Кіріспе
|
Оқу пәнінің мақсаты мен тапсырмалары, оның басқа арнайы пәндер циклінің пәндерімен байланысы.
Тау ісінің даму тарихы туралы қасқаша мағлұмат. Халық шаруашылығындаға тау-кен кәсіпорнының рөлі. Тау-кен кәсіпорнының даму жетістігі.
|
Тау-кен кәсіпорнын рөлін ашады.
|
Оқу пәнінің мақсаты мен тапсырмаларын атайды.
Халық шаруашылық кешенінде тау-кен кәсіпорнының рөлін ашады, оның дамы жетістігін анықтайды.
|
Бөлім 1 Пайдалы қазбалар кен орындары мен геология туралы негізгі мағлұмат |
Тақырып 1.1 Тау-кені, олардың сипаты мен классификациясы |
Тау жынысы мен минералдар туралы негізгі түсініктер. Табиғатта кеңінен тараған минералдар сипаты. Орналасуы бойынша тау жынысын классификациялау. Тау жынысының физикалық механикалық және таутехнологиясы туралы жалпы мағлұмат.
|
Орналасуына байланысты тау жыныстарын классификациялайды.
|
Табиғатта кеңінен тараған минералдарды сипаттайды.
Орналасуына байланысты тау жыныстарын классификациялайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 1 (4 сағат)
|
Тау жынысы қасиетін физикалық механикалық есептеу.
|
Тау жынысы қасиетін физикалық механикалық есептейді.
|
Тау жынысы қасиетін физикалық механикалық есептейді.
|
Тақырып 1.2 Пайдалы қазбалар кен орны
|
«Пайдалы қазбалар», «кен», «бос жыныс», «кен орны» түсініктерін анықтау. Өнеркәсіп және өнеркәсіптік есем кен орындары. Кендердің орналасу элементтері: жазылу жолы, құлдырау жолы, құлау бұрышы, қалыпты және көлденең қуат, кеннің тереңдігі. Кеннің орналасу форма сы мен элементтерін классификациялау.
|
Кеннің орналасу формасы мен элементтерін классифициялау.
|
«Пайдалы қазбалар», «кен», «бос жыныс», «кен орны» түсініктерін анықтау.
Кеннің орналасу формасы мен элементтерін классифициялау.
|
Тақырып 1.3 Қорды классификациялау
|
Қорды таралу мен зерттеу дәрежесіне, маңыздылығына байланысты классификациялау. Пайдалы қазбаларды жалпы шахталық және пайдалану жоюлулары.
|
Қорды классификациялайды.
|
Қорды таралу мен зерттеу дәрежесіне байланысты классификациялайды.
Жалпы шахталық және пайдалану жоюлулары.
|
Бөлім 2 Тау жұмыстары туралы мағлұмат
|
Тақырып 2.1 Тау кәсіпорны
|
Тау кәсіпорындарының мәні мен функциясы. Түсінікті анықтау: тау кәсіпорны, рудник, шахта, шахта алаңы, рудник алаңы. Шахта алаңының көлемі. Тау бұрылыстары мен жер бұрылыстары.
|
Тау кәсіпорны туралы жалы мәнін мазмұндайды.
|
Тау кәсіорнының мәні мен функциясын мазмұндайды.
Түсінікті анықтау тау кәсіпорны, рудник, шахта, шахта алаңы, рудник алаңы.
|
Тақырып 2.2 Тау жұмыстарының түрлері
|
Тау жұмыстарындағы технологиялық процесстер туралы жалпы мағлұмат. Тау жұмысы түсінігі мен негізгі сипаты. Тау жұмыстарының түрлері: қолмен, механикалық, гидравликалық, жарылыс, электрофизикалық. Тау жұмыстары түрлерінің сипаты, оларды қолдану механизмі және механизация құралы. Тау жынысын бұзу тәсілдері.
|
Тау жұмыстарының түрлері атайды және сипаттайды.
|
Тау жұмыстары, тау жұмыстары түрлерінің негізгі түсінігі мен анықтамасын мазмұндайды.
Тау жұмыстарының түрлерін сипаттайды.
|
Тақырып 2.3 Тау-кені
|
«Тау-кені» мағынасын ашу. Тау-кені элементтері: кенжар, жақтары, кровля, жер, устье, кенжар кеңістігі. Көлдеңінен орналасу үлгісі мен қолдануына байланысты тау-кен өндірісінің классификаторы.
