Білім департаменті

Арқалық қаласындағы білім жүйесінің

әлеуметтік-психологиялық

қызметі туралы

Ереже

Арқалық қаласы әкімдігі білім бөлімі мекемелерінің әлеуметтік-психологиялық қызметінің негізгі мақсаты – балалар мен жастардың психологиялық денсаулығына және білімге деген қызығушылығына мүмкіндік туғызу.

Психологиялық деннің саулығы жеке тұлғаны өз-өзінен жеткілікті қылады. Әлеуметтік-психологиялық қызметті ұйымдастырушылар мәдени, әлеуметтік, экономикалық және қоршаған әлемнің экологиялық шындық жағдайында оның қоршаған адамдармен қарым-қатынас контекстіндегі мектеп оқушыларын оның жас мөлшеріне сәйкес

• 
  өздігінен түсіну
  
• 
  өздігінен қабылдау
  
• 
  өздігінен даму құралдарымен қамтамасыз етуі тиіс.
  

Даму бағыты білімдегі әлеуметтік-психологиялық қызметтің негізгі міндеттерін анықтайды:

• 
  балалармен жұмыс кезінде әр жастың даму қорының мүмкіншілігін жүзеге асыру;
  
• 
  балалардың жеке қабілеттерін, олардың қызығушылықтарын, қабілеттерін, сезімдерін, көзқарастарын, құмарлықтарын, өмірлік жоспарларын дамыту;
  
• 
  баланы дамыту үшін, ата-анасымен, құрбыларымен жақсы қарым-қатынаста болуы үшін психологиялық кеңістік жасау;
  
• 
  баланың жеке тұлғалық әлеуметттілігін, оның жетіктілігін дамыту;
  
• 
  балалармен қатар ата-аналарына, тәрбиешілерге, мұғалімдерге мезгілінде психологиялық көмек беру.
  

• 
  ғылыми, қазіргі мектеп жағдайындағы психологиялық-педагогикалық білімнің тәсілін, құралын және әдістерін кәсіби түрде қолдану мақсатында баланың психикалық даму және жеке тұлғалық қалыптасуының заңдылығын зерттейді;
  
• 
  қолданбалы, оқу бағдарламасын, әлеуметтік-психологиялық негізіндегі дидактикалық және әдістемелік барлық оқу және тәрбие барысын әлеуметтік-психологиялық қамтамасыз етуді, мұғалімдерге әлеуметтік-психологиялық көмекті, ата-аналамен қарым-қатынасты жүзеге асырады;
  
• 
  практикалық, нақты міндеттердің комплекстік шешімі мақсатында білім мекемелерін тиісті жұмыстармен қамтамасыз ету:
  

• 
  оқушыға қатысты;
  
• 
  мұғалімге қатысты;
  
• 
  ата-анаға қатысты;
  
• 
  социумға қатысты.
  

Білім жүйесіндегі әлеуметтік-психологиялық қызметтің жаңа технологиялары педагогтар мен психологтардың практикалық қызметінің тәжірибелік талдауы негізінде түрлі педагогикалық және психологиялық бағыттағы жаңа табыстарға жету негізінде жұмыс істейді.

• 
  әр сынып оқушыларының әлеуметтік-психологиялық және психологиялық мәселелерін ескерту бойынша;
  
• 
  мектеп ережесін – ондағы азаматтардың ары мен намысын құрметтеу негізінде жасап, педагогтар мен оқушылар ұжымындағы қолайлы эмоционалды-психологиялық кеңістік құру бойынша;
  
• 
  тәуекел тобындағы балаларды табу бойынша (түрлі негіздер бойынша).
  

Мектеп оқушыларының жеке тұлғалық дамуының түрлі мәселесін ескерту бойынша жүйелік жұмысын психолог психологиялық тренинг арқылы, саралы түрде оқушының жас мөлшеріне және түйінді мәселесіне байланысты, немесе тұрақты бір жастағы оқушылардың психологиялық мәселесіндегі жұмысының білімі, біліктілігі және дағдысының мазмұнындағы психология сабағында жүзеге асырады. Сонымен қатар психолог басқа да мектептегі пәндердің мазмұнындағы берілген тематиканы қоса отырып әдістемелермен қамтамасыз етеді.

• 
  оқу және даму мәселесіндегі пайда болған себептерді табу;
  
• 
  түзету жұмысы барысында сүйенуге болатын жеке тұлғаның күшті жағын, оның қосымша мүмкіншілігін анықтау;
  
• 
  ертедегі мамандақ және танымал ынталарын табу;
  
• 
  танымал жұмысының жеке стилін анықтау және т.б.
  

