Біздің СҰхбат ( - ) Ұлттық апталық Газет 2005 жылдың қаңтарынан шыға бастады

№31 (655) 4 тамыз 2017 жыл

9

КИНО

КИНО

ww

www.ja

w.jasqazaq.kz                        E-mail: jas_qazaq@mail.ru

sqazaq.kz                        E-mail: jas_qazaq@mail.ru

«СЕГІЗ ҚЫРЛЫ, БІР СЫРЛЫ»

«       ,

          .

        

ө       ».

Бұл – алашқа ән оздырған атақты Балуан 

Шолақтың әні. Балуан Шолақ Баймырзаұлы 

таңғажайып композитор, әнші, ат құлағында 

ойнайтын шебер болған. 35 жасында 51 пұт 

(816 кг) кірдің тасын к!теріп, жұртты қайран 

қалдырған. Араға 14 жыл салып, яғни 49 

жасында 1 тонна 70 келі (67 пұт) тартатын тасты 

к!теріп, әудем жерге апарып қойған екен. 

Ғасырдан аса уақыт бойы жел мен судың !тінде, 

күннің ыстығында мүжіле бастаған қара тас 

қазір Жамбыл облысы Шу ауданында тұр.

Жазушы Сәбит Мұқановтың «Балуан 

Шолақ» еңбегінде палуанның тұлғасы айрықша 

суреттеледі. Онда: 

«Жұрттың айтуынша, Балуан Шолақ атан 

!гізді бұзаудай арқалап әкетеді, етіне темір 

қысқаш батпайды, білектей темірлерді сымдай 

бұрайды, асау атты жалғыз ұстап үйретіп 

мінеді. Аттың үстінде «шайтандай», зәулім 

қорғандардан мысықтай қарғиды, ағаш үйдің 

қабырғасын басымен сүзіп құлатады, дария 

к!лдерден үйректей жүзіп !теді, жүгіргенде 

ж!бішенді атқа жеткізбейді, бір жеуіне бір 

тайдың еті жұқ болмайды, киімді салдарша 

малынып, киінеді, қыздың қалыңмалына 

бермейтін ат мінеді, ер-тұрманы жарқыраған 

алтын мен күміс. С!йлесе кетсе, алдырмайтын 

шешен, қасарысқан адамына мейірімсіз, досына 

қоң етін кесіп берсе, «е» демейтін шыдамды. 

Дауыс біткеннің әншісі, саусақ біткеннің 

домбырашысы және сырнайшысы, жүрген жері 

ойын-сауық…» – деп келтіреді.

Міне, осындай алып күш иесі болған 

Нұрмағанбет Баймырзаұлы туралы фильм 

түсіріліп жатыр. Соңғы жылдары отандық 

кинематографистер тарихи-биографиялық 

жанрдағы фильм түсіруді қолға алғаны 

байқалады. Соның бір дәлелі – осы «Балуан 

Шолақ» фильмі.

@р режиссер экранда бейнесін жасағысы 

келетін тарихи тұлғадан !зіне үндестік іздегісі 

және тағдырынан сабақтастық тапқысы 

келетін сияқты. Режиссердің с!зінен фильмді 

түсірудегі мақсаты айқын және кейіпкеріне деген 

к!зқарасын аңғарамыз. Нұргелді Садығұлов 

бұған дейін к!птеген деректі фильм мен 

қарапайым адам тағдырын баяндайтын картина 

түсіргенімен, тарихи тұлға туралы ауқымды 

толықметражды к!ркем фильм жасамаған 

режиссер. Десе де, «Қазақфильм» басшылығы 

бұл жобадан жақсы туынды шығатынына 

сенім білдіріп отыр. Олай дейтініміз, фильмнің 

сценарийін кинода ойып алар орны бар жазушы, 

драматург Дулат Исабеков жазған. Жазушы 

есімімен к!з алдымызға «Гауһартас» к!ркем 

фильмі келетіні анық. Қазақ кино жауһарының 

біріне айналған «Гауһартас» фильмі қазақы 

болмысты айнытпай к!рсете алған бірден-бір 

туынды. Араға біраз жыл салып, қаламгер !зінің 

«Жаужүрек» пьесасы негізінде жазылған «Балуан 

Шолақ» фильмі де болашақта қазақ к!рерменінің 

жүрегінен орын табады деп сенеміз. Бір қызығы, 

фильмнің әдеби 

сценарийінен 

бастап режиссерлік 

сценарийге дейін 

қазақ тілінде 

жазылуы және 

түсірілім тобы 

түгел қазақ 

тілінде с!йлейтін 

мамандар. 