Тау өндірісінң тік, иілу және көлденеңінен орналасуын анықтау және сипаттау. Камера. Дінге жақын алаң. Тау өндірісінің орналасу схемасы.
|
Тау-кенін классификациялайды.
|
«Тау-кені» мағынасын ашады.
Тау өндірісі элементтерін атайды және сипаттайды.
Тау-кенін классификациялайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 2
|
Көлденең тау өндірісінің көлденең кескіні көлемін анықтау.
|
Көлденең тау өндірісінің көлденең кескіні көлемін есептейді.
|
Көлденең тау өндірісінің көлденең кескіні көлемін анықтайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 3
|
Көлденең тау өндірісінің көлденең кескінінің схемасын салу.
|
Көлденең тау өндірісінің көлденең кескінінің схемасын салады.
|
Көлденең тау өндірісінің көлденең кескінінің схемасын салуды орындайды.
|
Бөлім 3 Бұрғылау жарылыс жұмыстары
|
|
Тақырып 3.1 Бұрғылау жару жұмыстары туралы жалпы түсінік
|
«Бұрғылау», «жару», «бұрғылау жарылыс жұмыстары» (бұдан әрі – БЖЖ) түсініктерін анықтау. Пайдалы қазбаларды қазу мен тау-кен өндірісі кезіндегі БЖЖ маңызы. БЖЖ өткізуге қойылатын технологиялық талаптар. «Шпур», «ұңғыма», «камера» түсініктерін анықтау. Әртүрлі қасиеттеріне байланысты бұрғылау машиналарын классификациялау.
|
Әртүрлі қасиеттеріне байланысты бұрғылау машиналарын классификациялау.
|
БЖЖ негізгі түсінігін ашады.
Әртүрлі қасиеттеріне байланысты бұрғылау машиналарын классификациялайды.
|
Тақырып 3.2 Ұңғымалар мен шпурларды бұрғылаудың тәсілдері
|
Ұңғымалар мен шпурларды бұрғылаудың тәсілдері: айналма, соғу-бұру, айналып соғу және соғу-айналдыру. Бұрғылаудың әр тәсілдерін сипаттау (мәні, қолдану шарты, бұрғылау құралы, бұрғылау машиналары). Бұрғылау машиналарының қолданатын энергиясы. Шпурдан бұрғылау ұсақтарын жою. Әртүрлі бұрғылау тәсілдерінің техникалық-экономикалық көрсеткіштері. Шаң, вибрация мен шумен күрес. Шпурларды бұрғылау кезіндегі қауіпсіздік техникасы.
|
Шпурларды бұрғылау кезіндегі қауіпсіздік техникасын мазмұндайды.
|
Ұңғымалар мен шпурларды бұрғылаудың тәсілдерін атайды және сипаттайды.
Шпурларды бұрғылау кезіндегі қауіпсіздік техникасын мазмұндайды.
|
Тақырып 3.3 Кенжарда шпурдың орналасуы
|
Шпурлардың көлденең, иілме мен тік тау өндірісіндегі орналасуы. Кенжарда шпурдың орналасуына әсер ететін факторлар. Ұңғы, қосымша, ұрғылау және кескіндеу шпурлары. Олардың тау өндірісіндегі кенжерда орналасуы мен жару кезегі. Кенжарда шпурлардың орналасу схемасы, орналасу тәртібі. Ұңғы түрлері, ұңғымадағы шпурлар санын есептеу тәсілдері мен схемада орналастыру.
|
Кенжарда шпурлардың орналасу схемасы, орналасу тәртібін мазмұндайды.
|
Шпурлардың көлденең, иілме мен тік тау өндірісіндегі орналасуын мазмұндайды.
Кенжарда шпурдың орналасуына әсер ететін факторларды атайды.
Кенжарда шпурлардың орналасу схемасы, орналасу тәртібін мазмұндайды.
|
Тақырып 3.4 Жарылыс және жарылыс заттары теориясының элементтері
|
Жарылыс және жарылыс заттары (ЖЗ) туралы түсінік. Жарылыс түрлері. Жарылыс заттарының химиялық мәні. Жарылыстағы улы газ тәрізді өнімі. ЖЗ жалпы сипаттама. Оттек баланс түсінігі және олардың әртүрлілігі: теріс, оң, нөлдік. Өндірістік ЖЗ үшін оттек балансын есептеу ережесі. Жару үлгісі: жану, детонация, жарылыс кезіндегі жану. Химиялық қасиетіне, қауіптілік сипатына, агрегаттық күйіне және қолдану шартына байланысты ЖЗ классификациялау. ЖЗ жұмыс қабілеті, бризанттылық және сезімталдылығы. ЖЗ сипатын анықтау тәсілдері.
|
Түсініктерді мазмұндайды: жарылыс, жарылыс заттары.
|
Жарылыс және жарылыс заттары туралы түсінікті ашады.
