Беттер Кесте Сурет Әдебиеттер

2*4*σжіб – Р 2*0,95*1340 – 3

φ=0,95 бекітілген шов беріктігінің коэффициенті

S₁=3*525/2*0,95*1340-3 + 0,1+0,2=0,92см

C=0.2cм-минусты қажетке қосу

Саңылаудың ең үлкен мүмкін диаметрі 7,5 см артық беріктеуді қажет етпейді. Обечайка мен түптің есептеу қалыңдығы

(18-2*0.1)*0.5888≤2*6.25 (1.6-0.588-0.1)

10.7≤11.4
Мұндағы,d= 18см-штуцердің ішкі диаметрі

1k=10см- қабырғаның беріктелген бөлігінің ені

Саңылауды беріктендіру шарты.

(d+2c)*S≤2 1k (S- S' - C)

(12.5+2*0.1)*0.58≤2*6.25*(1.6-0.588+0.9)

Мұндағы,d=12.5-штуцердің ішкі диаметрі

1k=6.25см - қабырғаның беріктелген бөлігінің ені

Саңылауды беріктендіру шарты.

80 саңылауын беріктендіру шарты

Саңылауды беріктендіру шарты.

(d+2c)*S≤2 1k (S- S' - C)

(S+2*0.1)*0.588 ≤ 2*4(1.6-0.588-0.1)

4.82≤6.72

Мұндағы, d=8см - штуцердің ішкі диаметрі

1k=4см - қабырғаның берік
2.9.6. Көмекші қондырғыны есептеу
Есептеу стандартты формула бойынша есептейміз.
N=Pcαғ/Plcαғ мұндағы Pl сағ-берілген қондырғының бір сағаттағы өнімділігі

Мысалы сеператор үшін

V жалпы= 11,2*3 =33,6м³/сағ

3-ферменттер саны.

21 кесте - Қондырғылар мәліметтері

Мысалы Б сатысындағы ашытқылардың себілген өсуі 1065 кг/сағ биологиялық жылу мөлшері.

Qқұй.су =Vсу *Pсу *Cсу (tк.с. –tсу)

Сонымен, ашытқы өсіру аппаратының жылу балансы

Шығатын ауаның параметрі: t=30^оС және φ=100%, I₂ =10 кДж/кг жылу ұстау өзгергіштігі.

Аппаратқа ауа мына мөлшерде беріледі.

Сумен шыққан жылу

=(4442.1-382.2-110.525-44.42)*10²=2904.9*10³ кДж/сағ

uses crt;

var prcl, M1,M2,M3,M4,M5,M6,M7:real;

prc2,prc3,Vksl,prc4,prc5,Gml,Gm2: real;

Vem,Vkc,Vks,C,Z,prc6: real;

Vson,Gb,Gf,GNaCl,VKOH,LKOH: real;

Gkoh,dGkoh,dGasf, dGasf 1, dGNaCl: real;

MM1, MM2, MM3,MM4,MM5,MM6,MM7,MM8:real;

CCl, CC2, CC3, CC4, CC5, CC6,CC7; real;

begin

writeln ('Vkc=');

read(Vkc);

writeln ('prcl=');

read(prcl);

Vem:=(prcl*Vkl/100)*1000;

Z:=Round(Vem/10);

writeln ('C1=');

read(C1);

writeln ('C2=');

read(C2);

writeln ('C3=');

read(C3);

writeln ('C4=');

read(C4);

writeln ('C5=');

read(C5);

writeln ('C6=');

read(C6);

writeln ('C7=');

read(C7);

M1:=C1*Vem;

M2:=C2*Vem;

M3:=C3*Vem;

M4:=C4*Vem;

M5:=C5*Vem;

M6:=C6*Vem;

M7:=C7*Vem;

writeln ('Vks=');

read (Vks);

read (CC1);

writeln ('C2=');

read (CC2);

writeln ('C3=');

read (CC3);

writeln ('C4=');

read (CC4);

writeln ('C5=');

read (CC5);

writeln ('C6=');

read (CC6);

writeln ('C7=');

read (CC7);

MM1:=CC1*Vks;

MM2:=CC2*Vks;

MM3:=CC3*Vks;

MM4:=CC4*Vks;

MM5:=CC5*Vks;

MM6:=CC6*Vks;

MM7:=CC7*Vks;

MM8:=CC8*Vks*20/1000;

writeln ('prc2=');

read(prc2);

Vksl:=Vks*((100-3)/100);

writeln ('prc3=');

read(prc3);

Gm :=prc3*Vksl;

Gm1:=0.94*Gm;

writeln ('prc4=');

read(prc4);

writeln ('prc5=');

read(prc5);

Gm2:Gm1*(100-prc5)/(100-prc4);

writeln ('prc6=');

read(prc6);

Vson :=0.1*(1-prc6/100)*Vks;

Gb:=Vks-Vson;

Gf :=Vson*Gb;

GNaСl:=4.67;

writeln ('VKOH=');

read(VKOH);

writeln ('LKOH=');

read(LKOH);

Gkoh:=VKOH*LKOH+(GNaCl-0.37);

dGkoh:=0.03*Gkoh;

dGasf:=93.65*dGkoh;

dGasf1:=55.3*Gkoh;

dGNaCl:=0.07*Gkoh*1000;

writeln ('Vem=',Vem);

writeln ('M1=',M1);

writeln ('M2=',M2);

writeln ('M3=',M3);

writeln ('M4=',M4);

writeln ('M5=',M5);

writeln ('M6=',M6);

writeln ('M7=',M7);