Мұндай жылылық 

«Қазақфильм» 

тарихында 

болмаған. Бұрын 

түсірілетін 

фильмдердің 

барлығы дерлік 

орыстілді 

мамандардың 

қолынан шығатын. 

Алайда «Балуан 

Шолақтың» 

шығармашылық 

тобы бұл стереотипті бұза 

білді. 

Осындайда жазушы, 

драматург Смағұл 

Елубайдың «Iзге ұлттың 

араласуымен !з ұлтыңның 

тарихы туралы фильм жасай 

алмайсың» – дегені еске 

түседі екен. 

«Балуан Шолақ» 

к!ркем фильмінің 

режиссері ретінде Нұргелді 

Садығұлов бекітілген. 

Ол «Мен Балуан Шолақ 

тұлғасына 1998 жылы 

Т.Жүргенов атындағы 

!нер академиясында 

оқып жүргенімде қатты 

қызықтым. Сол кезден 

бастап осы кісі жайлы 

фильм түсіргім келді. 

Балуан Шолақтың бойында 

ақындық, серілік, әншілік 

және алып қара күш 

бар. Оның еліне, жеріне, 

отанға деген махаббаты 

әрқайсымызға үлгі боларлық. Менің ойымша, 

бүгінгінің жастары Балуан Шолақтай ерді білуге 

тиіс». 

Балуан Шолақ бейнесін экранға алып келу 

үлкен жауапкершілікті талап ететін жұмыс. 

Бастысы, түсірілім тобы палуанның тұлғалық 

қасиетін түсіріп алмай, биік дәрежеде к!рсетуді 

мақсат тұтқан. Сол себептен де, түсірілім 

тобы Балуанның ұрпақтарымен тілдесіп, 

оның тағдырын зерттеп, мол ақпарат жинады. 

Соның негізінде режиссер фильмде Балуанның 

!мір хронологиясын емес, оның !мірінде 

орын алған ерекше оқиғаларды бір-бірімен 

қабыстыруға тырысады. Сценариймен таныса 

келе, режиссер Балуанды ел азаматы ретінде 

танытқысы келетіні байқалады. Мәселен, 

сценарийде Балуан Шолақ қазақ ауылдарын 

келімсектерге тартып алып беруге қарсы 

шығып, уезд бастығының қызын тұтқынға 

алып, ауылды қазақтарға 

қайтаратын сахна бар. 

Режиссер фильмнің 

бас кейіпкері – Балуан 

Шолақтың р!ліне актерді 

к!п іздеген. Кастингке 

кәсіби актерлермен қатар 

спортшылар да қатысқан. 

Бірінің дене пішіні сәйкес 

келмесе, екіншілерінің 

образ жасауда шеберлігі 

жетпеген. К!п сынақтан соң 

Балуан Шолақтың р!ліне 

актер Еркебұлан Дайыров 

бекітілді. Балуанның 

образына сәйкес келуі үшін 

актер күрестен дәріс алып, 

он келі салмақ қосыпты. 

Еркебұлан Дайыров: 

«Р!лге мені таңдағаны үшін 

режиссерге алғысым шексіз. Ұлтымыздың 

мақтанышына айналған Балуан Шолақ образын 

жасау – әркімге бұйыра бермейтін бақ. Бұл 

р!л физикалық және психологиялық тұрғыдан 

қиынға соғатынын жасырмаймын. Алайда 

образды алып шығам деп сенемін» – деді. 

Отаршылдық саясатқа қарсы шыққан асау 

қазақ туралы баяндалатын бұл фильм к!рермен 

назарына ұсынылып, кино қоржынымызды 

байытады деп білеміз. Алайда күш атасына 

арналған алғашқы картина «Қажымұхан» 

фильмінде орын алған кейбір олқылықтарды 

қайталамаса екен деген үмітіміз бар.

