Білім беру бағдарламасы біліктілігі : 71101 Топограф-геодезиялық және маркшейдерлік жұмыстардағы өлшеуші*

Қауіпсіздік техникасы. Тау-кен өндірісіндегі жұмыстарға арналған маркшейдер құрылғылары. Тау-кен өндірісіндегі маркшейдер-геодезиялық бекеттер орталықтарының түрлері. Жерасты теодолитті түсірілім. Кескін және тазалау тау-кен өндірісін бұрыштамалық түсіру. Тау-кен өндірісін тігінен түсіру. Бейінді-қатынастыру түсірілімі. Тау-кен өндірісі көлемін анықтау.

– маркшейдер құрылғыларымен жұмыс атқару;

– маркшейдер құрылғыларын тексеру мен дәлдеме жасау;

– жоспарлар, карталар, абристар сияқты әртүрлі түсірілім түрлерін орындау;

– дала журналын толтыру;

– кесінді және тазалау өндірісінде түсірілім жұмыстарын орындау;

– тау-кен өндірісінде тік түсірілім жұмыстарын орындау;

– қатынастыру түсірілім жұмыстарын орындау;

– жерасты құрастыру кезінде арнайы маркшейдер жұмыстарын орындау;

– жеке тәртіп ережесін орындау;

– рудник ауасындағы газды өлшеу бойынша құрылғыны қолдану ережесін, жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін орындау;

– тау-кен өндірісінде өрттен сақтану құралдарымен, электр тоғынан сақтану және шу, газ және шаңнан қорғанудың жеке құралдарын пайдалану ережелерін орындау.

– құрылғылар мен құралдарға дұрыс күтім жасау;

– дала және дайындық маркшейдер жұмыстарын орындау;

– өрт қауіпсіздігі шараларын орындау және қауіпсіздік ережелерін орындау.

– дала және дайындық маркшейдер жұмыстарын өзіндік орындау.

– жоспар, карталар, абристер сияқты әртүрлі түсірілімдерді орындайды;

– дала журналын толтырады;

– кесінді және тазалау өндірісінде түсірілім жұмыстарын орындайды;

– тау-кен өндірісінде тік түсірілім жұмыстарын орындайды;

– қатынастыру түсірілім жұмыстарын орындайды;

– жерасты құрастыру кезінде арнайы маркшейдер жұмыстарын орындайды;

– жеке тәртіп ережесін орындайды;

– рудник ауасындағы газды өлшеу бойынша құрылғыны қолдану ережесін, жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін орындайды;

– тау-кен өндірісінде өрттен сақтану құралдарымен, электр тоғынан сақтану және шу, газ және шаңнан қорғанудың жеке құралдарын пайдалану ережелерін орындайды;

– дала және дайындық маркшейдер жұмыстарын өзіндік орындайды.

БҚ 2

БҚ 5

БҚ 11

КҚ 1.1

КҚ 1.3

КҚ 1.11

КҚ 1.13

КҚ 2.1

КҚ 2.3

КҚ 2.5

КҚ 2.16

КҚ 2.18

КҚ 3.1

КҚ 3.6

КҚ 3.10

КҚ 3.12

КҚ 3.17

КҚ 3.20

КҚ 4.2

КҚ 4.5

КҚ 4.9

КҚ 4.12

КҚ 4.16

КҚ 4.21

КҚ 5.6

КҚ 5.10

КҚ 5.18

Өндірістік санитария мен қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқаулық. Тәжірибе өткізу орнымен танысу. Штаттық жұмыс орынында жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасына қойылатын талаптар. Түсірілім құрылғысының нүктесін бекіту үшін құрылғылар мен құралдарды даярлау. Түсірілім құрылғысы нүктесінің орналасу орнын анықтауға қатысу. Түсірілім желісі нүктесіне өз бетімен құрылғыларды және жабдықтарды орналастыру. Тау-кен өндірісінің есеп параметрлерін шынайылылыққа шығару және оларды вешкалар, маркерлермен бекіту. Биік белгілерді беруде, теодолиттік, полигонометриялық жолдарды салуға қатысу. Карьерлерді түсіру. Тау-кен өндірісі контурлерін түсіру.

– геодезиялық және маркшейдер құралдары мен құрылғыларына дұрыс күтім жасау және сақтау;

– түсірілім желісі нүктесіне құралдар мен құрылғыларды орналастыру және транспорттауды жүзеге асыру;

– геодезиялық өлшемдерді орындау;

– жұмыс картасы мен нұсқаулық негізінде жұмыс атқару тәсілдерін тандайды;

– дала журналын толтыру;

– жеке тәртіп ережесін орындау;

– рудник ауасындағы газды өлшеу бойынша құрылғыны қолдану ережесін, жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін орындау;

– тау-кен өндірісінде өрттен сақтану құралдарымен, электр тоғынан сақтану және шу, газ және шаңнан қорғанудың жеке құралдарын пайдалану ережелерін орындау.