Жарылыс заттарының химиялық қасиетін ашады.
Жару үлгісін атайды және сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 4
|
Бір кешенді және аралас ЖЗ оттегі балансын есептеу.
|
ЖЗ оттегі балансын есептейді.
|
ЖЗ оттегі балансын есептейді.
|
Тәжірибелік жұмыс № 5
|
ЖЗ жұмыс қабілеті, бризанттылық және сезімталдылығын анықтау.
|
ЖЗ жұмыс қабілеті, бризанттылық және сезімталдылығын есептеу.
|
ЖЗ жұмыс қабілеті, бризанттылық және сезімталдылығын анықтайды.
|
Тақырып 3.5 Жарылыс заттары мен тәсілдері
|
Жару зарядтарының тәсілдері: оталдырғы білте арқылы жалынды, электржалынды, электрлік; болдыру электрлік емес жүйесі. Олардың жалпы сипаты. ЖЗ зарядтарын жарудың жану тәсілін құралы: капсюль-детонатор, оталдырғы білте, оталдырғы білтесін жағу құралы. Жарудың электрлік тәсіл құралы: электродетонаторлар, өткізгіш пен тоқ көзі, бақылау-өлшеу құралдары, оталдырғы білте. Қолдану салдары мен түрлері. Болдыру электрлік емес жүйесінің құралы, олар құрылғысы мен мәні. Жарылыс желісіндегі электродетонатор қосылысының схемасы. Жарылыс желісін монтаждау өндірісі мен оны тексеру. Электр жарылыс желісін есептеу. Жарылыс желісін монтаждау схемасы, жарылыс жұмыстарының параметрі. Жарылыс заттарын қолдану кезіндегі қауіпсіздік ережелері.
|
Жарылыс заттары мен тәсілдерін сипаттайды.
|
Зарядтардың жарылу тәсілін түсіедіреді.
ЖЗ зарядтарын жарудың жану тәсілін құралын сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 6
|
Жарылыстың жалындау тәсіл есебі.
|
Жарылыстың жалындау тәсілі параметрін есептеу.
|
Жарылыстың жалындау тәсілі параметрін есептеу.
|
Тәжірибелік жұмыс № 7
|
Электродетонатор қосылуының әртүрлі схемалары кезінде электр жарылыс желісін есептейді.
|
Электр жарылысы желісін есептеу.
|
Электр жарылысы желісін есептейді.
|
Тақырып 3.6 Жару жұмыстарын ұйымдастыру
|
Жарылыс жұмысына арналған жұмысшы. Жарылыс материалдарын (ЖМ) сақтау, есеп, беру мен транспорттау. Жарылыс жұмыстарын жүргізетін орынға ЖМ алып келу. Жарылыс жұмыстарын жүргізудің жалпы ережелері. Массалық жарылыстарды ұйымдастыру. Жарылыстан кейін және жарылмай қалғаннан кейінгі кенжарды тексеру. Газ бен шаң бойынша қауіпті шахталардағы жұмыс ерекшеліктері. Жарылыс материалдарын зерттеу және жою. Жарылыс жұмыстар өндірісі талаптары.
|
Жарылыс жұмыстарын ұйымдастыруын сипаттайды.
|
Жарылыс материалдарын сақтау, есеп, беру мен транспорттаужы жүргізудің жалпы ережелерін түсіндіру.
Жарылыстан кейін және жарылмай қалғаннан кейінгі кенжарды тексерудің жалпы ережелерін түсіндіру.
|
Бөлім 4 Тау-кен өндірісін жүргізу және бекіту
|
Тақырып 4.1 Тау қысымы
|
Тау жыныстарының қысым күйітау қысы мен оның тау өндірісіндегі көрінісі туралы түсінік. Тау жынысының өндірісті орындағаннан кейінгі және орныдағанға дейінгі күйі. Бірінші және екінші тау қысымы. Табиғи тепе теңдік еркін теориясы. Көлденең және иілім тау өндірінде тау қысымы көлемін анықтау. Крепті орналастыру қажеттілігі.
|
Көлденең және иілім тау өндірінде тау қысымы көлемін анықтайды.
|
«Тау қысымы» түсінігін ашады.
