Білім беру бағдарламасы мамандығы: Химиялық инжиниринг технологиясы

Ластандырғыштарды және олардың көздерін, тәртібін және әсерін анықтау

Ластануға байланысты терминология бойынша білімдерін көрсету.
Модуль тапсырмалары:

1.1. Ластандырғыштарды физикалық, химиялық, биологиялық

категориялары бойынша жіктеу. Зияндылық деңгейі бойынша

ластандыру жіктеуімен және олар тудыратын проблемалармен мұқият

жұмыс істеу. Қоршаған ортаны ластандыру бойынша келесі

проблемаларды талқылау: биологиялық жиналу, саздану, термальдық

ластандыру.

1.2. Судың түрлі сапасын және ауызсуға, жұмсартылған суға және тұщы суға

арналған стандарттарды анықтау.
Модуль 2. Қалалақ ағын суды өңдеу
Оқыту нәтижелері:

Қалалық ағын суларды күту бойынша жабдыққа қатысты процесс параметрлерін бекіту және берілген жабдықтың шектеуі мен мүмкіндіктерін көрсету№

2.1. Механикалық күтім процесі

a) Физикалық күтімдегі әрекеттерді біріктіру үшін техникалық көрсеткіштер

қолдану және келесі аспаптарға өлшеу жүргізу:

1. 
   Су шығынын өлшеу бойынша жабдық – Вентури өлшеу құбыры және
   

2. Араластырғыш, жылдам және үздіксіз.

3. Тұндырғыш резервуар.

b) Келесі терминдерге негізделген өлшемдерді және еріген газбен

флотацияға арналған резервуарды есептеу: қайта ағу жылдамдығы (V₀ ),

тұну жылдамдығы (Vs), гидравликалық жүк, және қозғалыс заңы.

c) Тұндырғыш резервуарлардың және жұмысын сипаттау және еріген газбен

флотацияға арналған резервуарды салыстыру

2.2. Химиялық өңдеу процесі

a) Коагуляцияны арттыруда және лайлылығы мен флотациясын азайту үшін

ұлпа тәріздес тұнбаның түсуінде түрлі химиялық қоспаларды ұсыну.

b) Суды жұмсарту үшін әктас қондырғысына қосу қажет әктастың және

/немесе калий карбонатының қажетті мөлшерін анықтауда есептеулер

беру

a) Оттегіні биохимиялық тұтыну, органикалық көміртегінің жалпы мөлшері,

оттегіні химиялық тұтыну терминдерін алып шығу және есептеу, олардың

органикалық заттар бойынша жүкке қатысты су сапасы критерийінде

маңыздылығын түсіндіру.

b) Ағын суларды өңдеуде қолданылатын келесі терминдерді анықтау,

түсіндіру, талқылау: мөлшердегі атмосфералық оттегі, анаэробты

микроорганизмдер, микроорганизмдердің өсу циклі, микроорганизмдер

метаболизмі, энергия және синтезис.

c) Қалалық ағын су сипаттамаларын анықтау және осы сипаттамаларды

өнеркәсіптік ағын сумен салыстыру.

d) Ағын суларды белсенді тұнбамен тазарту үшін, тұнба көлемінің индексі

(SVI), белсенді тұнбасы бар су қоспасында жүзгін заттарды (MLSS),

оттегіні биохимиялық тұтыну және болу уақыты сияқты параметрлерді

пайдаланып, массалар балансының есебін беру.

e) Азот фосфорын жою бойынша рәсімді сипаттау.

Білімдерін көрсету және өнеркәсіптік және ағынды суларды тазарту бойынша жабдықтарға арналған өлшемдер алу критерийлерін қолдану/

3.1. Бу генераторы және энергетикалық қазандық арқылы бір үлгі бойынша

су сапасының түрлі стандартын салыстыру.

3.2. Келесі өңдеуде химиялық тұндыру мәнін түсіну және сипаттау:

коагуляция (түсіндіру), судың әктастану және темір мен марганецті жою.

3.3. Циолиттік ионалмастыру жүйесі бойынша есептеуде әзірленген

деректерді қолдану (тұщы суды жұмсарту).