Мұғалімнің мамандық мінез-құлқының психологиялық диагностикасы не олардың өздеріне тиісті кәсіби қызметінің стратегиясының жұмысы шеңберінде, не әкімшілік жағынанан немесе мұғалімнің өзінің сұранысы бойынша психологпен жүзеге асырылады.

Психолог білім мекемесі жағдайында ОЖЖ зақымдалуы салдарынан мінез-құлқында өзгерістері жоқ, немесе жүйке ауруымен ауырмайтын науқас емес балалармен ғана өздігінен жұмыс істеуге құқығы бар. Психолог мектеп ержесін бұзған балаларға тиісті әкімшілік-тәрбиелік қызметінің міндетін орындауға міндетті емес. Сонымен бірге ол оқу мекемесіндегі ереже бұзушыларға санкция қою және адал баға қою барысын әдістемеліктермен қамтамасыз ете алады.

• 
  өзінің беретін жеке ақпаратын құпия ұстауға;
  
• 
  оқу үдерісіне қатынасушылардың намысына тимей, процедураларды және техникаларды қолдауға;
  
• 
  барлық оқу үдерісіне қатынасушыларға кез келген кезеңінде жұмыстан бас тартуға мүмкіншілік беруге;
  
• 
  адамның таңдау еркіндігін кеңейту үшін өзінің жұмыс істейтін құралдарын қолдануға;
  
• 
  адам өзінің жетістіктерінің себебі өзі екенін түсінуге әрқашан мүмкіндік туғызуға;
  
• 
  нақты адамның ақиқатқа сәйкес техникаларын қолдануға;
  
• 
  оқу-тәрбие үдерісінің барлық қатысушыларына деген көзқарастың әділеттілігін сақтауға.
  

1. 
   ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕРІ
   

1. 
   Нағыз нұсқау білімдегі педагог-психологтың жұмысының өкілеттілігін және тәртібін анықтайды.
   
2. 
   Педагоаг-психологтың қызметі бекітілген табыс төлемінің қоры ішінде «Білім мекемесіне психолог қызметін енгізу туралы» ҚР БжҒМ нұсқаулық хаты негізінде қосылады.
   
3. 
   Білім педагог-психологтың төлемге қатысты разряды, демалысы, зейнеткерлік кепілдемесі педагогикалық қызметкерлермен тең, жоғары білімді маман болады.
   
4. 
   Білім педагог-психологтары екі жаққа бағынады:
   

• 
  әкімшілік бойынша (мектеп басшысына бағынады);
  
• 
  мамандығы бойынша (психологиядан мамандық білім бар және өкілеттік сәйкестігі бар қалалық ББ маманына бағынады).
  

5. 
   Мектеп психологы өзінің жұмысында Қазақстан Республикасының Ата Заңын және заңдарын, Қазақстан Республикасының Президентінің қаулыларын, Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімдерін және білім алушыларды оқыту және тәрбиелеу бойынша барлық деңгейдегі білім мекемелерінің сұрақтарын; еңбекті қорғау ережелері мен нормалары, қауіпсіздік техникасы және өрттен қорғау, сонымен қатар Жарғыны және мектеп шеңберіндегі құқықтық актілерін (сондай-ақ ішкі еңбек тәртібінің Ережелерін, директордың бұйрықтарын және байқауын, осы нұсқауды), еңбек келісімін (шартын) басшылыққа алады. Педагог - психолог «Бала құқығы туралы» конвенцияны қадағалайды.
   
6. 
   Түрлі бағдардағы білім мекемелерінің педагог-психолог жұмысын базалық психологиялық білімі бар маман істей алады, сонымен қатар практикалық психология, психологиялық қызмет білімінің қайта даярлау факультеттері мен курстарда арнаулы қайда даярлаудан өткен адам істей алады.
   
7. 
   Әр білім ұйымдарындағы педагог-психологтың қазметі сынып санына тиісті (сынып-комплект), мектепке дейінгі дайындық сыныбын қоса алып, келесі тұрғыда белгіленеді:
   

6-дан 20 дейін – 1 мөлшерлемеде

21-ден 29 дейін – 1,5 мөлшерлемеде

30-дан көп – 2 мөлшерлемеде.

8. 
   Педагог-психологтың жұмыс тәртібі мақсат, міндет және қабылданған бағдарлама бойынша білім бөлімінің жалпы жұмыс тәртібіне сәйкес анықталады және білім бөлімінің директорымен бекітіледі. Жұмыс уақыты түрлі жастағы балалармен және түрлі санаттағы ересектермен практикалық жұмыстың нормасын есепке ала отырып анықталады. (болжамды нормалар картасы)
   
9. 
   Педагог-психолог оқу бөлімі базасында психолог кабинетінде диагностика, түзету және қажетті құралдармен жабдықталған жеке бөлмеде оқушылармен және педагогикалық ұжым мүшелерімен жұмыс істейді. Кабинетті басқаруды педагог-психолог жүзеге асырады. Педагог-психологқа кабинетті безендіргені және мазмұндағаны үшін қойылған педагог-психолог нормаларына сәйкес жалақы төленеді.
   