Көлденең және иілім тау өндірінде тау қысымы көлемін анықтайды.
Крепті орналастыру қажеттілігін анықтайды.
|
Тақырып 4.2 Тау тіреуіші
|
Тау крепі түсінігі. Тау крепін классификациялау: дайындау материалы бойынша, өндіру тағайындау бойынша, қызмет уақыты бойынша, үлгісі бойынша, жұмыс принципі бойынша, конструкциясы бойынша. Крепеж материалдарының сипаты. Крепеж материалдары мен крепті орналастыру талаптары.
|
Тау крепін классифициялау.
|
Тау креп түсінігін ашады.
Тау крепін классифициялайды.
Крепеж материалдарын сипаттайды.
Крепеж материалдары мен крепті орналастыру талаптарын мазмұндайды.
|
Тақырып 4.3 Тау өндірісінде тіреуішті орналастыру технологиясы және конструкциясы
|
Тік, иілген және көлденең өндірістің ағаш крепі. Раманың ағаш крепі. Қатты және икемді металды крепь. Монолиттік бетондық, шашырау-бетондық және торкрет-бетонды крептер. Темір бетондық крепь. Анкерлі крепь, оларды әртүрлі сипаттары бойынша классификациялау. Креп түрлерімен салыстырғандағы анкер крепін ерекшелігі. Аралас және комбинацияланған крептер. Әрбір крепті қолдану шарттары, конструкциясы мен орналастыру технологиясы. Тау өндірісін бекіту паспорты.
|
Тау өндірісі крепін орналастыру конструкциясы мен технологиясын сипаттайды.
|
Креп түрлерін атайды және тау өндірісі крепін орналастыру конструкциясы мен технологиясын сипаттайды.
Түсініктерді ашады: қатты және икемді металды крепь, монолиттік бетондық, шашырау-бетондық және торкрет-бетонды крептер.
Тау өндірісі крепін орналастыру конструкциясы мен технологиясын сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 8
|
Монолиттік бетондық, шашырау-бетондық креп жуандығын анықтау.
|
Монолиттік бетондық, шашырау-бетондық креп жуандығын есептейді.
|
Монолиттік бетондық, шашырау-бетондық креп жуандығын анықтайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 9 (4 сағат)
|
Анкер крепін есептеу. Тау өндірісі кесінінде анкер орналасуының схемасын салу.
|
Анкер крепін есептейді, анкерлердің орналасу схемасын орындайды.
|
Анкер крепін есептейді, анкерлердің орналасу схемасын орындайды.
|
Тақырып 4.4 Тау өндірісін көлденеңінен өткізу
|
Өндіруді өткізудің қарапайым және арнайы тәсілдері, оларды қолдану шарттары. Негізгі және қосымша өндірістік үдерістер, олардың сипаты. Еңбекті ұйымдастыру үлгісі. Кешенді өту бригадасы. Өту циклі, оның ұзақтығы. Жұмысты ұйымдастыру графигі. Өту өндірісінің технологиялық паспорты. Өткізу кезегіндегі өткізуді желдету. Өту құралын тандау кешені.
|
Өндірісті көлденеңінен өткізуін сипаттайды.
|
Өндірісті өткізудің ұарапайым және арнайы тәсілдерін сипаттайды, негізгі және қосымша өндірістік үдерістерін сипаттайды.
Өту бригадасының еңбек үлгісін мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 10
|
Көлденең тау өндірісін үшін БЖЖ паспортын құру. Өндіріс кенжарында шпурлар орналасуы схемасын құру.
|
БЖЖ паспорт есептейді.
|
БЖЖ паспортын құру.
Өндіріс кенжарында шпурлар орналасуы схемасын құруын орындайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 11
|
Тупиктік тау өндірісін желдету есебі.
|
Тупиктік тау өндірісін желдету көлемін есетеу.
|
Тупиктік тау өндірісін желдету есебін орындайды.
|
Тақырып 4.5 Көтерілісті жүргізу
|
КПВ және КПН түрдегі кешендермен, бұрғылау кешендерімен, ұңғыма зарядтарын секционды жарумен қарапайым тәсілмен көтеруді жүргізу технологиясы. Қолдану шарты, механизация құралдары, әр құралдардың ерекшелігі мен кемшіліктері. КПВ және КПН кешенді түр құралы, олардың көтеру құралы. Ұңғыма соғуы кезіндегі ұңғыманың орналасу схемасы, олардың оталуы мен жарылыс кезегі. Негізгі өндірістік үдерістер сипаты. Өту циклінің сипаты мен параметрі. Өту тәсілін салыстыру сипаты.
|
Көтеру технологиясын және олардың өту тәсілдерін сипаттайды.
|
Көтеруді жүргізу технологиясын сипаттайды.