Дағдысы:

– тау-кен өндірісінде қауіпсіздік және өндірістік санитария бойынша нұсқаулықты орындау;

– орналасу желісінің бекеттік орталықтарын бекіту;

– геодезиялық құралдар мен құрылғыларды тексеру мен зерттеуді жүргізуге қатысу;

– рекогносцировтық жұмыстарға қатысу;

– өлшеуді жүзеге асыру үшін маркшейдер-геодезиялық құралдармен жұмыс атқару.

– геодезиялық өлшемдерді орындау.

– түсірілім желісі нүктесіне құралдар мен құрылғыларды орналастыру және транспорттауды жүзеге асырады;

– геодезия өлшемін жүргізу;

– жұмысшы карта мен нұсқаулық негізінде жұмыс атқару тәсілдерін тандау;

– дала журналын толтырады;

– жеке тәртіп ережесін орындайды;

– рудник ауасындағы газды өлшеу бойынша құрылғыны қолдану ережесін, жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін орындайды;

– тау-кен өндірісінде өрттен сақтану құралдарымен, электр тоғынан сақтану және шу, газ және шаңнан қорғанудың жеке құралдарын пайдалану ережелерін орындайды;

– өлшеуді жүзеге асыру үшін маркшейдер-геодезиялық құралдармен жұмыс атқарады.

БҚ 2

БҚ 5

БҚ 11

КҚ 1.1

КҚ 1.3

КҚ 1.5

КҚ 1.7

КҚ 1.9

КҚ 1.11

КҚ 1.13

КҚ 1.16

Өндірістік санитария және қауіпсіздік туралы нұсқаулық. Тәжірибе өткізу орнымен танысу. Штаттық жұмыс орынында жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздік техникасына қойылатын талаптар. Түсірілім нүктесіне құралдар, құрылғылар мен жабдықтарды өз бетімен орналастыру. Тау-кен өндірісінің есеп параметрлерін шынайылылыққа шығару және оларды вешкалар, маркерлермен бекіту. Биік белгілерді беруде, теодолиттік, полигонометриялық жолдарды салуға қатысу. Тау-кен өндірісінің контурлы түсіріліміне қатысу.

– геодезиялық және маркшейдер құрылғыларымен жұмыс атқару;

– түсірілім нүктесіне құралдар, құрылғылар мен жабдықтарды өз бетімен орналастыруды жүзеге асыру;

– геодезиялық өлшемдерді орындау;

– дала және камералды геодезиялық жұмыстарды орындау;

– жоспар, карта, абристар сияқты түсірілімнің әртүрлі түрлерін оқу;

– дала журналын толтыру;

– жеке тәртіп ережесін орындау;

– рудник ауасындағы газды өлшеу бойынша құрылғыны қолдану ережесін, жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін орындау;

– тау-кен өндірісінде өрттен сақтану құралдарымен, электр тоғынан сақтану және шу, газ және шаңнан қорғанудың жеке құралдарын пайдалану ережелерін орындау.

– тау-кен кәсіпорындарында өндірістік санитарияны, еңбек қорғанысы мен қауіпсіздік бойынша ережелерді сақтай отырып жұмыстарды атқару;

– топографиялық жоспармен жұмыс;

– тау-кен өндірісінің байланысы;

– маркшейдер құрылғылары мен құралдарымен жұмыстарды атқару.

Құзыретті болу:

– геодезиялық және маркшейдер құрылғыларымен жұмыс атқару.

– түсірілім нүктесіне құралдар, құрылғылар мен жабдықтарды өз бетімен орналастыруды жүзеге асырады;

– геодезия өлшемін жүргізу;

– дала және дайындық геодезиялық жұмыстарды өзіндік орындайды;

– жоспар, карта, абристар сияқты түсірілімнің әртүрлі түрлерін оқиды;

– дала журналын толтырады;

– жеке тәртіп ережесін орындайды;

– рудник ауасындағы газды өлшеу бойынша құрылғыны қолдану ережесін, жұмыс өндірісіндегі қауіпсіздіктің негізгі ережелерін орындайды;

– тау-кен өндірісінде өрттен сақтану құралдарымен, электр тоғынан сақтану және шу, газ және шаңнан қорғанудың жеке құралдарын пайдалану ережелерін орындайды.

