Озық болсаң ойлап кер
60  СОЛТАНҒҮЛОВА С.  Интеллектуалды ойын
61  АХМЕТБЕКОВА Т.  «Үлкен кеме,  үлкен саяхат» ойыны 
63  ШМАНОВА Л.  Миллион кімге бүйырады?
! (53),2010
Бас р ед а кто р  
Ардац  КӘКІТАЕВ
А қ ы л д а с т а р   а л  к  а  с  ы:
С.  ЭБШВЕВА, Б.  БАЙМҮКАНОВ,
Ж.  КАЙЪЩБАЕВ, М.  КАБАСОВ,
А. МУСГАФАЕВ,  О.  САТЫБАЛДИЕВ,
Н.  ТЕМІРГАЛИЕВ,  С.  Ш ӘКШ КО ВА
Ж а у а п т ы   хатш ы  
Жанна  АРНА
К о м п ь ю т е р   б ө л ім ін ің   ж е т е к ш іс і 
Қарлығаш  Ф АЙЗУЛЛАЕВА
БІЗДЩ ТҮРАҒЫМЫЗ:
050010.  Алматы  к а л а с ы  
Б ө г е н б а й   б а т ы р   к в ш е с і  86  уй 
5 -к а б а т ,  511  б ө л м е  
ТЕЛЕФОНДАР: 241-89-18,  291-65-40 
E-mail: 
algorifm @ inaii.kz
Теруге 07.09.  2010 жіберілді.
Басуга  17.09.2010 ко.л койыдды.
Пішімі 84x108  1/16.  Кағазы 2 с)фсетті,
Әріп түрі әдеби. Шартгы б.т. - 5,4 
Есегпік б.т. - 4,0. Авторлык - 5.2 
Ціартты бояулы бет таңбасы - 6,4 
Офсетгі басылым. Таралымы -4097 
Индексі 75885. Тапсырысы - 0510
Қүрылтайшысы: «АЛГОРИФМ» ЖШС
Журнал редакциясында теріліп беттеліп, 
Ж Ш С  «Курсиве басгіаханасында басылды. 
Алматы каласы,  Бағанашьиі пос. 
Восточная кеиіесі, 2 үй, тел: 269-62-26.
Журнал  Казакстан  Республикасы 
Мәдениет,  аппарат жене спорт 
министрлігінде  2005 жылы  маьіырлын 
25-де тіркеліп,  тіркеу туралы 
6072- Ж  куәлігі берілген.
Қолжазба кайтарылмайдь!
©   «Математика жэне физика*  №5, 2010ж.