Өту тәсілдеріне салыстырмалы сипаттайды жүргізеді.
Өту циклінің параметрін сипаттайды және мазмұндайды.
|
Тақырып 4.6 Бөренелерді орналастыру схемасы
|
Бөрене устьясын дайындау кезеңі мен өту. Бөренелерді қарапайым өткізу тәсілдері технологиясы, оларды қолдану шарты мен түсінігі. Бұрғылау жарылыс жұмыстары. Кенжарда шпурлардың орналасу схемасы. Кенжарды желдету. Жынысты арту және көтеру. Комбайн стволын өткізу. Мерзімді және тұрақты крепь, оны орналастыру. бөренелерді армирлау мен армировка. Өту құралының кешені. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер.
|
Орналастыру схемасын сипаттайды.
|
Бөренелерді қарапайым өткізу тәсілдері технологиясы схемасын, оларды қолдану шарты мен түсінігін сипаттайды.
Бөренелерді орналастыру тәсілін әңгімелейді.
Өту құралын кешенін сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 12 (4 сағат)
|
Бөренелерді тік өткізу үшін БЖЖ паспортын құру. Кенжарды өндіруде шпурды орналастыру схемасын құру.
|
БЖЖ паспортын құру.
|
БЖЖ паспортын құру.
Кенжарды өндіруде шпурды орналастыру схемасын құруын орындайды.
|
Бөлім 5 Жерасты кен орындарын құру негізі
|
Тақырып 5.1 Жерасты кен орындарын құру сипаты
|
Кен орындары. Кен туралы түсінік және кендегі пайдалы компонентінің минималды өндіріс мазмұны туралы түсінік. Кен формалары. Пайдалы қазбалар қорын классификациялау: геологиялық, баланстық, забаланстық, өндірістік. Өндіру дәрежесі дайндығына байланысты, барлау дәрежесіне байланысты пайдалы қазбалар қорын классификациялау. Тау жынысының тау-технологиялық қасиеті. Кен құны мен кен орында құру рентабельділігі.
Тау кәсіпорны, рудник, шахта, шахталық алаң. Рудниктің өндірістік қуаты. Шахта алаңын құру кезеңі. Тік және иілген кен орнының орналасу кезіндегі; көлденең орналасқан кен кезінде шахталық алаңды даярлау тәсілі. Шахталық алаң бөренелер, панель, қабаттардағы өндіру тәртібі.
Пайдалы қазбалар жойылуы. Жойылу себептерІ. Нормадан тыс жойылу кезіндегі экономикалық нәтиже және разубоживания. Тау жынысы қозғалысына пайдалы қазбалар қазбасының әсері. Қорғаныс және тежегіш целиктер.
|
Тау жынысының тау-технологиялық қасиетін атайды.
Кендегі пайдалы қазбалардың жойылуын сараптамалайды.
|
Кен орындарын, кенді сипаттайды. Кенде пайдалы компоненттің минималды өндірісін анықтайды. Пайдалы қазбалар қорын классифициялайды. Жыныстың тау-технологиясы қасиетін сипаттайды, кен бағамын және кен орындарын құру рентабельділігін анықтайды.
Рудниктің өндірістік қуатын анықтайды, шахтаны, шахта алаңын сипаттайды; кен орындарын құру кезеңін сипаттайды, шахта алаңын даярлауды, шата алаңын өңдеу тәртібін сипаттайды.
Кендердегі пайдалы қазбалардың аяқталуын сараптамалайды, сонымен қатар жоюлу себептер мен нормадан тыс жоюлу кезіндегі экономикалық нәтижесін сипаттайды.
|
Тақырып 5.2 Жер асты кен орындарын құру кезеңдері
|
Жер асты кен орындарын құру кезеңдері. Кенді камералық зарядтармен ұру схемасы, қолдану шарттары. Қайталап кенді ұсату. Кенді әкелу. Әкелу тәсілдері, олардың мәні, артықшылықтары мен кемшіліктері, қолдану шарттары. Тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде таза алаңды ұстап тұру тәсілі. Таза алаңды кен целиктарымен ұстау, қалау материалдарымен, крепьпен ұстау.