БҚ 2

БҚ 5

БҚ 11

КҚ 2.1

КҚ 2.3

КҚ 2.5

КҚ 2.7

КҚ 2.9

КҚ 2.11

КҚ 2.14

КҚ 2.16

КҚ 2.18

Статика: байланыс реакциясы, күш желісінің тегіс және кеңістік теңдігінің шарттары, тегіс фигуралардың орталық тартылысы. Кинематика: нүктенің кинематикалық сипаты, нүктенің қозғалыс теңдігі, қатты дененің әртүрлі жағдайлардағы нүкте қозғалысының жылдамдауы. Динамика: айналмалы және келіп түсу қозғалысы кезіндегі қуат пен жұмысты анықтау, пайдалы қозғалыс коэффиценті. Материалдардың қарама қайшылығы: ішкі және сыртқы күштер; кескіннің геометриялық сипаты; кернеу мен бүліну; бүлінудің әр түрлі жағдайларындағы төзімділік, қаттылық пен беріктілік есебі. Мехнизмдер мен машиналар бөлшектері: негізгі түсініктер мен механизмдер мен машиналар бөлшектерін анықтау. Беру: цилиндрлік, конус түріндегі, құрт түріндегі, ремен түріндегі, бағалы; подшипниктер, сырғанау мен тормалау; тіректер; резьба түріндегі және шпон түріндегі қосылыстар.

– теориялық механиканың рөлі мен мағынасы;

– механиканың негізгі түсініктері;

– бөрене тіректерінің негізгі түрлері;

– арту классификаторы;

– материялдық денелер шарттары мен тепе теңдігі;

– материалдардың қарама қайшылықтарының негізгі ережесі;

– конструкцияның төзімділік, қаттылық пен беріктілік есептерінің әдістері;

– өткізу түрлері; олардың құрылымы, ерекшелігі мен кемшіліктері;

– механизмдердің кинематикасы, машина бөлшектерін біріктіру.

– мыжу, кесу және басуға есеп жүргізу;

– конструкция элементтеріне төзімділік, қаттылық пен беріктілік есептерін жүргізу;

– өткізу қатынастарын анықтау.

–мыжу, кесу және басу есебі.

– бөренені көлденеңінен кесудің рационалды үлгісін тандау.

–механиканың негізгі түсініктерін мазмұндайды;

–бөрене тіректерінің негізгі түрлерін атайды;

–арту классификаторын атайды;

–материялдық денелер шарттары мен тепе теңдігін мазмұндайды;

–материалдардың қарама қайшылықтарының негізгі ережесін атайды;

–конструкцияның төзімділік, қаттылық пен беріктілік есептерінің әдістерін мазмұндайды;

– өткізу түрлері; олардың құрылымы, ерекшелігі мен кемшіліктерін атайды;

– механизмдердің кинематикасы, машина бөлшектерін біріктіруді сипаттайды.

– мыжу, кесу және басуға есеп жүргізеді;

– конструкция элементтеріне төзімділік, қаттылық пен беріктілік есептерін жүргізеді;

– өткізу қатынастарын анықтайды;

– бөренені көлденеңінен кесудің рационалды үлгісін тандайды.

БҚ 4

КҚ 3.2

КҚ 3.5

КҚ 4.6

КҚ 5.4

Электр және магнит өрісі. Синустық тоқтың тұрақты бір фазалы және үш фазалы электр желісі. Тұрақты және ауыспалы тоқтың электр машинасы. Қуатты трансформаторлар, трансформаторлардың арнайы түрлері. Электр энергиясын бөлу, өткізу мен өндіру туралы жалпы мағлұмат. Электроника негіздері.

– электр энергиясын тәжірибелік пайдалану мен алыстан қолданудағы өткізу мен алудың негізгі тәсілдері;

– рационалды электрді қолдану тәсілдері;

– электр желіліеріндегі өткізу үдерістері;

– электр және электр магниттік күшінің негіздері;

– электр және электр магниттік күштің физикалық сипаты;

– электр техникасының теориясы;

– қарапайым электр кестесін құру мен жинау заңдылығы;

– электр желісі элементтерінің шартты графикалық белгілері;

– электр және электр магинтінің бірліктері, олардың көлемін өлшеу әдістері мен құралдары;

– электрді өлшеу құралдарының әрекет ету принципі.