writeln;
Eсептелген мәні

M1=5.3873000000E+01

M2=1.0774600000E+01

M3=2.6936500000E+00

M4=5.3873000000E+01

M5=5.3873000000E-01

M6=1.0774600000E+00

M7=5.3873000000E+00

MM1=5.3873000000E+01

MM2=1.0774600000E+01

MM3=5.3873000000E-01

MM4=5.3873000000E+01

MM5=5.3873000000E-01

MM6=1.0774600000E+00

MM7=5.3873000000E+00

MM8=1.0774600000E+01

MM1=5.3873000000E+01

MM2=1.0774600000E+01

MM3=5.3873000000E-01

MM4=5.3873000000E+01

MM5=5.3873000000E-01

MM6=1.0774600000E+00

MM7=5.3873000000E+00

MM8=1.0774600000E+01

Vks1=5.2256810000E+02

Gm=4.1805448000E+04

Gm1=3.9297121120E+04

Vson=5.3334270000E+01

Gb=4.8539573000E+02

Gf=2.5888226921E+04

GNaCl=4.6700000000E+00

Gkoh=6.0265000000E+01

dGkoh=1.8079500000E+00

dGasf=1.6931451750E+02

dGasf1=3.3326545000E+03

dGNaCl=4.2185500000E+03

Тіршілік қауіпсіздігі
Тіршілік қауіпсіздігі – бұл адамды өндірісте өндіріс ортасындағы қауіптен сақтар шаралары жиынтығы яғни, ол өндірістік процесте қалыптасқан адам өміріне, денсаулығына әсер етуші өндірістік қауіптің төнуі, еңбек қызметінің жағдайы.

Әсіресе адамның қауіпсіздігі жөніндегі мәселе өнеркәсіп ортасында көрінеді, бұл қызметкерлердің еңбек орнында қалыптасқан әртүрлі қауіпті зиянды әсерлер өндірістің барлық ортасын ластайды.

Қазақстан Республикасында қабылданған техника қауіпсіздігінің, өндірістік санитария, қоршаған ортаны қорғау шараларын сақтауды міндеттейді. Қазақстан Республикасында 2004 жылдың 28 ақпанында ( № 528 – 110) «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы » заңды қабылдады, Осы Заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласындағы қоғамдық өзара қарым- қатынастарын реттейді және еңбек қызметі кезінде, процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, қызметкерлердің, жұмысшылардың өмір мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай – ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттің саясатының ең негізгі принциптері мен бағыттарын белгілейді және бекітеді.

Осы Заңның 5 – ші тарауының (Еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды ұйымдастыру) 21 – бабында (Ұйымдағы еңбек қаіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметте):

1. 
   Қызметкерлер саны елуден асатын өндірістік ұйымдарында еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау талаптарының сақталуын қамтамасын ету мақсатында жұмыс баруші еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау қызметін құруға міндетті. Еңбек қауіпсіздігі және еңбек қорғау қызметі өзінің мәртебесі жағынан негізгі өндірістік қызметтерге теңестіріледі.
   

2. 
   Қызметкерлер саны елу адамға дейін болатын ұйымдарға еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі маманның лауазымымен енгізу туралы шешімді жұмыс беруші осы ұйымның қызмет ерекшелігін ескере отырып қабылдайды немесе еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі міндеттер қосып атқару үшін басқа мамандарға жүктеледі делінген.
   

• 
  Бригада да жұмыстардың жүргізілуінің қауіпсіздігін бақылау барлық жұмыс уақытында (ауысым) бригадирлермен, мастерлармен, еңбекті қорғау бойынша қоғамдық инспекторлармен және жұмысшылар мен қызметкерлердің өздерімен жүргізіледі.
  
• 
  Барлық жұмысшылар – бригада мүшесі басқа жұмысшылармен қауіптіт жұмысты қолдануды және еңбектң қорғау бойынша инспекциясын ескерте отырып жұмысты қауіпсіз жүргізуді өзара бақылау жүргізуге міндетті.
  
1. 
   Жұмысшы жұмыстың басталар алдында күн сайын жұмыс орнын еңбектң қорғауды өзіндік бақылауды қамтамасыз етуге міндетті: қондырғылардың, құрал – саймандардың, жұмыс орнын қауіпсіздік жағдайын және іске жарамдылығын тексеруге және жеке бас қорғанысы құралының іске жарамдылығын тексеру.
   

Жұмыс беруші жағынан жұмысшыға залал келген жағдайда төлем ақы төлеу, еңбек шартына сай қамтамасыз етілмесе, соңы жұмысшының жарақат алуына толықтырады, сонымен қатар жұмысшы жағымен жұмыс берушіге ол дегеніміз өндірістік инструкция, техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтамастан жабдықтар мен шешімдерге зиянын келтіреді.

Жұмыс аймағының аусында, майлағыш, салқындатқыш сұйық секілді аэрозол майлары бөлінеді. Бұл жағдайда көмірқышқыл 150-940 мг\м³, аэрозол майы 7-45 мг\м³, өнімнің ластануы 800-900 мг\м³.

МСС және жеке компаненттер консентрациясы құрамы жұмсалған шығынға байланысты биологиялық факторлар МСС жұмыс істеу барысында пайда болатын ауру туғызғыш микроорганизмдер мен бактериялар жатады.

Санитарлық талап негізінде жасалған тәртәп пен норма өндірісіне келесідегідей еңбек гигиенасы талабын орнатады.

1. 
   Өнеркәсіптік жобалау мен реконструкциялау барысында санитарлы – гигиеналық норма тәртәпті сақтау.
   
2. 
   Жұмыс орнының микроклиматы санитарлық нормаға сай болуы тиіс (температура, ауа қозғалысының жылдамдығы, ылғалдық).
   
3. 
   Ауадағы зиянды заттар құрамы Госэпидиаторға орнатқан деңгейге сәйкес болуы тиіс.
   
4. 
   Жұмыс орнына шуыл деңгейі санитарлық талапқа сай рұқсат етілген шуылдан 80 дб аспауы қажет.
   
5. 
   Өнеркәсіпте тұрмыстық орын СНиПа талабына «Әкімшілік және тұрмыстық ғимарат» сәйкес қарастырылуы тиіс.
   
6. 
   Әкімшілік жұмысшыларды тамақтандыруға міндетті (асхана, буфет, тамақтанатын бөлме). Өнеркәсіптегі тамақтандыру жұмыс режиміне ауысым санына байланысты жүргізіледі.
   
7. 
   Өнеркәсіптегі зиянды жағымсыз әсерге ұшырағандар міндетті алдын – ала және периодты медициналық тексеруден өтеді.
   