3.4. Еріген қатты заттарды түкпілікті жояр алдында жалпы саны деңгейінің

азаюы бойынша әрекетті бағалау және қайта қарау: электродиализ,

обращение электродиализға жүгіну, толық сусыздану/

Ауа ортасының ластануымен күресу бойынша жабдыққа қатысты процесс параметрлерін бекіту және берілген жабдықтың шектеулері мен мүмкіндіктерін көрсету/

4.1. Ауаның басты жеті пайдаланылған ластандырғышын анықтау, ауа

сапасына сәйкестік бойынша лайықты және/немесе үкіметтік талаптарды

белгілеу.

4.2. Ауа ластағыштардың шикізатқа, өсімдік қабатына және адам

денсаулығына әсерін талқылау.

4.3. Ауа ластағыштардың шығуын және әсерін атау.

4.4. Күкірттің тотығуы және азот қосылысы үшін химиялық реакциялар

теңдеуін жазу.

4.5. SO₂ күкіртті газдың жану процесінде бөліну мөлшерін есептеу.

4.6. Қышқыл жаңбыр, озон қабатының жұқаруы, жылулық әсер ұғымдарын

түсіндіру.

4.7. Ластандырғыштар таралғанда атмосфералық метеорологиялық

жағдайлар мәнін сипаттау (ауа айналысының бұзылуы).

4.8. Ластану деңгейін азайтатын түрлі техникалық жабдықтардың

(абсорбция, адсорбция, жану, катализдік тотығу) өлшемдерін анықтау

және алу.

4.9. Белгіленген ластандырғыштар концентрациясын азайту үшін отырғызу

мұнарасының биіктігін есептеу.

4.10. Изотерма адсорбциясына және жарып өту уақытына негізделген

жұмыстық көміртектік жүйенің өлшемдерін алу.

4.11. Түтін газдарын күкіртсіздендіру, азот тотығын төмендету терминдеріне

анықтама беру.

4.12. Технологияларын анықтау және ластандыруды бақылау және қатты

бөлшектерді жою бойынша жабдық өлшемдерін алу: циклондық шаң

тұтқыш, материалдық сүзгілері бар шаң тұтқыш камера,

электрстатикалық шаң тұтқыш.

4.13. Газ ағыны мен бөлшектер ағыны сипаттамаларын пайдаланып,

циклондық шаң тұтқыш әрекетін есептеу.

4.14. Электрстатикалық шаң тұтқыш әрекетін бөлшектер өлшемдеріне, дрейф

жылдамдығына және кәдімгі ағынға қатысты әрекетін есептеу.
3. Оқыту әдістері:

• 
  Класта талқылау
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  

• 
  Электрондық оқулықтар
  

• 
  Үлестірме материалы
  
• 
  Өнеркәсіптік сызба үлгілері
  

5.1. Дэвис және Корнуэлл. Орта төзімділігі және қоршаған ортаны қорғау

әдістеріне кіріспе, 3-ші басылым.1998

6. Курстың бағалау жүйесі

Астана 2012

«Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістері II» пәні ортаға төзімділікте және қоршаған ортаны қорғау әдістерінде, шуыл аймағын бақылау, экологиялық сараптама аймағындағы ерекшеліктерде, әсер етуді бағалауда, жоюда және мұнай ағынды суларын тазартуда, каверналарды реттеуде және учаскелерді құнарландыруда соңғы әзірлемелерге шолу береді.

Модульдердің жалпы саны: 6

Сағаттар саны: 40

Кредиттер саны: 1.5

«Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістері» пәнінің эксперименттік білім бағдарламасы білім беру ұйымының жұмыс бағдарламасын әзірлеу негізі болып табылады.

Жұмыстық білім бағдарламасын әзірлеу кезінде білім беру ұйымының жұмыс берушілер мен жергілікті жағдайлардың талаптарын ескеретін аймақтық компонентін енгізу бөлігінде бағдарламалық материалды зерделеу реттілігіне негізделген өзгерістер енгізуге құқығы бар.

Жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру кезінде жаңа оқыту технологияларын, электрондық оқу құралын, аудио және бейне материалдар, әдістемелік көрнекті құралдар пайдалану, түрлі нысандарды, оқу процесін ұйымдастыру және бақылау әдістерін таңдау ұсынылады.

Табысты меңгеру үшін бағдарлама теориялық (дәрістік) сабақтарды зертханалық-практикалық семинарлармен кезектестіруді қарастырады.