Білуі тиіс:

– электр желілерінің жұмыс атқару режимін сараптамалау, элементтерді анықтау мен схемаларды оқу;

– элементтердің тізбекті, параллель және аралас қосылу кезіндегі қарапайым электр схемаларын құрастыру;

– тұрақты және ауыспалы тоқтың электр желісінің қарапайым есебін жүргізу;

– техникалық шарттарға сай қарапайым электр желісін жоспарлау және есептеу;

–электр өлшемдерін жүргізу.

– электр желісінің схемасын оқу.

– жағдайға байланысты электрді өлшеу құралдарын анықтау.

–рационалды электрді қолдану тәсілдерін атайды;

–элект желілеріндегі өткізу үдерістерін атайды;

–электр және электр магниттік күшінің негіздерін мазмұндайды;

–электр және электр магниттік күштің физикалық сипатын ашады;

–қарапайым электр кестесін құру мен жинау заңдылығын мазмұндайды;

–электр желісі элементтерінің шартты графикалық белгілерін сипаттайды;

–электр және электр магинтінің бірліктері, олардың көлемін өлшеу әдістері мен құралдарын атайды;

–электрді өлшеу құралдарының әрекет ету принципін мазмұндайды;

– қарапайым электр схемаларын құрастырады және оқиды;

– қарапайым электр желісін есептейді;

– қарапайым электр желісін жоспарлау және есептейді;

–электр өлшемдерін орындайды;

– жағдайға байланысты электрді өлшеу құралдарын анықтайды.

БҚ 4

КҚ 3.5

КҚ 4.14

КҚ 5.11

КҚ 5.19

– кәсіптік қызметтегі ақпараттық технологиялардың рөлі мен орны;

– ақпаратты жіберу, сақтау, өңдеу мен іздеу технологиясы мен ұсыну әдістері;

– ақпаратты жіберу, сақтау, іздеу, өңдеу мен орналастыру мен ақпаратты қорғауды ұйымдастыру;

– ақпаратты өңдеуде желі технологияларының, локалды және глобалды компьютер желілерінің мүмкіндіктері;

– кәсіптік қызметте жеке компьютердің аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз етуін пайдалану ережелері.

– өз жұмысын орындау үшін жеке компьютеріне ақпараттық ортаны құру;

– кәсіптік салада нақты тапсырмаларды шешу үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді тандау;

– компьютерлік ақпаратты қорғаудың бағдарламалық құралдары мен әдістерін қолдану;

– жеке компьютерде жұмыс атқарған кезде сервистік құралдарды қолдану;

– локалды және глобалды есептеу желісінің ақпараты арқылы жұмыс атқару;

– ғаламтордың өзекті желісінде ақпаратты іздеуді жүзеге асыру;

– электрондық поштаны пайдалану;

– автоматты жобалау жүйесін қолдану арқылы ағымдағы құжаттаманы жүргізу.

– автоматты жобалау жүйесінде сызбаларды (суреттерді) құру және өзгерту.

– кәсіптік қызметте ақпараттарды беру, өңдеу, жинау, сақтау, орналастыру мен жинақтау технологиясын қолдану.

– автоматты жобалау жүйесінде сызбаларды (суреттерді) құру және өзгерту.

– ақпаратты жіберу, сақтау, өңдеу мен іздеу технологиясы мен ұсыну әдістерін сипаттайды;

– ақпаратты жіберу, сақтау, іздеу, өңдеу мен орналастыру мен ақпаратты қорғауды ұйымдастыруды атайды;

– ақпаратты өңдеуде желі технологияларының, локалды және глобалды компьютер желілерінің мүмкіндіктерін атайды;

– кәсіптік қызметте жеке компьютердің аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз етуін пайдалану ережелерін мазмұндайды;

– өз жұмысын орындау үшін жеке компьютеріне ақпараттық ортаны құрады;

– кәсіптік салада нақты тапсырмаларды шешу үшін бағдарламалық қамтамасыз етуді тандайды;

– компьютерлік ақпаратты қорғаудың бағдарламалық құралдары мен әдістерін қолданады;

– жеке компьютерде жұмыс атқарған кезде сервистік құралдарды қолданады;

– желі арқылы ақпаратпен жұмыс атқарады;

– ғаламтордың өзекті желісінде ақпаратты іздеуді жүзеге асырады;

– электрондық поштаны пайдаланады;

– автоматты жобалау жүйесін қолдану арқылы ағымдағы құжаттаманы жүргізеді.

– автоматты жобалау жүйесінде сызбаларды (суреттерді) құрады және өзгертеді.

БҚ 2

БҚ 4

БҚ 7

БҚ 11

БҚ 13

КҚ 4.17

КҚ 4.20

КҚ 5.2

КҚ 5.19

КҚ 5.21

Сызбаларды графикалық әрлендіру. Топографиялық сызудың тапсырмалары, ережелері мен әдістері. Маркшейдер құжаттамасын сызу.