8. 
   Барлық цехтар бірінші медициналық көмек көрсетуге арналған дәріханалық қораппен қамтылуы тиіс.
   
9. 
   Жарықтандыру коэфицентінің мәні және жұмыс үстінің жасанды жарықталуы СН және П «Жасанды және табиғи жарықтандыру» талаптарына сай болуы керек.
   
10. 
    Медициналық қызметкерлер, өнеркәсәптәк медпунктті Мемэпидқадағалау орталығының аймақтық санитарлық дәрігерлермен жұмысының денсаулығы туралы анализ жүргізеді.
    
11. 
    Әкімшілік жұмысшыларға толықтай арнайы киім комплектісімен қамтамасыз етуге міндетті. Өндірістік факторлардың зиянды әсеріне ұшырайтын жұмысшыларды индивидуальды қорғау құралдарымен қамтылуы тиіс.
    
12. 
    Станок өндірісіндегі жаңқа қалдықтарын механикалық тәсілмен тазартады.
    
13. 
    Бұйымды сақтау мен транспорттауға арналған ыдыс дайындалса және өндіріс қалдықтары ГОСТ 14861 -86 талаптарына сәйкес болуы керек.
    
14. 
    Жүкті арту мен түсіру ГОСТ 123009 – 76 талаптары бойынша «ске асырылады, жүкті орын ауыстыру ГОСТ 123020 – 80 бойынша.
    
15. 
    Жұмысшылардың индивидуальды қоғау құралы, технологиялық процесіне қатысуға жіберілетін қызметкерлерге талаптар, өңдеу мен шлифовалдау әрбір жұмысшы ГОСТ 123025 – 80 білуі тиіс.
    

Метеорологиялық жағдайлар «Жұмысшы аймақтың ауасы» МЕСТ 12.1.005–76 бойынша белгіленеді. Бұл МЕСТ орындалатын жұмыстың категориясы мен жұмыс уақытысына, өндіріс бөлмелерін сипатының микроклиматтық жағдайларына тәуелділігімен орналастырылады.

Адам қауіпті жағдайда қоршаған ортаға үздіксіз жылуын беріп отырады. 18 – 20 ⁰С кезіндегі жалпы жоғалтқан жылу энергиясының мөлшерінен 45%-зы радиацияға, 30% -зы конвекцияға, 25% - зы булануға кетеді.

Температураның, ылғалдылық пен қоршаған ортадағы ауаның қозғалу жылдамдығының өзгеруі кезінде жұмыс жағдайы едәуір өзгереді. Температура 30 ⁰С –тан аспауы керек. Себебі, осы температурада адам организмнің булануына кеткен жылумен теңеледі. Ал адам жоғары температурада жылу тек булану есебінен кетеді. Булану негізінен тері арқылы жүреді. Бұл процесс көбінесе қыздырылатын аппараттарда – түтікшелі пештерде, бу қазандарында кездеседі.

Температураның жоғарылауы ауаның ылғалдылығына зор әсер етеді. Оңтайлы температура (16 – 25 ⁰С) кезінде ауаның ылғалдылығы 40 – 45 % шамасында болады. 80% - ға дейін ылғалдылығының жоғарылауы жағымсыз жылу сезінушілікті, 85% -дан жоғары ылғалдылықта организмнің термо реттелуінің бұзылуына әкеліп соғады.

Жылдың суық және ауыспалы кезеңдерінде (сыртқы ауа температурасы 10 ⁰С –тан төмен) жұмыс категориясына байланысты оңтайлы температура 12 – 22 ⁰С аралығында болады, ал ауаның салыстырмалы ылғалдылығының қозғалу жылдамдығы 0,2 – 0,3 м/с кезінде 30 - 60% құрайды. Жылдың жылы кезеңінде (сыртқы ауа температурасы 10 ⁰С –тан жоғары) жұмыс категориясына тәуелді оңтайлы температура 18 – 25 ⁰С –қа жоғарылайды, ал ауаның қозғалу жылдамдығы 0,2 – 0,7 м/с дейін, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 30 – 60% деңгейінде қалады.

Ауаның қозғалу жылдамдығы жоғары температураның жағымсыз әсерін күшейтеді, ауаның ылғалдылығының жоғарылауы жоғарғы және төменгі температураның әсерін ұлғайтады. Кейбір жағдайда метеорологиялық жағдайлар организмнің тіршілік функцияларының орташа ағымына арналған жағымды жағдайлар мен организмнің термореттелуінің бұзылуына әкеліп соғады.

Вибрация және шуылдан сақтау
Интенсивтілігі мен жиілігі әртүрлі тәртіпсіз дыбыстардың үйлестірілуі шу деп аталады. Оның түрлері: соқпалы, механикалық, аэро-, газо- және гидродинамикалық шу. Мұнай өңдеу зауытында машина бөлшектері мен

механизмдер және түйіндердің соғылуы және үйкелісі кезінде механикалық шу болады. Шу жиілікпен, қуаттылықпен және дыбыс күшімен анықталады.

Адамның есту органы 16 – 20 мың Гц жиіліктер аралығында тербелмелі дыбыстарды қабылдайды. Сұйықтар, газдар және ауа қозғалыстары жүретін айналмалы және қозғалмалы бөліктердің нашар біріктірілуінен туатын өндірістік құрал-жабдақтар мен құбыр өткізгіштердің тербелмелі бөліктерін вибрация деп атаймыз.

Вибрацияның физикалық сипаттамасы айналу жиілігімен (Гц), амплитудамен (мм), жылдамдығымен (мм/с) анықталады.

Айналу жиілігі 16 – 20 Гц жоғары болғанда вибрация шуға айналады.

Шу және вибрациямен күресу шаралары 3 негізгі бағытқа бөлінеді; шу мен вибрация түзілу көзінің кемуі және жойылуы; олардың таралуы жолындағы интенсивтілігінің төмендеуі; шу мен вибрацияның адам организміне зиянды әсерінің кемуі

Шу мен вибрацияның интенсивті әсерінен шаршағандық және қолайсыздықтың жоғарылауы, нашар ұйқы, бас ауру, есте сақтау қабілетінің нашарлауы, көрудің нашарлауы және еңбек өнімділігінің төмендеуіне (10 – 15%) әкеп соқтырады.