|
Жер асты кен орындарын құру кезеңдерін, тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде таза алаңды ұстап тұру тәсілін сипаттайды.
|
Жер асты кен орындарын құру кезеңдерін, кенді камералық зарядтармен ұру схемасын, тазалау жұмыстарын жүргізу кезінде таза алаңды ұстап тұру тәсілін сипаттайды. Кенді әкелу тәсілін мазмұндайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 13
|
Жер асты тәсілімен кен орнын ашу схесы мен тәсілін зерттеу.
|
Кен орнын ашу тәсілін сараптамалайды.
|
Жер асты тәсілімен кен орнын ашу схесы мен тәсілін сараптамалайды.
|
Тақырып 5.3 Жер асты кен орындарын құру жүйесі
|
Жүйелі құрастырулар туралы түсінік. Жүйелік құрастыруларға қойылатын талап. Жүйелі құрастыруларды класстарға бөлудің болжамды қасиеттері. Кен орындарды өндіру кезіндегі таза алаң (құрылған) күйі бойынша жүйелі құрастыру классификациясы.
Жүйенің жалпы сипаты. Қоймаланған кені бар ашық таза алаңы бар жүйе. Таза алаңдағы бекіту және белігісі бар жүйе. Жанас жынысы мен опырылған кен бар құрастыру жүйесі. Құрастыру жүйесінің мәні, оларды қолдану шарттары; даярлау, кесілген және тазалау жұмыстары, олардың параметрлері, техникалық-экономикалық көрсеткіштері, артықшылықтары мен кемшіліктері. Тазалау жұмыстарын жүргізудегі қауіпсіздік техникасы.
|
Классифицирует жер асты кен орындарын құру жүйесі.
|
Жүйелі құрастыру және жүйелі құрастыруға қойылатын талаптарды мазмұндайды. Жүйелі құрастыруда классифициялайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 14 (6 сағат)
|
Жанас жынысы мен опырылған кен, таза алаңдағы белігісі бар, ашық таза алаңы бар жүйені зерттеу. Үлгі бойынша схеманы қарастыру.
|
Жанас жыныс пен опырылған кен, ашық таза кеңістікпен, белгіленген ашық кеңістікпен жүйені сараптамалау.
|
Жанас жыныс пен опырылған кен, ашық таза кеңістікпен, белгіленген ашық кеңістікпен жүйені сараптамалайды және мазмұндайды.
|
Бөлім 6 Ашық кен орындарын құру негізі
|
Тақырып 6.1 Ашық кен орындарын құрудың жалпы ережесі
|
Ашық кен орындарының мәні, оларды қолдану шарттары, жерасты жұмыстарымен салыстырғандағы артықшылықтары мен кемшіліктері. Карьердің негізгі элементтерін анықтау және сипаттау. Ашу коэффиценттерін анықтау.
|
Ашық кен орындарының мәнін ашады.
|
Ашық кен орындарының мәнін ашады, оларды қолдану шарттарын, жерасты жұмыстарымен салыстырғандағы артықшылықтары мен кемшіліктерін мазмұндайды.
|
Тақырып 6.2 Кен орындарын ашу
|
Ор түрлері, оларды қолдану шарттары, қолданылатын құралдар. Кен орындарын ашу туралы түсінік. Ашу тәсілдері мен олардың сипаты. Ашу тәсілдеріне әсер ететін факторлар.
|
Ашу тәсілдері, оларды сипаттайды.
|
Ашу тәсілдері, ор түрлерін түсіндіреді және оларды сипаттайды.
Ашу тәсіліне әсер ететін факторларды мазмұндайды.
|
Тақырып 6.3 Ашық кен орындар жұмысының кезеңдері
|
Ашық өндірудің негізгі кезеңдерінің сипаты: дайындық, құрылыс, пайдалану, қайта орнына келтіру. Ашық тау жұмыстарының негізгі және қосымша технологиялық (өндірістік) үдерістері, олардың мәні, орындау тәртібі, механизация құралы. Экскаваторлар, олардың түрлері мен әрікет принципі. Карьерлік транспорт, түрлері мен қолдану шарттары.
|
Ашық өндіру кезеңдерін сипаттайды.
|
Ашық өндіру кезеңдерін сипаттайды: дайындық, құрылыс, пайдалану, қайта орнына келтіру.