КӨРКЕМ ФИЛЬМНІҢ 

КӨКЖИЕГІНДЕГІ ОЙ

Ш.Айманов атындағы «Қазақфильмнің» 

президенті Бақыт Қайырбеков !з с!зінде 

«Балуан Шолақ» – тарихи жадымызды 

жаңғыртатын фильм. Елбасы Нұрсұлтан 

Назарбаев !зінің «Болашаққа бағдар: 

рухани жаңғыру» атты бағдарламалық 

мақаласында әлеуметтің дамуы мен рухани 

жаңғыруы т!ңірегінде !зекті 

мәселелерге тоқталып 

кетті. Біз – киногерлер 

мемлекетіміз бен ұлтымыздың 

рухани жаңғыруы жолында 

еңбек етеміз. Үстіміздегі 

жылы !ндіріске жіберілген 

фильмдердің к!бі дерлік 

тарихи фильмдер. Президент 

Нұрсұлтан Назарбаев !з 

мақаласында белгілеп берген 

бағдарлама арқылы Қазақстан 

кинематографистеріне 

үлкен жауапкершілік артып отыр. Біз, 

кинематографистер жүктелген міндетті 

абыроймен орындап шығуға тиіспіз» – дейді. 

Тарихи тақырыптағы немесе тарихи 

тұлғалардың !міріне негізделген туындыларды 

түсіру күрделі. @сіресе, к!ркем фильмде. Онда 

к!ркемдік шындық пен тарихи шындық біріне-

бірі қарсы келіп қалу қаупі бар. Осы орайда, 

режиссер Сатыбалды Нарымбетовтен Балуан 

Шолақ сияқты тарихи тұлғаларды үлкен 

экранға алып келудегі ерекшеліктер жайында 

сұраған едік: 

«Балуан Шолақ» әлі түсіріліп біткен 

жоқ. Фильм туралы алдын ала бірдеме айту 

қисынсыз. Бірақ режиссері жас жігіт. Қолынан 

іс келетін кәсіби маман. Сондықтан, жақсы 

картина шығатыны анық. Тарихи фильмдерді 

түсірудегі ең басты шарт: тарихи деректерге 

қатты сүйену керек. К!ркем фильм түсіргелі 

жатқан жағдайда қиялға шомып кетпеу керек. 

Iмір шындығы мен !нер шындығын теңестіре 

білу керек. Iмір шындығын 

!згертпей дамыта білген ж!н. 

«Аманат» фильмінде Конфуцийдің: 

«Тарихты тұлғалар жасайды, ал 

кішкентай адамдар оны к!шіреді» 

– деген с!зін әдейі қостық. 

Соңғы кездері біздің к!рші елдер 

тарихты !з ыңғайына қарай қайта 

жазып жатыр. Ол жақсылыққа 

апармайды». 

Сатыбалды Нарымбетов 

соңғы жылдары еліміздің 

кинематографистері тарихи 

тақырыпты қолға ала бастағанына 

ризашылығын былай жеткізді: 

«Қазір қазақ !зін-!зі тану 

үстінде. Біз, қазақтар Октябрь 

к!терілісінен кейін ғана пайда 

болған жоқпыз. Қаншама ғасырлар 

бұрын қалыптасқан, тарихы бай 

ұлт екенімізді түсіне бастадық. 

Бұл бірінші фактор. Ал екінші 

фактор, менің немерелерім біздің 

!ткенімізді білуі үшін тарихи фильм 

түсіруім қажет. Iткенін білмеген, 

«жеті атасын білмеген жетімдіктің 

белгісі» болмай ма?» – деді. Расында, жаһандану 

заманында !сіп келе жатқан !скелең ұрпақ 

!зге ұлттың идеологиясының жетегінде кету 

қаупі бар бүгінде. Бұл үрдіске т!теп беру 

үшін кинематографистер !скелең ұрпақтың 

сұранысын қанағаттыратын контент, яғни 

фильм ұсынуы қажет. 

ТАМЫРЫ ТЕРЕҢГЕ ТАРТҚАН

Жалпы тарихи фильмге ден қою үрдісі біздің 

елде ғана емес, посткеңестік мемлекеттердің 

барлығына тән к!рініс. Оның себебі, кеңестік 

құрсаудан босаған ел !з ұлтының тарихын 

қайта қопаруға, !зге рең беруге ұмтылысымен 

түсіндіруге болады. К!ршілес Ресей, 

Қырғызстан, Iзбекстанда бірқатар тарихи 

тақырыптағы картина түсірілді. Мәселен, 

«Викинг» (Ресей), «Құрманжан датқа» 

(Қырғызстан), «@мір тағдыры» (@зербайжан), 

«Кавказ үштігі» (Грузия), «Пір әйел» (Армения) 

және тағы басқалар. (Шетел фильмдерінің 

атауы шартты түрде аударылды). 