Адам организміне зияны әсерінен басқа, вибрация өндірістік құрал жабдықтарға, коммуникацияға және ғимараттарға әсер етеді. Ол машина және механизмдерінің ПӘК –нің төмендеуімен өрнектеледі және бөліктер төзуға ұшырайды. Вибрация әсерінен ұзақ уақыт сілкінуі машинамен ғимараттар фундаменттерінің бұзылуына әкеп соғады.

Осы тұрғыда шу мен вибрацияны төмендету шаралары санитарлық мөлшер мен МЕСТ бойынша іске асырылады .

Шумен күресу.

Қондырғыдағы шудың шығуы негізінен пештердің винтті компрессор, сораптар, ауамен суыту аппараттары және тағы басқа жатады. Көрсетілген жабдықтардың шу деңгейі 70-112 дБА аралығында болады, бұл шу деңгейіне тән.

Процесті басқару автоматтандырылған, сондықтан оны қадағалайтын маман оператор бөлмесінде бақылап отырады.

Гидрокесу сорабында шуға қарсы кабина орнатылған.
24 кесте – Шумен күресу жолдары

Ескерту: Пештердің форсункаларының, ауамен суыту аппараттардың және сораптардың шу дәрежесі № УШ-1186 өндіріс шекарасындағы жұмыс орын бөлмесіндегі шу есебінің кепілдемесі бойынша таңдалынған. Эжектордың шу дәрежесі № 85 мұнай өңдеу қондырғылардың шу мөлшері Деннис А.,Тайлер, Галф Ойл Ко, Хаустонның аударылуы бойынша қабылданған.

Өндірістік санитария - санитарлы-техникалық және гигиеналық шаралар жүйесі. Оның мақсаты өндірістегі еңбек жағдайының жоғары болуымен қамтамасыз ету. Өндірістік санитарияның негізгі тапсырмалары: жұмысшыларға зиянды әсер ететін өндірістік құрал-жабдықтар мен технологиялық процестердің техникалық элементтерін төмендету, санитарлы техникалық еңбекті қорғау шараларын өңдеу.

Өндірістің орнын микроклиматын бұл осы орынның ішкі орта климаты, мұнда адам ағзасына әсер етуші температура үйлесімі, ылғалдылық және ауа қозғалысының жылдамдығы, сондай-ақ қоршаған үстінің температурасы анықталады.

Микроклиматтық жағдайдың жұмысшыларға әсеріне (ыстық немесе суық) ағзаға өмірлік әрекет айтарлықтай өзгереді, ақырында жұмысшылардың жартылай ауруының жоғарылауына, еңбек өнімділігінің төмендеуіне әкеледі.

Әртүрлі микроклиматтық жағдаймен орындалатын жұмыстың түрі ауыртпалығы жағдайында ағза функциясының тұрақтылығының терморегулятция көмегімен қамтамасыз етеді. Ағзаның терморегуляциясы дененің температурасын белгілі деңгейде ұстайтын физиологиялық процесс. Адам ағзасының жылы күйдегі көрсеткіші болып дене температурасы болып табылады.

Төмен температура әсерінің нәтижесінде жасушаның зақымдануы суықтану деп аталады.

Төменгі температура әсері кезінде жасуша өмірлік процесінің езілуі болады, бірақ өлуіне әкеледі. Жасуша температурасы қаншалықты төмен болса, оның өмірсүрушілік анықтаушы алмасу процесі соншалықты көп езіледі (-19 кезінде алмасу процесі толық тоқтайды, ал -10 ⁰С кезінде қанайналым тоқтайды).

Салқындау себебі әртүрлі болады, қалыпты жағдайда (суықтық ұзақ әсері, жел, жоғарғы ылғалдылық, тар және су аяқ киім, қимылдамай тұру, зиян шешушінің жалпы жағдайының нашарлауы – ауру, әлсіреу, араққа мас болу, т.с.с.) 3 – 7е температура кезінде салқындау болады. Әсіресе суыққа ұшырайтындар саусақтар, алақан, құлақ, мұрын, табан.

Көмек көрсету кезінде бастысы суық тиген жерге тез жылытуға жол бермеу, себебі жылы ауа жылы заттың денеге тиуі, жылы су жоятындай әсер етеді. Зиян шегушіні жылы орынға кіргізер алдын үсіп қалған жержі жылу өткізбейтін таңғышпен (мақта – шарлы, жүн және т.б.) қою керек. Таңғыш тек қана терінің бозарған жерін жауып тұруы тиім, терінің өзгермеген бетін алмауы керек. Қарсы жағдайда қанайналыы бұзылмаған дене аумағының жылуы таңғыш астындағы үсіп қалған жерге тарап бетінің жылуына әкеліп соғады, бұл жасушаның өлуіне себеп болады.

Жылу өткізбейтін таңғышты қойғаннан кейін үсіп қалған саусақ, аяқ, қолдың қимылдатпау керек, өйткені олардың соғуы өте нәзік. Бұл үшін мынаны қолдануға болады – ақ әйтеуір материа: қатты картон бөліктері, фанер. Дененің үсіп қалған жеріндегі таңғышты ыстық сезіліп сезгіштік қалпына кегенше тұруы керек.

Денедегі жылудың қалпына келтіру үшін және қанайналымды жақсартуға зияншегушіге тәтті ыстық шәй беру керек.

Жалпы және жергілікті аспирацияны қолдану әрқашан ауа ортаны толықтай тазарта алмайды. Тыныс алуға қауіпті рұқсат етілген нормадан асатын концентрациялар бөлшектеніп зиянды заттар анықталынып жатады. Бұл жағдайда жеңіл фильтрлеуші индивидуалды қорғау құралы респираторды қолдануға ұсынады.