Ашық тау жұмыстарының негізгі және қосымша технологиялық (өндірістік) үдерісі.
|
Тақырып 6.4 Ашық кен орындар жұмысының жүйесі
|
Құрау жүйесі туралы түсінік және олардың ашық өндіріс кезіндегі элементтері. Бос жыныстарды үйіндіге ауыстыру тәсілі бойынша жүйені классификациялау. Транспортсыз және үйіндіге арналған транспорт, құрастырудың транспорттық және құрама жүйесі, мәні, қолдану шарты. Аршу және табу жұмыстары. Шұңқыр қазу механизмі мен арту механизмі. Жүйені бағалау және техникалық-экономикалық салыстырма.
|
Ашық кен орындар жұмысының жүйесін сипаттау.
|
Ашық кен орындар жұмысының жүйесін сипаттау.
Бос жыныстарды үйіндіге Бос жыныстарды үйіндіге ауыстыру тәсілі бойынша жүйені классификациялайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 15
|
Құрастырудың транспорттық жүйесінің әртүрлілігін зерттеу. Үлгі схемаларын қарастыру.
|
Құрастырудың транспорттық жүйесінің әртүрлілігін сараптамалайды.
|
Құрастырудың транспорттық жүйесінің әртүрлілігін сараптамалайды және түсіндіреді.
|
Тақырып 6.5 Отвалдың құрылуы
|
Ашық тау жұмыстарында үйінді шаруашылығы, үйінді жұмыстары механизациясы. Үйінді түрлері мен олардың құрылғылары. Үйінді жұмыстарын жүргізу талаптары. Үйіндіні дамыту. Үйіндінің соқа, экскаватор мен бульдозер құралдарына қойылатын талаптар. Үйінді жұмыстарының механизмі.
|
Үйінді жұмыстары талаптарын зерттейді.
|
Үйінді түрлерін атайды.
Үйінді жұмыстарын жүргізу талаптарын зерттейді.
|
Тақырып 6.6 Рекультивация
|
Тау жұмыстарымен топырақты қалпына келтіру. Топырақты қалпына келтіру тапсырмаларын шешу жолдары. Әрбір тау кәсіпорындарында түбегейлі шаралар мен жалпы шешімдер. Таудың техникалық қызметінің негативті нәтижелерін жою. Халық шаруашылығына жер аумақтарын қысқарту арқылы келтірілген материалдық зардаптарын қалпына келтіру. Топырақты қалпына келтіру түрлері. Тау техникасы арқылы топырақты қалпына келтіру. Су шаруашылығын қалпына келтіру. Биологиялық рекультивация.
|
Топырақ жұмыстарын қалпына келтіру бойынша жұмыстарын жүргізу талаптарын зерттеу.
|
Қалпына келтіру түрлерін атайды.
Тау жұмыстарымен бүлінген топырақ жұмыстарын қалпына келтіру бойынша жұмыстарын жүргізу талаптарын зерттеу.
|
Бөлім 7 Рудник вентиляциясы, Рудник транспорты, көтеру және суды ағызу
|
Тақырып 7.1 Рудник атмосферасы
|
Вентиляция тапсырмалары. Атмосфера және рудник ауасы. Рудник атмосферасындағы газдардың қысқаша сипаты. Рудник ауасындағы қоспаның шектен тыс концентрациясы. Рудник ауасы құрамын қадағалау. Рудник климатының элементтері: қысым, температура, ылғалдылығы, жылу шығару мен ауа жылдамдығы. Рудник климатының нормативтік параметрі.
Шахта шыңының туындауы мен қасиетінің қайнар көзі. Шаңның кәсіби зияндылығы. Шаңының шектен тыс концентрациясы (ШТК). Шахтаның шаң режимі туралы түсінік.
|
Рудник ауасындағы қоспаның шектен тыс концентрациясын атайды.
|
Рудник ауасындағы газды сипаттау.
Рудник ауасындағы қоспаның шектен тыс концентрациясын және рудник климаты элементтерін атайды.
Шахта шаңының туындауы мен қасиетін, шаңның кәсіби зияндылығын сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 16 (4 сағат)
|
|
Шахтаның климатын өлшейтін құралдарды зерттеу.
|
Шахтаның климатын өлшейтін құралдарын сараптамалайды.
|
Шахтаның климатын өлшейтін құралдарын сараптамалайды.
|
Тақырып 7.2 Шахталарды желдету тәсілдері мен схемасы
|
Шахтаның шынайы тегі мен жасанды вентиляция. Шахтаны желдетудің орталық, шеттегі және құрастырылған схема. Желдетудің айдағыш, тартып алу мен құрастырылған тәсілдері. Әр тәсілді қолдану шарттары, ерекшеліктері, ерекшеліктері мен кемшіліктері. Ауаның шығып кетуі мен онымен күрес.
|
Шахталарды желдету тәсілдері мен схемасын сипаттайды.
|
Шахтаны желдетудің орталық, шеттегі және құрастырылған схемасын түсіндіреді.
