Шағын топтарда жұмыс істеу кезінде топ 3 шағын топшаға бөлінеді (3 адамнан тұратын) және әрбір топшаға жеке кесте беріледі. Кестені толтыруға және оны шағын топтыңішінде талқылауға уақыт беріледі. Кейін шағын топтың өкілдерінің біреуі кесте толтыру бойынша нәтижелерді айтады.
№1 кесте. Зәрдің физикалық қасиеттері және олардың патология кезінде өзгеруі
Физикалық қасиеті
|
Норма
|
Қалыпты жағдайда өзгеруі
|
Патология кезінде өзгеруі
|
Мөлшері
|
|
|
|
Меншікті салмағы (салыстырмалы тығыздығы)
|
|
|
|
рН
|
|
|
|
Түсі
|
|
|
|
Мөлдірлігі
|
|
|
|
Иісі
|
|
|
|
№2кесте. Зәрдің химиялық құрамы
Компонент
|
Сапалық сипаттама
|
Мүмкін болатын өзгеру себептері
|
Мочевина
|
|
|
Креатинин
|
|
|
Аммоний тұздары
|
|
|
Амин қышқылдары
|
|
|
Несеп қышқылы мен пуриндер
|
|
|
Гиппур қышқылы
|
|
|
Күкірт және глюкурон қышқыларының эфирлері (соның ішінде индикан)
|
|
|
Органикалық қышқылдар (цитрат, оксолат, сукцинат, пропионат,т.б.)
|
|
|
Стероидты гормондар, көбінесе 17-ОКС
|
|
|
Хлоридтер
|
|
|
Фосфаттар
|
|
|
Сульфаттар (құрамында күкірті бар органикалыққосылыстардан-цистеин, цистин, метионин, күкірт қышқылының эфирлері)
|
|
|
№3 кесте.Зәрдің патологиялық құрамдас бөліктері
Зәрдің патологиялық құрамдас бөлігі
|
Негізгі сапалық реакциялар
|
Анықтаудың клиникалық маңызы
|
Белок (протеинурия)
|
|
|
Зәр «диастазасы» - α – амилаза және ұйқы безі липазасы.
|
|
|
Қан-а) гематурия (зәрде эритроциттердің болуы),
б)гемоглобинурия (зәрде гемоглобиннің болуы)
|
|
|
Глюкоза (глюкозурия)
|
|
|
Кетон денелері (кетонурия)
|
|
|
Тікелей биллирубин, уробилин(стеркобилинмен шатастырмау қажет,ол қалыпты зәрдің құрамында бар).
|
|
|
Жазбаша бақылау билеттер бойынша жүргізіледі (билеттер берілген).
Қорытынды жасау – кестелер және билет сұрақтары бойынша берілген жауаптар тексеріледі, бағалар қойылады.
6.Әдебиеттер:
Негізгі:
Абитаева С.А. «Биохимияның кейбір тараулары», Алматы, 2004 ж.
Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С. 608-625
Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 380-399
Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж.
Қосымша:
Тапбергенов С.О., Тапбергенова Т.С. Медицинская и клиническая биохимия – Павлодар, 2004
Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека – 2003 г
Кольман Я., Рем К-Г Наглядная биохимия – М, Мир, 2004
Биохимия тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. Чл.корр. РАН, проф. Е.С. Северина Е.С. – М, 2005
Биохимия в вопросах и ответах под редчл.корр. НАН РК, д.х.н проф. Адекенова С.М., Астана, 2003
Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и рисунках, Алматы, 2005
Орыс тілінде:
Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С. 591-596; 645-661
Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 432-452; 489-502; 518-531
Северин Е.С. «Биологическая химия» - М., 2008 – С. 643, 674-708
Тапбергенов С.О., Тапбергенова Т.С. Медицинская и клиническая биохимия – Павлодар, 2004
Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека – 2003 г
Кольман Я., Рем К-Г Наглядная биохимия – М, Мир, 2004
Биохимия тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. Чл.корр. РАН, проф. Е.С. Северина Е.С. – М, 2005
Биохимия в вопросах и ответах под редчл.корр. НАН РК, д.х.н проф. Адекенова С.М., Астана, 2003
Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и рисунках, Алматы, 2005
7. Бақылау
Берілген сабақтағы құзырлылыны бағалау әдістеріне кіреді:
Білім құзырлылығын бағалау: ауызша сұрау; блиц-сұрақ, жазбаша сұрау кезіндегі студенттің берген жауаптары бойынша, шағын топта белсенділігі және жұмыстың сапасы бойынша жүргізіледі.
Тесттік тапсырмалар
1.Дені сау адам зәріне тән физикалық-химиялық қасиеттер:
1. белгілі мөлшері
2. түсі, иісі
3. меншікті салмағы
4. рН, мөлдірлігі
5. лайлылығы
4 дұрыс жауабын табыңыз
2. Келесі түсінік пен оның анықтамасы арасындағы сәйкестікті табыңыз:
1. олигурия а – диурездің артуы
2. никтурия б – диурездің төмендеуі
3. полиурия в – зәрдің бөлінбеуі
4. анурия г – түнгі диурездің күндізгіден артық болуы
3. Біріншілік зәр – бұл:
1. жаңа туылған нәресте зәрі
2. алғаш бөлінген 100мл зәр
3.бүйрек шумақтарында түзілген зәр
4. бүйректен шығарылатын зәр
5. қуықтағы зәр
4. Дені сау адам зәрінің рНы:
1.5,3-6,5
2. 1,0-2,5
3. 6,0-8,0
4. 6,8-7,2
5. 4,5-5,5
5. Изостенурия- бұл:
1. зәрдің меншікті салмағының қан рН-на сәйкес болуы
2. зәрдің меншікті салмағының диурезге тура пропорционалды тәуелділікте болуы
3. зәрдің меншікті салмағының диурезге кері пропорционалды тәуелділікте болуы
4. зәрдің меншікті салмағының диурезге және ішкен сұйықтық мөлшеріне тәуелсіз болуы
5. зәрдің меншікті салмағының жоғарылауы
6. Дені сау адам зәрінің түсі төмендегі пигменттердің болуына байланысты:
1. стеркобилин
2. урохро
3. уроэритрин
4. уробилин
5. урозеин
4 дұрыс жауабын табыңыз
7. Дені сау адам зәрі лайлы болады, егер:
1. ол жаңадан шығарылса
2. ірің болғанда
3. тұрған соң суиды
4. қан болғанда
5. тұрған соң ол сілтілі болады
2 дұрыс жауабын табыңыз
8. Дені сау адам зәрінің құрамына кіреді:
1. белоктар алмасуының соңғы өнімдері
2. глюкоза
3. липидтер
4. пептидтер
5. билирубин
9. Дені сау адам зәрінде кездесетін органикалық заттар:
1.мочевина
2. несеп қышқылы
3. креатин
4. гиппур қышқылы
5. индикан
4 дұрыс жауабын табыңыз
10. Зәрдің патологиялық заттарына жатады:
1. глюкоза
2. билирубин
3. амин қышқылдары
4. кетон денелері
5. белок
4 дұрыс жауабын табыңыз
№ 15 (30) Сабақ
Достарыңызбен бөлісу: |