Өзінің тағайындалуы бойынша респираторлар үш негізгі топқа бөлінеді; олар шаңға қарсы, газға қарсы және әмбебапты (әмбебаптың бұл бірмезгілде аэрозолдан және басқа да газдардан қорғайды).

Қазіргі уақытта ФПП-15, ФПП-70 Петранов фильтрін қолданатын респиратор көлемде қолдану қолдау тапты. Бұл мата емес материалдар, арнайы технология бойынша жоғарғы полимерлі шайыр негізінде алынған таматан тұрады. Бұл талшықтар электростатикалық зарядқа ие, бұл бірдей аэрозолды фильтрлеуге үнемділікті жоғарылатады.

Шаңға қарсы респираторға келесілер жатады: ШБ-1 "Лепесток" модельді респиратор, бұл модельден үш түрлі респиратор шығарылады: "Лепесток-200", "Лепесток-40", "Лепесток-5". Атаудағы цифрлар 5, 40, 200 есе рұқсат етілген шектен асатын концентрация кезінде 1мкм кем емес диаметрлі бөлшектермен жоғары дисперциялық аэрозолдан қорғайтын респиратор екенін көрсетеді. Дөрекі өндірістік шаңнан қорғану үшін бұл респиратордың қай-қайсысын болсын қолдануға болады, бірақ 200 еседен көп рұқсат етілген шекті концентрациядан аспайтын шаңдануда. "Лепесток" респираторы эксплуатациялық қасиет пен жоғары қорғанысқа ие. Оларға шаңдану кезінде жайлап үдеуі және тыныстың үлкен емес қарсыласы тән. Олар әртүрлі дәрежедегі жұмыста шаңнан қорғануға ұсынылады.

Көзді қорғау құралдары. Өнеркәсіпте көздің зақымдануы және оның салдары әртүрлі болады – индиферентті шаңмен ластануынан және жеңіл әсер етуші соринкадан айтарлықтай зақымдануға, жекелей немесе толықтай көруден айыруға әкеледі. Көздің механикалық зақымдануы әдетте қатты бөлшектерден болады (жаңқадан, үккіш шаңынан, шыны сынықтарынан). Механикалық зақымдану қатарына сондай-ақ балқытылған металл шашырандысынан көздің күйіп қалуы, жоғары температуралы қыздырылған сұйық, ыстық бумен, газбен күйіп қалу жатады.

Өндірісте көздің жоғарыда көрсетілген және басқа да көптеген зақымдану түрі, шүбәсіз индивидуалды қорғаныс профилактикалықшара қабылдау және еңбек шартын жалпы сауықтыру жолын ескертуге болады. Көздің индивидуалды қорғаныс құралына бірінші кезекте көз қорғайтын ашық және жабық типті көзілдірік, жартылай маска, орбиталар және бет бөлігін жабушы, қолды және баскиімді қалқан, арнайы тағайындалған маскалар.

Электр қауіпсіздігі
Қазіргі уақытта қандай да болсын өнеркәсіпті электр энергияны қолданусыз жұмыс істеуінің өзін елестету қиын. Еліміздегі халықшаруашылығының қарқынды дамуы, өндіріске жаңа техника, автоматизация ендіру технологиялық процесс механизациясы электр энергиясын тұтынуға үлкен қажеттілік тудырады.

Оны кең көлемде адамдардың да электр қондырғысының эксплуатациялық қауіпсіздік ережесінен кең көлемде танылуға қажеттілік тудырады, бұл ережелерді сақтамау өртке, адам өліміне, бұзылуға әкеледі. Сондықтан әлектр қондырғысы, аппарат, жабдықты эксплуатациялау кезінде тек қана оны пайдалана білумен қатар, электр тогымен зияншыл қаупі жайлы элементарлы түсінікке ие болу керек. Жұмысшылардың электр тогымен зақымдануынан, өрттің пайда болуынан, жарылыс пен апат, конструкция монтаж, электр жабдығын жөндеу мен ұстау, электроаппаратуралар, электроприборлары мен электроөткізгіш желісі "Правила устроиства электроустановок" (ПУЭ) және "Правила техники безопасности при эксплутации электроустановок потребителей" (ПТБ) талабына сәйкес болуы тиіс.

Бұл ереженің орындалуы тағайындалуы мен конструкциясы бойынша өте әртүрлі және көпқатарлы электр қондырғысын қауіпсіз қызмет етуге толықтай рұқсат етеді.

Жабдықтың ток жүрмейтін бөліктеріне жақындау жерге қатысы бойынша напряжение болуына байланысты немесе басқа заттың изоляция нәтижесінде ауыл жағдайға әкелуі мүмкін, сондай-ақ ток жүруші бөлікке жақындауда.

Бұның болмауы үшін, электрқондырғышының ток жүрмейтін металл бөлігінен жерлендіру қорғанысы жүргізіледі.

Электрқондырғының апатсыз жұмыс істеуі, сондай-ақ электр жарақат жағдайы көбінесе басшылықтың кваликациясы мен қызмет етуші қызметкерлер және электр желісі, электр қондырғыда жұмысты ұйымдастыруға тәуелді. Осы мақсатта әр өнеркәсіпте арнайы дайындалған электротехникалық қызметкерлер қатарынан өнеркәсіп электр шаруашылығының жалпы эксплуатациялық күйіне жауап беруші тұлға тағайындалуы тиіс.

Өрт қауіпсіздігі бойынша берілген "Микробиологиялық лаборатория" В категориясына жатады.

Өндірісті от қауіптілігі категориясы бойынша болу қауіпсіз еңбек шартын құруда үлкен роль атқарады, әсіресе жобалау сатысында. Категориясына байланысты, ғимарат конструкциясына, өртке қарсылығы, жылыту, вентиляция, эвакуациялық шығыс және басқа қауіпсіздік шараларына, ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділік талабы анықталады. "Правила устроиства электроустановок" сәйкес өндірістің жарылыс қауіпті класына байланысты электр жарықтандыру, электр желісі, электр жабдықтарын экплуатациялау және қондырғы арнайы талаптар анықталады.