10. 
    Мектеп психологы өз жұмысының жағдайына және нәтижесіне өзі жауап береді. Нағыз Нұсқауда көрсетілмеген қызметтік міндеттерді оған қоюға болмайды.
    

2. 
   ҚЫЗМЕТТІК МІНДЕТТЕРІ.
   

1. 
   Тәрбиелеу және оқыту үдерісіндегі балалардың, жастардың психикалық соматикалық және әлеуметтік жағдайын жақсартуды сақтауға бағытталған мамандақ қызметін жүзеге асырады.
   
2. 
   «Бала құқығы туралы» Конвенциясына және ҚР заң шығарушылығына сәйкес жеке тұлғаның құқығын қорғауға көмектеседі.
   

4. 
   Әлеуметтік өрістің үйлесуіне мүмкіндік туғызады және әлеуметтік бейімсіздіктің пайда болуының алдын алуы жөнінде превентивтік шараларды жүзеге асыруға жағдай жасайды.
   
5. 
   Жеке тұлғаның дамуына кедергі жасайтын факторларды анықтайды және түрлі психологиялық көмек көрсету бойынша шаралар қолданады (психологиялық түзету, ақтау, кеңес беру).
   
6. 
   Нақты мәселені шешуде оқушыларға, ата-аналарға, немесе оларды орнындағы адамдарға, педагогтарға және мектеп әкімшілігіне білікті көмек көрсетеді.
   
7. 
   Өзінің мамандық жетіктілігі және қызметтік міндеті шегіндегі сұрақтарды қарап, шешім қабылдайды.
   
8. 
   Бүтіндей психологиялық ғылымның, сонымен қатар әлеуметтік, практикалық, жас аралық және педагогикалық психологияның қазіргі жетістіктерін біледі. Диагностикалық, әлеуметтік-психологиялық даму, түзету, алдын алу жұмыстарының қазіргі ғылыми негіздегі әдістерін қолданады.
   
9. 
   Әрқашан өзінің мамандық біліктілігін көтереді.
   
10. 
    Мамандық құпияланды сақтайды; егер онымен танысқанда балаға немесе қоршаған ортаға зияны тиетін болса, сонымен қатар сыналушыға зерттеу нәтижесінің құпиялылығы туралы кепілдеме берілген болса диагностикалық және кеңесу жұмысы нәтижесінде алынған мәліметтерді ешқайда жария етпейді
    
11. 
    Жасайды және жүргізеді: бекітілген түр бойынша жұмыс жоспары және есептер; тексерістен өткен немесе кеңес алған адамдарды есепке алу журналдары мен қиықшалары; тренинг бағдарламалары, семинарлар және т.б.
    
12. 
    Бекітілген есеп түріне сәйкес әкімшілік және мамандық бойынша есеп береді.
    

1. 
   Білім мекемелерінің қажеттілігін және білім басқармаларының ұсыныстарын есепке ала отырып қажетті қызмет бағытын таңдайды.
   
2. 
   Оларға қызметтік міндетін орындау үшін қажетті ақпараттарды қойылған тәртіп бойынша алады.
   
3. 
   Кәсіби міндеттерді шешу жолдары және құралдарын өздігінен анықтап, әртүрлі жұмыс түрлерін өткізу кезегін қояды.
   
4. 
   Топпен және жекеше психологиялық тексеріс өткізеді. Осы алаңда аймақтық әлеуметтік, ұлттық, мәдениеттік және басқа да ерекшеліктерді ескере отырып психологиялық тестілеуді қолданады және түзетуді құрайды.
   
5. 
   Жеке компьютер және принтермен жабдықталған, арнаулы, жеке жұмыс орны болу керек.
   
6. 
   Әкімшіліктің келісімі бойынша, білім мекемелерінің мамандықтары бойынша мезгілінде басылымдарды қосып, қажетті ғылыми және әдістемелік материалдарға ие болуы керек.
   
7. 
   Алынған құпия ақпараттарды өзінің жетіктілік шеңберінде қолдану бойынша шешім қабылдайды.
   
8. 
   Мамандық мінеттерді орындаумен байланысқан пәндер бойынша біліктілік арттыру және жаңашаландыру жүйесінде мерзімінде дайындықтан (қайда даярлаудан) өтеді.
   
9. 
   Психологиялық жұмыс бойынша тәжірибе алмасу мақсатында мамандық қарым-қатынасты әрқашан ұстайды.
   