«Ортаға төзімділік және қоршаған ортаны қорғау әдістер І» пәнімен пән аралық ықпалдасу студенттерде мамандық ауқымында зерделенетін пәнді, болашақ еңбек қызметін тұтастай қабылдауды қалыптастыруға мүмкіндік береді, түрлі білім бағдарламаларының өзара байланысын мойындауға көмектеседі.

Өндірістік шуыл көздерін анықтау және шуылды төмендету бойынша сұлбалық техникалық шешімдерді тапсыру.

1.1. «Шуылға» анықтама беру және оның қоршаған ортаға әсері.

1.2. Шуылдың өсімдіктерге және тұрғын үй кешеніне әсерінің айырмасын

анықтау.

1.3. Өнеркәсіп шуылын үкіметтің реттеуіне түсінік беру.

1.4. L_n тұжырымдамасын қолдану (дыбыстың нақты деңгейі қалай жиі

көтерілетінін өлшеу) және L_eq есептеу (тұрақты энергетикалық деңгей

баламасы)/

1.5. Шуылды бақылау үшін «Алатын шығу көздерінің жолы»

тұжырымдамасын қолдану және шуыл проблемаларын шешуде негізгі

элементтерді талдау.

1. 
   Шуылдың бөлінуін қысқарту бойынша шығу көзін өзгерту.
   
2. 
   Берілу жолдарын және шуыл деңгейін төмендету үшін қоршаған ортаны өзгерту/
   
3. 
   Шуыл көзін түзету арқылы бақылау.
   

анықтау үшін есептер беру.

1.7. Шуылды төмендету бойынша компрессор, шуыл тұншықтырғыш,

абсорбция үшін блокадалаушы және акустикалық материал сияқты

шуыл төмендету бойынша жабдықты анықтау, таңдау, бағалау.
Модуль 2. Өнеркәсіптік үйіндіні басқару
Оқыту нәтижелері:

Экологиялық қабылдарлық жағдайларға іріктелген материалдарды қалай орналастыру және жинау керегін бағалау, қалдықтардың қоршаған ортаға әсерін білу және қоршаған ортаны қорғау бойынша бақылауды сипаттау, каверналарға арналған жабдық мониторингін жүргізу.

2.1. Қатты қалдықтарды жоюды басқару үшін шешім қабылдау бойынша нұсқаулықты тексеру.

a) шешім қабылдау процесі,

b) жинау,

c) сақтау.

2.2. a) Санитарлық каверналар, b) қауіпті каверналар I/II/III арасындағы айырманы көрсету және анықтау.

2.3. Құрылыс алаңын таңдауды және каверна бойынша жоба критерийін

қолдану. Бұған топырақтың су өткізгіштігі және топырақ суының

орналасуы енеді.

2.4. Қоршаған ортаны ластандыру бойынша каверна және жабдық

мониторингінің жұмысын түсіндіру, ол потенциалдық қалдықтардың

әсерін жұмсарту үшін пайдаланылады.

2.5. Кавернада орналасқан қалдықтардың жайын түсіндіру.

2.6. Кавернада сақталатын элементтердің қоршаған ортаға және

потенциалдық қалдықтарға әсеріне баға беру.

2.7. Кавернамен жұмыс жасаудың түрлі кезеңдерінде пайдаланылған

қоршаған ортаны қорғау бойынша шараларды салыстыру.

2.8. Арнайы қалдықтарды басқару маңыздылығы мен мүмкіндігін сипаттау.

2.9. Кавернаның өтер жері мен жоғарғы бөлігінің мақсатын көрсету және

сипаттау.

Өнеркәсіп саласында экологиялық аудит бойынша басшылықты қолдану.

3.1.Тексерудің, экологиялық аудитте хаттамалардың әр түрлерін түсіндіру және сипаттау мен тексерудің қандай типі нақты жағдай үшін бәрінен артық сай келетінін анықтау.

3.2.Тексеру уақытында еңбек ресурстарын қысқартатын жұмыс әдістерін қолдану. Бұған: алдын ала тексеруді максимум ұлғайту, сауалнаманың тиімді әдістері, ақпараттар мен фактілерді жинау, есеп құрастыру енеді.
Модуль 4. Экологиялық салдарларды бағалауға кіріспе
Оқыту нәтижелері:

Ортаны біртіндеп бағалау принциптерін қолдану.

4.1. Экологиялық салдарларды бағалау мақсатын түсіндіру және пішімін

сипаттау.