Құрылыс материалдары мен конструкциялар мен конструкциялар жану деңгейіне байланысты 3 топқа бөлінеді:

- өртенбейтін материалдар;

- қиын өртенетін материалдар;

- өртенетін материалдар;

Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділік дәрежесі 1 сағаттағы отқа төзімділік шегі мен өртену тобымен сипатталады. Отқа төзімділігі бойынша ғимарат пен құрылыс 5 дәрежеге бөлінеді.

Ғимарат пен құрылыстың отқа төзімділігінің талап етілген дәрежесіне байланысты және өртену тобы мен отқа төзімділіктің минималды шегі, өртену тобы және ғимарат пен құрылыстың негізгі құрылыс конструкциясының отқа төзімділіктің миинмалды шегі кестеге сәйкес қабылданады.

Өрт сөндіру профилактикалық жұмысының негізгі міндеті болып, (іс-шаралар кешенін) өнеркәсіптің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін кешенді іс-шаралар өткізу табылады. Бұл тапсырманың шешімі өрттің пайда болу себептерін жою жолымен шешіледі, сондай-ақ өрт шыққан жағдайда таралу аумағын шектеу, адамдарды ойдағыдай эвакуациялау жағдайын құру, өртті жоюшы үнемді құралдар енгізу. Өнеркәсіпте өрт қауіпсіздігі шараларының орындалу тәртібінің жауапкершілігі жетекшіге (директор және орынбасары) жүктеледі. Өндірістік цехта, қоймада, құрылыс учаскелерінде, лабораториларында өнеркәсіп бұйрығы бойынша өрт қауіпсіздігіне жауапты тұлға сайланады (цех басшысы, қойма меңгерушісі, лаборатория меңгерушісі).

Электр тогынан туындайтын өрттің негізгі себептерді қысқа тұйықталу. электрлі қондырғының жіктелуі, ауыспалы қарсылық және шоқтану.

Қысқа тұйықталудың себебі ток көзін және кабель маркасын дұрыс таңдамағаннан, ескіру мен әртүрлі изоляцияның механикалық зақымдануынан болады, әртүрлі сымның жүктелуі электрлі қондырғының қызуына, изоляцияның диэлектрлі трлі құрамының төмендеуіне және оның жануына әкеп соғады. Үлкен өтуге қарсылығы изоляцияның диэлектрлі құрамын бұзады және жануын тудырады. Олар көбіне өткізгіш сымдарды әр түрлі матсриалдардан тұрғандықтан және де өзара нашар байланысқандықтан туындайды. Шоқтану, қосқыш, сақтандырғыш сымдарын ажырату мезетінде туындайды.

Шоқтану, өртке қауіпті шаңы бар бөлмелерге үлкен қауіп төндіреді.

Электр тогынан туындайтын өрттің алдын алу үшін электр көздері және электр құрылғылары тұтынушы электр қондырғыларын техникалық тасымалдау ережесінің талаптарына және ТБ ережесіне сай келуі қажет.

Әр кәсіпорын мен мекемеде электр жабдықтарды тасымалдауға, электр жүйелерін және электр қондырғыларын өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жауапты тағайындалуы қажет.

- Олардың міндеттеріне кіретіндер:

- Қазіргі заманғы профилактикалық қарулар жүргізу.

- Құрылғыларды таңдау мен қолдану дұрыстығын қадағалау.

- Жұмыс режимнен ауытқуын сақтандыратын аппараттар жағдайын жүйелі бақылау.

- Өрт сөндіру құралдарының болуын қадағалау.

- Өрт сөндіру қауіпсіздігін қамтамасыз ету сұрақтары бойынша инструктажбен оқыту жүйесін ұйымдастыру.

Барлық қондырғылар өртке қауіпсіз болуы қажет, оларды өртке әкеп соғатын ауытқулардан қамтамасыз ету және қорғау қажет.

Электро қыздыру құралдарын қолдану сол мақсат үшін арнайы жабдықталған орында рұқсат етіледі. Құралдарды зауыттың штепсельдік қосқыштары болғанда ғана қосады.

Электр қондырғылар ережесіне сәйкес электр сымдарыныңы жаңғыш заттардың және үй төбесінің үстінен өткізуіне тыйым салынады.

Жарықтандыру электр жүйесін жарықтандырғыштың жаңғыш құрылыстар мен жаңғыш материалдармен қоспай құрастыру қажет. Электр құралдарын жаңғыш шаңнан айына екі реттен кем емес тазарту қажет.

Және де өрттің себебі рұқсат етілмеген жерде темекі шеккеннен болады. Mac күйінде жұмыс орнына келіп қауіпсіздік техникасының нормаларын сақтамағаннан да болады.

Өрт сөндіру тәжірибесінде қолданылатын негізгі қазіргі заманғы өрт сөндіру заттары болып келесідегідей болып табылады: су, құм, көпіршік, жоғарғы активті заттар, порошоктар, көмірқышқыл, инертті газдар және басқалар, осылардың негізінде ОП, ОХП және басқалары сияқты типтес өртсөндергіштері құрылған.

Өрт қауіпсіздік шаралары:

- қажетті бірнеше шығу жолдарының болуы;

- цехта құм қорапшаларының болуы,

- өрт жайлы дыбыс беру;

Берілген жобаланушы лаборатория өрт қауіпсіздігі жағынан В дәрежесіне жатады.

М. Әуезов атындағы ОҚМУ Микробиологиялық лаборатория бөлімшесінің техногенді апат төтенше жағдай болған кездегі профилактикалық іс – шаралар
Қазіргі таңда, ғылыми-техникалық прогресс өндірістің барлық салаларында өзінің шарықтау жеткен сәтте, жаппай қырып жою қаруларының пайда бола бастады, соғысты жүргізу және оған дайындау факторы мен ролі экономиканың өсуімен өсіп келуде.

