Биология • адам денесі • асқорыту

1
Асқорыту
 БИОЛОГИЯ • АДАМ ДЕНЕСІ • АСҚОРЫТУ
Бізге өсуге мүмкіндік беретін және ұлпаларды қалпына келтіретін материал 
алу үшін тамақтану қажет. Барлық жасушаларға әр түрлі қызметтерін 
атқару үшін энергия керек, ал энергия алу үшін тамақ ішу керек. Негізінде 
біз пайдалы тағамдарды жеуіміз керек, яғни олардың құрамындағы ақуыз, 
майлар, минералдар және витаминдер дұрыс мөлшерде болуы керек. 
• Не себепті бізге тамақтану қажет?
• Неге ас қорытылу керек?
Біз тұтынатын көп тағамдар ерімейтін 
үлкен күрделі молекулалардан 
құралады, сондықтан олар 
қанайналымға сіңе алмайды. 
Асқорыту жүйесінің жұмысы – үлкен 
молекулаларды кіші бөліктерге бөлу. 
Мысалы, крахмал қантқа және ақуыз 
аминқышқылдарына бөлінуі тиіс. 
Асқорыту жүйесі механикалық және 
химиялық түрде де бола алады.
Ас кішкене молекулаларға бөлініп, асқорыту кезінде қанға сіңеді
Дұрыс тамақтануға ағзаға қажетті
барлық құнарлы заттар жатады
1-бөлім: Неге біз тамақтанамыз?
• Ұсынылатын фильм
 
- Ас қалай қорытылады?
• Ұсынылатын фильм
 
- Деректер: Ас қорыту
• Ұсынылатын жаттығулар 
- Оқушылардан тағам деңгейлерінің азықтық құндылығына талдау 
жасауын сұраңыз.
- Оқушылардан күнделікті дұрыс тамақтануды қалай құрастыру керектігін 
талқылауды сұраңыз.
Қосымша сұрақтар
C1. Диетаңызда құнарлы заттар жеткіліксіз болса, не болады?
Егер сіз белгілі-бір құнарлы заттарды жеткілікті мөлшерде тұтынбасаңыз, сіз ауырып, авитаминозға 
шалдығуыңыз мүмкін. Мысалы, тамақ рационында ақуыз жеткіліксіз болса, онда адам квашиоркормен 
ауырады, ал егер темір жетіспесе, анемияға шалдығады. 
C2. Калория дегеніміз не?
Калория – тағамның құрамындағы энергия мөлшерін анықтайтын өлшем бірлік. Тағамда қанша калория барын 
азық-түлік этикеткалары көрсетеді. Идеалды жағдайда адам күніне қанша энергия жұмсаса, сонша калория 
алу керек. Егер олар жеткілікті түрде тұтынбаса немесе артық тұтынса олар сәйкесінше салмақ жоғалтуы 
немесе қосуы мүмкін. 

2