4.2. Шамаларды анықтауда стратегияларды қолдану, қоршаған ортаға әсерін

бағалау және салыстыру, ластандыруды баламалық жұмсартуды анықтау.

4.3. Альберт әдісі бойынша экологиялық салдарларды бағалау процесін

белсендінің мәнділігіне, қоғамға және Альберттің бақылау әдісіне

қатысты сипаттау.

4.4. Кавернаның экологиялық салдарын бағалауды дайындау.

Модуль 5. Өнеркәсіптік мұнай және газ пункттарын істен шығару
Оқыту нәтижелері:

Істен шығару және қалпына келтіру принциптерін қолдану және әдісін түсіну.

5.1. Істен шығаруға кезеңдік тәсілде бірізділікті сипаттау.

5.2. Ластану дәрежесін анықтау үшін сынамаларды іріктеу бағдарламасы

бойынша жоспар құрастыру.

5.3. Үкіметтік нормаларға сәйкес тазарту жүйесіне баға беру, анықтау,

жоспар құрастыру.

5.4. Мониторлық нысан бойынша бағдарламаны анықтау.

5.5. Көгалдандыру үшін қоректендіргіш заттардың компоненттерін және

қажеттілікті бағалау.
Модуль 6. Гидрологияны ластандыру негіздері
Оқыту нәтижелері:

Грунт суларының негізгі ластану механизмдерін анықтау және осы принциптерді ластанған учаскенің жайылуын алдын ала көруде қолдану.

6.1. Гидрогеологиялық циклді сипаттау.

6.2. Су беті түрлерінің арасында: сулы қабат, топырақтық-грунт суы,

пьезометрлік бет сияқты гидрогеологиялық құрылымдардың тууын

айыру.

6.3. Топырақ суының келесі механизмдерін: сіңіру, беттік суларды

қоректендіру, тікелей жылжыту, сулы өзара алмасуды айқындау.

6.4. Адвекция, гидродинамикалық шашырау және баяулатқыш процестер

сияқты зиянды заттардың қозғалысын реттейтін келесі процестерді

айқындау.

6.5. Ластанған учаскенің таралуына әсер ететін факторларды сипаттау.

6.6. Сулы қабатты грунт суларының қозғалысына Дарси заңын қолдану.

• 
  Класта талқылау
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  

• 
  Электрондық оқулықтар
  

• 
  Үлестірме материалы
  

5.1. Дэвис және Корнуэлл. Орта төзімділігі және қоршаған ортаны қорғау

әдістері туралы жалпы мәліметтер. 3-ші басылым.1998.
6. Курстың бағалау жүйесі
Тапсырмалар: 20%

Аралық емтихан 40%

Қорытынды емтихан 40%

Бағалау шкаласы

Астана 2012

«Өнеркәсіптік сумен қамту жүйелері» пәні болашақ технологтарға газ-өнеркәсіптік кешенде және бақылап-өлшеу аспаптарында машина жасауға түсінік береді.

Модульдердің жалпы саны: 13

Сағаттар саны: 140

Кредиттер саны: 6.0

«Өнеркәсіптік сумен қамту жүйелері» пәнінің эксперименттік білім бағдарламасы білім беру ұйымының жұмыс бағдарламасын әзірлеу негізі болып табылады.

Жұмыстық білім бағдарламасын әзірлеу кезінде білім беру ұйымының жұмыс берушілер мен жергілікті жағдайлардың талаптарын ескеретін аймақтық компонентін енгізу бөлігінде бағдарламалық материалды зерделеу реттілігіне негізделген өзгерістер енгізуге құқығы бар.

Жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру кезінде жаңа оқыту технологияларын, электрондық оқу құралын, аудио және бейне материалдар, әдістемелік көрнекті құралдар пайдалану, түрлі нысандарды, оқу процесін ұйымдастыру және бақылау әдістерін таңдау ұсынылады.

Табысты меңгеру үшін бағдарлама теориялық (дәрістік) сабақтарды зертханалық-практикалық семинарлармен кезектестіруді қарастырады.

«Өнеркәсіпте қолдану» пәнімен пән аралық ықпалдасу студенттерде мамандық ауқымында зерделенетін пәнді, болашақ еңбек қызметін тұтастай қабылдауды қалыптастыруға мүмкіндік береді, түрлі білім бағдарламаларының өзара байланысын мойындауға көмектеседі.