Егер жау жаппай қырып жою қаруын қолданса, біздің өндірістің кез-келген объектісі осы қарудың әсері тиетін ауданда қалып қобы мүмкін. Объектілердің бұзылу дәрежесі жаудың шабуыл жасауына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Ол негізінен объектінің зақымдау ошағына қатысты орналасуына және объектінің ядролық жарылыс зақымдаушы әсеріне дайындығына байланысты болып табылады. Жұмыс тұрақтылығын жоғарлату бойынша шаралар жасалған объектілерде, олардың зақымдалуы аз болуы, ал соның салдарынан ядролық жарылыстан соң оларды қалпына келтіру уақыты да ұзаққа созылмайды.

Шаруашылық объектісінің жұмысқа тұрақтылығы дегеніміз – жаппай қырып жою қаруы әсер етуінде немесе жаудың қандай да бір шабуыл жасауында – оның сәйкес жоспарларында қарастырылған номенклтурада және көлемде анықталған өнім түрлерін шығара алу қабілеті және зақымданған жағдайда осы объектінің қалпына келу қабілеті деген сөз.

Объектінің жұмыс тұрақтылығын қамтамасыз ету бойынша шаралар бірінші кезекте жұмысшылар мен қызметкерлерді жаппай қырып жою қаруы әсерінен немесе т.б. жау шабуылы әсерінен сақтауға бағытталады; олар құтқару жүргізуге дайындау бойынша шаралармен, зақымдау зонасында апаттың – қалпына келтіру жұмыстарын жүргізумен байланысты, себебі адамдар резервінсіз және жау шабуылынан оларды сәтті ликвидациялауды жүргізусіз, халық шаруашылығы объектілерін соғыс кезінде қалпына келтіру, жұмыс тұрақтылығын сақтау, іс жүзінде мүмкін емес.

Объектінің заман талабына сай жаппай қырып жоюдан қорғануына дайындалған зерттеу үшін және физикалық төзімділігін бағалау үшін –инженерлік-техникалық персонал және МО объектісі штабы жұмысшылары, керек болған жағдайда – ғылыми-зерттеу және жобалау ұйымдары тартылады. Зерттеуде жалпы жетекшілікті кәсіпорын МО бастығы жүргізеді. Оның бұйрығы бойынша соғыс уақытында объекті жұмыс тұрақтылығын арттыру бойынша шаралар жасалып және зерттеу үшін арнайы топтар құрылады. Онымен бір мезгілде зерттеуді жүргізу жоспары жасалып бекітіледі. Жұмысшы топты басқаруды объектінің бас инженері атқарады. Жұмысшы топты басқаруды объектінің негізгі өндірістік-техникалық қызметіне сай құрылады.

Өндірістік объектілерде ереже бойынша төзімділікті зерттеу бойынша келесі жұмысшы топтар құрылады:

- ғимараттар және құрылғылар, топтың басшысы – директордың капиталды құрылыс бойынша орынбасары (КҚБ бастығы);

- коммуналды энергетикалық жүйелер, топтың басшысы – бас энергетик;

- қондырғылар және технологиялық жабдықтар, топтың басшысы – бас механик;

- технологиялық процесс, топтың басшысы – бас технолог;

- өндірісті басқару, топтың басшысы – өндірістік бөлім бастығы;

- материалды-техникалық жабдықтау және транспорт, топтың басшысы – директордың МТЖ бойынша орынбасары.

Бұлардан басқа МО объекті штабы тобы құрылады, оның құрамына объектінің негізгі қызметтері жетекшілері кіреді.

Бұл топтар объектінің жұмыс төзімділігін зерттеу бойынша барлық есептерді жүргізеді. Объектінің ерекшелігіне байланысты оның өлшемі мен өндіріс күрделілігіне байланысты топ саны және құрамы, міндеттері өзгеріп отыруы мүмкін. Төзімділікті зерттеу және жоғарылату бойынша шаралар жүргізудің өндірістік объектідегі шамаланған схемасы көрсетілген. Мұндай зерттеулердің соңғы мақсаты – объектінің жұмысқа тұрақтылығын ракеталық-ядролық соғыс шартында зерттеу және оны жоғарылатудың ең тиімді және экономикалық ақталған жолын іздеу болып табылады.

Жұмысшы топтардағы барлық міндеттер анықталғаннан соң, оның нәтижелері бойынша жетекшілер қатысында зерттеулер тобы нәтижелері талқыланып есеп-беру баяндамасы жасалады және соғыс уақытында объектінің жұмысқа тұрақтылығын арттыру бойынша шаралар жүргізу график-жоспары жасалады. Бұл жоспарда бейбіт уақытта жасалатын шаралар және жау шабуыл жасағанда жүргізілетін объект жобалаушы ұйымдар атқаратын барлық шаралар көрсетіледі, ол шаралар ВТ белгісі бойынша жүргізіледі. Жоспардың әр бөлімінде жобалау және басқа ұйымдар, объекті атқаратын шаралар көрсетіледі. Жоспарда немесе оған қосымшада жоспарланған жұмыс көлемі, оған жұмсалатын шығын, қаржыландыру көзі, негізгі материалдар және олардың саны және механизмдер, жұмысшы күш атқарушы жауаптылар, орындау мерзімі және т.б. көрсетіледі.

Олай болса, тұрақтылықты зерттеу - бір реттік емес, керісінше ұзақ, жетекшілер тарапынан тұрақты көңіл бөлуді талап ететін, және инженерлік -техникалық персонал және МО объект штабы жетекшілерін алаңдататын динамикалық процесс болып табылады. Тұрақтылықты зерттеу соғыс уақытында объекті жұмысшының тұрақтылығына әсер ететін факторларды зерттеуден басталады.

Жасанды жарық функционалды белгілеумен жұмыстық және авариялық болып бөлінеді. Қажет болғанда әйтеуір бір жарықтың шырақтарының бір бөлігі кезекші жарықты қамтамасыз ету үшін пайдаланады.

Жұмыс жарығы – барлық ғимараттар мен үйлерді қамтиды сонымен қатар жұмысқа арналған ашық учаскелерді, адамдардың жүретін жерлерінде транспорт жолдарын қамтиды.

Авариялық жарық – жұмыс жарығының авариялық өшірілгенде жұмысты жалғастыру үшін арналады.