Десе де сан жағынан және 

тағылымдық тұрғысынан тарихи 

фильмдерді !ндіруде Қазақстан 

алдыңғы қатарда тұр. Осы 

орайда, «Қазақ хандығының» 

550 жылдығына орай Президент 

Нұрсұлтан @бішұлының 

тапсырмасымен түсірілген «Қазақ 

Елі» сериалының кинонұсқасы 

«Алмас қылыш» фильмін тілге 

тиек еткіміз келеді. 

Фильмнің режиссері Рүстем 

@бдіраш «Қазақ хандығы» 

сериалы халқымыздың тарихқа 

деген қызығушылығын оятты. 

Шығармашылық топтың атына 

к!птеген алғыс хат келіп түсті, 

ғаламтор және әлеуметтік желі 

арқылы жылы лебіз алдық. 

К!птеген пікірталас болды және 

сын да айтылды. Осы жобаның 

жалғасы түсірілгенін біз де 

қарапайым к!рермен де қалап 

отыр. Мен үшін мұндай жобаны 

түсіру үлкен жауапкершілік 

пен мақтаныш. Сондықтан, 

«Қазақ хандығы. Алтын тақ» 

деген шартты атаумен сериалдың 

екінші маусымын қолға алғанымыз 

туралы қуана хабарлаймыз», – деді. 

Режиссердің с!зіне және әлеуметтік 

пікірге сүйенетін болсақ, к!рермен 

сапалы тарихи туынды к!ргісі келеді. 

Бүгінде қазақ кинематографистері 

тарихи туынды жасауда к!п 

тәжірибеден !тті. 

Жазушы, кинодраматург Смағұл 

Елубай «Бұрындары к!лемді 

картинаны түсіру үшін шетелден 

арнайы маман шақыртатын едік. 

Бүгінде қазақ кинематографистері, кәсіби 

мамандар, техникалық база да жетерлік. Осы 

орайда, Рүстем @бдіраштың «Алмас қылыш» 

фильмі және қазақ киносының ақсақалы 

Сатыбалды Нарымбетовтың «Аманаты» шетелдік 

мамандардың к!мегінсіз түсірілгенін айта 

кеткім келеді. Iз тарихымызды !з с!зімізбен, 

!з жүрегімізбен толғаған !нер туындысы болды 

бұл фильмдер. Мінеки, біз тарихи драмаларды 

!з қал-қадірімізше к!тере бастадық. Ендігі 

мәселе – тарихи туындыларды әр екі жылда 

біреуін түсіруіміз керек. Мысалы, биыл «Балуан 

Шолақтың бейнесін таспаға алу қолға алынып 

жатыр. Бұл да үлкен жұмыс болады. Тарихи 

фильмдерді к!птеп түсіру туралы ойымды 

Қазақстан Президентінің алдында к!тердім. Қазір 

Елбасы да, халық та сенім білдіріп отыр. Қазақ 

киносының алтын ғасыры енді басталды» – деді.

Бүгінгі таңда мемлекет тарапынан да 

қазақ киносына үлкен к!мек к!рсетіліп отыр. 

Қазақстан – киноға қаржы б!ліп отырған 

санаулы мемлекеттің бірі. Бұл отандық 

кинематографистерге берілген зор мүмкіндік. 

Осы мүмкіндікті кинематографистер ұтымды 

пайдалана отырып, тарихымызды тануда !з 

үлесін қосуы керек. Қазақтың тарихы киноға 

сұранып-ақ тұр. Олай болса, !ткен шежірелі 

тарихымыздың экрандық бейнесін !скелең 

ұрпаққа !неге ететін уақыт туды. 

  , 

« !"» "  " ө  

    

«Біз ХХІ ғасырдың жаһандық картасында ешкімге ұқсамайтын, дербес 

орны бар ұлт боламыз десек, «Жаһандағы заманауи қазақстандық 

мәдениет» жобасын іске асыруға тиіспіз. Әлем бізді қара алтынмен 

немесе сыртқы саясаттағы ірі бастамаларымызбен ғана емес, мәдени 

жетістіктерімізбен де тануы керек». 

(Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласынан)

кинематографистеріне 

«Балуан 

«Балуан 

          Шолақ»

          Шолақ»

немесе қазақтың 

немесе қазақтың бұлшық еті туралы туынды

бұлшық еті туралы туынды

Мәдени мұра

«Хабар» 

арнасы күзгі 

маусымына 

қызу дайындық 

үстінде. Осы жылы көрермен 

бірнеше әлеуметтік 

жобаға куә болады. 

Атап айтар болсақ, 

арна бүгінгі күнге дейін 

«Қария», «Ана жүрегі» 

және «Абзал жан» 

телехикаясын түсіріп 

үлгерді. 

Біз осы жолы «Абзал 

жан» телехикаясына 

толығырақ тоқталғымыз 

келеді. Картинаның аты 

айтып тұрғандай, бұл 

дәрігерлер туралы драма 

болмақ. Туындының 

режиссері Серікбол 

Iтепбергенов «Абзал жан» 

телехикаясындағы оқиға 

Қазақстандағы облыстық 

аурухананың бірінде болады. 

Басты кейіпкерлер – жүкті 

әйелдер. Олар босану кезінде 

түрлі қиындыққа кезігеді. 

Ал дәрігерлер туындаған 

мәселемен күресуде 

жанкештілік танытып, ана мен сәбидің 

жанын сақтау үшін аянбай тер т!геді», – 

дейді. 

Сценарий бойынша Астана қаласынан 

ауылына келген Абзал Смағұлов сол 

аймақтағы аурухананың біріне дәрігер 

болып орналасады. Оның бағына орай 

жаңадан орталық ашылып, ота жасау 

мүмкіндігі пайда болады. @р б!лімде 

к!пшілік қарапайым адамның басынан 

кешкен оқиғамен танысып, бала к!теру 

мен оны босану, жүктілік, бедеулікті емдеу, 

экстракорпоралды ұрықтандырудың қалай 

жүзеге асырылатынын тамашалайды. Фильм 

күнделікті күйбең тіршілікте отбасылық 

құндылықтың, ана мен әке бақытының 

мәнділігін дәріптейді. Сонымен қатар 

к!пшілікке ақ халатты абзал жандар кәсібінің 

қыр-сырын ашып к!рсетеді. 32 б!лімдік 

драма украиналық «Женский доктор» 

телехикаясының қазақша нұсқасы. Сол 

себепті шығармашылық ұжым шетелдік 

әріптестерімен тәжірибе алмасыпты. 

«Абзал жан» фильмінің бас продюсері 

Николай Пак «Украиналық 

әріптестерден кеңес алдық. Киевте 

фильмнің үшінші маусымы түсіріліп 

жатқанда, біздің түсіру тобымыз 

сонда барып, тәжірибе алмасып 

келді. Себебі медицинаның қыр-

сырын к!рсететін мұндай фильм 

Қазақстанда әлі түсірілген жоқ. Ауруды 

емдеуді де, баланы !мірге әкелуді де 

шынайылыққа !те жақын етіп к!рсетуге 

тырыстық», – дейді. 

С.Iтепбергенов «Сериал 

мамандықпен байланысты 

болғандықтан !з ерекшелігі болады. 

Сол себепті түсірім алаңыда екі 

медициналық кеңесші бар. Олар 

деректің шынайы, диагноздың дұрыс 

қойылуы, ота жасау барысында құрал 

сайманды дұрыс ұстауды, қай жерінен 

кесу керек, терминді дұрыс айтуын 

бақылап отырады. Осы жағынан 

келгенде, к!рермен шындықтың куәгері 

болады» – деп толықтырды. 

Туындыда басты р!лді жас актер 

Қажымұқан Қалымбет сомдайды. 

Актер медицина мамандығы бойынша 

білім алған, сондықтан ота жасаудан 

хабары бар. Сондай-ақ Азат Сейтметов, 

Ақмарал Дайрабаева, Ербол Садырбаев, 

Қазыбек Аташ және басқа әртістерді дәрігер 

р!лінде к!реміз. 

 Ө

а

м

қ

Жаңа жоба

ДӘРІГЕР ТУРАЛЫ 

ДӘРІГЕР ТУРАЛЫ 

ТЕЛЕХИКАЯ

ТЕЛЕХИКАЯ

" #  

«$"»

 %  

ө – 

&  

'(  )