10. 
    Өз қалауы негізінде біліктілік санатына сәйкес аттестацияланады және аттестацияны табысты өткен жағдайда оны алады.
    
11. 
    Жылына 315 сағатқа дейінгі көлемде оқу және факультативтік жүктемесі болады.
    

2. 
   Мектеп психологы психологиялық әдістемелерді шексіз таратпауға, олардың мазмұны мен талдау әдістерін рұқсаты жоқ адамдарға жария етпеуге жауапты.
   
3. 
   Мектеп психологы мамандық-этикалық норманы қадағалауға, жұртшылық алдында сөз сөйлегенде тартымды және ұстамды болуға, бақылаудағылар туралы ақпаратты сақтауды кепілдейтін құпиялылыққа жауапты.
   
4. 
   Мектеп психологы алғашқы ақпаратты сақтауға(тексеріс хаттамалары, жеке кеңестер және т.б.); білім мекемелеріндегі бекітілген тәртіпке сай құжаттар жүргізуге жауапты.
   
5. 
   Мектеп психологы оған қойылған нағыз қызметтік міндетін сапалы және мезгілінде орындауға жауапты.
   

2. 
   Әр оқу жылына және әр тоқсанға өз жұмысын өзі жоспарлайды. Жұмыс жоспары жоспарланған кезеңнің басталуына бес күндей қалған уақыттан кеш қалдырмай мектеп директорымен бекітіледі.
   
3. 
   Оқу жылының аяқталуына дейін 5 күн ішінде, мектеп директорына өзінің жұмысы туралы көлемі бес беттік жазбаша есеп береді.
   
4. 
   Мектеп директорынан және оның орынбасарларынан нормативтік-құқықтық және ұйымдастру-әдістемелік ақпараттар алады, тиісті құжаттармен қол қою арқылы танысады.
   
5. 
   Мұғалімдермен, ата-аналармен және оларды ауыстыратын адамдармен тығыз жұмыс істейді; мектеп әкімшілігімен және педагогикалық қызметкерлермен, оның қызмет бабына қатысты сұрақтар бойынша жүйелі түрде ақпарат алмасады.
   

1. 
   Мектеп психологының болашақ жұмыс жоспары (№1 түр).
   
2. 
   Психолог жұмысының циклограммасы (№2 түр).
   
3. 
   Мектеп психологының кеңес беру журналы (№3 түр).
   
4. 
   Топтық түрдегі жұмысты есепке алу журналы (№4 түр).
   
5. 
   Мектеп психологының жұмысы туралы аналитикалық есеп ( №5 түр).
   

Барлық жұмыс көлемін жоспарлау ҚР білім жүйесіндегі практикалық психология қызметінің мақсаты мен міндеттері, осы білім мекемесінің (БМ) түрімен және әкімшіліктің тапсырысымен психологтың өзі анықтайды.

Жылдық жұмыс жоспары БМ әкімшілігімен келісілуі және бекітілуі тиіс.

Жылдық жоспардың сызбасы қызмет түрі бойынша негізгі шараларға бөлініп ұсынылуы мүмкін.

№2 түр.

Циклограмма ғылыми ұйымдастыру еңбекті (ҒҰЕ) және барлық бағыттағы, түрдегі қызметтерді қамту үшін бір айға құрастырылады.

График айдың аяғында келесі мерзімге құрастырылуы жөн.

Анонимдік жолыққан жағдайда ақпаратты код арқылы қолдану жөн.

Мектеп психологының топтық жұмыс түріне мыналарды жатқызуға болады:

• 
  балалармен немесе ересектермен тренинг (педагогтармен, ата-аналармен)
  
• 
  нақты бір бағдарлама бойынша балалармен түзету немесе дамыту сабақтары
  
• 
  педагогтармен семинарлар, дәрістер, әдістемелік сабақтар.
  

1. 
   Негізгі қызмет түрлерін жүзеге асырудың жалпылама талдауы:
   

• 
  психопрофилактикалық жұмыстар;
  
• 
  психодидактикалық жұмыстар;
  
• 
  даму және түзету жұмыстары;
  
• 
  кеңес беру жұмысы.
  

2. 
   Әкімшілік, педагогтар сұранысы бойынша өткізілген психологиялық мониторинг нәтижесінің талдауы.
   
3. 
   Мәселені табу: жағдай және олардың алғашқы пайда болуы, міндеттер және оларды шешу әдістері.
   
4. 
   Есеп беру құрылымы:
   

• 
  Титул беті
  
• 
  Орындаушы
  
• 
  Негізгі мазмұндық бөлімі
  
• 
  Тұжырым
  
• 
  Ескерту