Компьютерлік графика. Графикалық ақпаратты сандық сипаттау негізі. Компьютерлік графикада қолданылатын негізгі түстер моделінің негіздері. Карталар мен жоспарларды автоматты үдерісін техникалық қамтамасыз ету. Карталар мен жоспарларды автоматты үдерісін бағдарламалық қамтамасыз ету. Карталар мен жоспарларды компьютерлік құрудың негізгі кезеңдері мен әдістері.

– сызбаларды графикалық рәсімдеу ережелері;

– сызба құралдары мен жабдықтарымен жұмыс атқару ережесі мен техникасы;

– топографикалық сызба әдістері мен ережелері;

– маркшейдер және геодезия құжаттамасын құру кезіндегі компьютерлік графиканың әдістері.

Білуі тиіс:

– компьютерлік графиканың бағдарламалық қамтамасыз ету өнімін қолдану

– топографиялық жоспарды рәсімдеу.

Дағдысы:

– бір масштабтан басқа масштабқа өту кезіндегі шартты белгілерді өлшеу.

– маркшейдерлік және геодезиялық құжаттаманы құрастыру және оқу.

– топографикалық сызба әдістері мен ережелерін атап беру;

– маркшейдер және геодезия құжаттамасын құру кезіндегі компьютерлік графиканың әдістерін қолдану;

– маркшейдерлік және геодезиялық құжаттаманы құрастырады және оқиды.

БҚ 11

КҚ 1.2

КҚ 3.7

КҚ 4.8

КҚ 4.18

КҚ 4.20

КҚ 5.19

Сандық белгілері бар жобалау. Аксонометриялық және стереографиялық кескін. Қыртысты кен орындарындағы кеннің үлгісі мен элементтері. Қыртысты кеннің қаптама үлгісі. Қыртысты кеннің қаптамалық кені және оларды анықтау тәсілдері. Кеннің күрделі үлгісінің геометризациясы және пайдалы қазбалар кен орындарының сапасы. Пайдалы қазбалар қоры қозғалысының есебі мен есепке алуы.

– сандық белгілері бар жобалау;

– қыртысты кен орындарындағы кеннің үлгісі мен элементтерін анықтау тәсілдері;

– бұзылған қыртысына гипсометриялық жоспарды құру;

– ауқымды тау-кен өндірісін, тазалау ауқымының қазу көлемін, бұрғылау жару ұңғымаларының бағыты мен тереңдігін, тау-кен өндірісінің қозғалыс параметрін анықтау;

– барлау өндірісі бойынша компоненттің орта мазмұнын анықтау;

– қыртыс пен стереографиялық жобалау арасындағы бұрышты, кен элементтерін және қыртыстардың қиылысу желісін анықтау;

– пайдалы қазбалар қоры қозғалысын есебі мен есепке алу әдістері.

– пайдалы қазбалар кен орындарының қыртыс үлгісін айыра білу;

– пайдалы қазбалар қоры қозғалысын есебі мен есепке алуды жүзеге асыру.

Дағдысы:

– кен орындардағы қыртысты және қыртысты емес кендердің элементтерін анықтау.

– ауқымды тау-кен өндірісін, тазалау ауқымының қазу көлемін, бұрғылау жару ұңғымаларының бағыты мен тереңдігін, тау-кен өндірісінің қозғалыс параметрін анықтау.

– қыртысты кен орындарындағы кеннің үлгісі мен элементтерін анықтау тәсілдерін атайды;

– бұзылған қыртысына гипсометриялық жоспарды құруды сипаттайды;

– барлау өндірісі бойынша компонентің орта мазмұнын анықтайды;

– қыртыс пен стереографиялық жобалау арасындағы бұрышты, кен элементтерін және қыртыстардың қиылысу желісін анықтайды;

– пайдалы қазбалар қоры қозғалысын есебі мен есепке алу әдістерін сипаттайды.

– пайдалы қазбалар кен орындарының қыртыс үлгісін айыра біледі;

– пайдалы қазбалар қоры қозғалысын есебі мен есепке алуды жүзеге асырады.

– кен орындардағы қыртысты кендердің элементтерін анықтайды.

– ауқымды тау-кен өндірісін, тазалау ауқымының қазу көлемін, бұрғылау жару ұңғымаларының бағыты мен тереңдігін, тау-кен өндірісінің қозғалыс параметрін анықтайды.

БҚ 7

КҚ 3.2

КҚ 3.9

КҚ 4.7

КҚ 5.10