Желдетудің айдағыш, тартып алу мен құрастырылған тәсілдерін сипаттайды.
|
Тақырып 7.3 Вентиляциялық құралдар мен құрылғылар
|
Тау өндірісі бойынша ауаны жасанды тарату мен шығынды реттеуге арналған құрылғы, олардың түрлері мен қысқаша сипаты. Шахта үстіндегі ғимараттарды герметизациялау. Вентиляция құралдарына қойылатын қауіпсіздік ережелеріндегі талаптар. Тау өндірісіндегі желдету паспорты. Оның құрамы мен жалпы сипаты, паспортын жасау.
|
Вентиляциялық құралдар мен құрылғыларды сипаттау.
|
Тау өндірісі бойынша ауаны жасанды тарату мен шығынды реттеуге арналған вентиляциялық құралдар мен құрылғыларды атайды және сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 17
|
Вентиляциялық құралдар мен құрылғыларды зерттеу.
|
Вентиляциялық құралдар мен құрылғыларын сараптамалайды.
|
Вентиляциялық құралдар мен құрылғыларын сараптамалайды.
|
Тақырып 7.4 Рудник транспорты
|
Пайдалы қазбаларды тасу кезінде қолданылатын электровоз, конвейрлі транспорт және өзіндік жүретін құрылғымен тасу құралдар туралы жалпы мәлімет. Рудник транспортын пайдалану ережелері мен құрамы. Кен мен жынысты тиеу мен тасу үдерістерін автоматтандыру.
|
Рудник транспортын пайдалану ережелері мен құрамын сипаттайды.
|
Рудник транспортын пайдалану ережелері мен құрамын түсіндіреді. Рудник транспортын пайдалану ережелері мен құрамын сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 18
|
Шахтадағы өзіндік жүретін құралды зерттеу және пайдалану ережесі.
|
Шахтадағы өзіндік жүретін құралды пайдалану ережесі мен оны сараптамалау.
|
Шахтадағы өзіндік жүретін құралды пайдалану ережесі мен оны сараптамалау.
|
Тәжірибелік жұмыс № 19
|
Конвейер транспортын пайдалану ережесі мен құралды зерттеу.
|
Конвейер транспортын сараптамалайды.
|
Конвейер транспортын пайдалану ережесі мен құралды түсіндіреді және сараптамалайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 20
|
Жүктелген құралдың негізгі скип буынын зерттеу.
|
Жүктелген құралдың негізгі скип буынын сараптамалайды.
|
Жүктелген құралдың негізгі скип буынын түсіндіреді және сараптамалайды.
|
Тақырып 7.5 Шахталық көтеру
|
Көтеру құралының жалпы схемасы. Шахтадағы көтеру құралының классификациясы. Шахтадағы көтеру құралының конструкциясы мен түрлері. Шахтаның бөренесіне байланысты көтеру құралын орналастыру. Көтеру құралын басқару түрлері. Көтеру құралын автоматтандыру туралы негізгі мәлімет.
|
Шахтадағы көтеру құралының классификациялайды.
|
Шахтадағы көтеру құралының классификациялайды.
Көтеру құралын басқару түрлерін сипаттайды.
|
Тәжірибелік жұмыс № 21
|
Шахтадағы көтеру құралының конструкциясын зерттеу.
|
Шахтадағы көтеру құралының конструкциясын сипаттайды.
|
Шахтадағы көтеру құралының конструкциясын сипаттайды және сараптамалайды.
|
Тақырып 7.6 Шахталық су ағызу
|
Жерасты тау-кеніне судың келу көзі. Жерасты суды ағызу. Насос станциясының құрылысы. Тереңдетілген және тереңдетілмеген насос камералары. Насос түрлері, камерада орналастырылатын насостар саны. Басты және қосымша суды жинау құрылысы, олардың сыйымдылығы. Су басудан жерасты өндірісін қорғау.
|
Жерасты тау-кеніне судың келу көзін анықтайды.
|
Жерасты тау-кеніне судың келу көзін анықтайды және мазмұндайды.
Насос станциясының құрылысы сипаттайды.
|
Курстық жоба
|
|