Эвакуациялық жарық – ғимараттардағы жұмыс жарығы авариялық өшірілгенде адамдарды сол жақтан эвакуациялау үшін қолданылатын жарық. Адамдардың жүруі үшін қауіпті жерлері ескеріледі, қайда бір мезгілде адам саны бола алады.

Қажетті жарықты жуықтап есептеу. Жасанды жарық көзінде горизонтальды бетінің қажетті жарығын есептейтін формула.

мұндағы: Е – нормаланатын жарықтың ең төмен мәні, люкс

A – әр лампаның жарық ағыны, люмен

Төбе мен қабырғадан шағылу коэфицентіне және бөлме көрсеткішінің шамасына тәуелді болады, і:

мұндағы: і - бөлменің көрсеткіші

h - шырақ салпыншағының жұмыс бетінің үстінен биіктігі, м

A - бөлменің ұзындығы, м

В - бөлменің ені, м

N - шырақтардың саны, шт

S - бөлменің ауданы, м²

К₃ - қор коэфиценті

Z- жарықтың бірқалыпсыз коэфнценті

Бөлме ауданын есептеу формуласы:

Лампаның түрі НВ - 10 (127 вольт) НВ - 23 (220 вольт). Қуаты 60 ватт.

Табиғи ресурстарына баю мен пайда көзі ретінде қарамау керек, шамалы табысқа болса оларды жыртқыштықпен жұмсауға, қоршаған ортаны адамдар мен барлық тіршілік үшін зиянды қалдықтармен ластауға болмайды.

Ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерінің бірі әлем кеңістігін игеру қазіргі экологиялық дағдарыстың себепшісі деп есептейтін көзқарасты жақтайтындар да табиғи ортаға әсер етудің кең ауқымды мүмкіндіктері және құралдармен жапрақаттандырып қана қоймай, сонымен бірге бұл сақтау мен қалпына келтірудің тәсілдері мен жолдарын көрсетіп береді.

Қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктері адам баласына табиғи ортаны сақтау мен оның ластануына жол бермеуге, қамқорлық танытуға мүмкіндік береді. Мұндай мүмкіндіктердің бірнешеуі төмендегідей:

1. 
   табиғи ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік беретін аз қалдықты немесе қалдықсыз технологияны жаппай өндіріске ендіру және ортаның ластануын барынша азайту;
   
2. 
   су шығынын едәуір қысқартуға мүмкіндік беретін өндірісті сумен жабдықтаудың қайтымды және тұйық айналымдарын кең қолдану;
   
3. 
   топырақтағы ылғалдың жиналуын, атмосфералық ауадағы газдардың тепе-теңдігін сақтау мүмкіндік беретін орман алқаптарының сақталуы және қалпына келтіру;
   
4. 
   жылу мен энергияның дәстүрлі көздерінің атмосферадағы көмір қышқыл газының жиналуы мен климаттық өзгеруінің алдын алуға мүмкіндік беретін табиғи көздерімен алмастырылуы болып табылады.
   

Табиғат шектен тыс еркіндік пен кездейсоқты көтермейді . Қоғам мен табиғатқа, табиғи ресурстарына деген тұтқыншылық қоршаған ортаға үлкен зиян келтіреді. Қоғамдық қажеттілікті жалғыз объективті фактор, ал техникалық-экономикалық есепті жалғыз дұрыс негіздеме деп тану, табиғат дамуының объективтік заңдары, экологиялық фактор ұмыт қалған жағдайда оның табиғатқа тигізетін әсерін табиғатқа деген көзқарас ретінде қарастыруға болмайды.

Барлық ірі қалаларда май, ірімшік жасайтын, басқа да сүт өнімдерін шығаратын кәсіпорындар жеткілікті. Қант, шарап, арақ, сусын, өсімдік майын жасайтын орталықтар негізінде Оңтүстік аймақтарда орналасқан.

Тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындары қатты, сұйық және газды түрде заттарды қоршаған ортаға тастауына байланысты ластаушы көздің бірі болып саналады. Атмосфераға зиянды заттар шығаратын көздерге технологиялық пештер, буып түсетін аппараттар, сепараторлар, нейтрализаторлар, қабық тазалағыштар, темекі кесетін машиналар, ет өңдейтін өндірістер, еритін кофе дайындайтын кәсіпорындар, дән жарғыш машиналар мен астық тазалайтын орындар жатады.

Пісіру, қуыру, балық пен етті сүрлеу, томат қайнату, дәмдеуіштер мен кондитер өнімдерін дайындау барысында организмге жағымсыз әсер тигізетін иістер бөлінетініне байланысты бұл процестердің бәрі зияндылығы бар деп есептелінеді.

Жыл сайын бұл өнеркәсіптер миллиондаған текше метр суды қолданып, оның 70-80% көлемін ластанған түрде қоршаған ортаға қайта жіберіп отырады. Бұлардың құрамындағы зиянды заттардың мөлшері бірнеше мыңдаған тонна деңгейінде. Ақаба сулардың құрамында көбінесе кездесетін заттар ас тұзы, жууға, дезинфекциялауға қолданылған қосылыстар, нитриттер, фосфоттар, сілтілер, шикізат пен жем қалдықтары, т.б.

Консерві шығаратын зауыттардан шикізат ретінде пайдаланған жеміс-жидектің, көкөністің т.б. өсімдіктердің 20-25 % қалдыққа айналып, табиғи ортаға тасталынады. Сонымен қатар, ақ қағылтырды лақтағанда қолданылған лак ерітінділері мен органикалық еріткіштер ауаға ұшып ластап отырады. Кейбір ірі консерві зауыттарында, әсіресе жаз айларында, шикізатты уақытылы өңдеп ҝлгере алмағандықтарының салдарынан олардың біраз мөлшері бұзылып, қалдыққа айналады. Бұны да қоршаған ортаны ластайтын жағдайлардың бірі деп есептеуге болады.

Қалдықтар-пайдаланылмаған немесе пайдаланып болмаған шикізат. ГОСТ пен 25916-83 сәйкестігінше «заттық қор екінші қайтарарлар (терминдер және анықтамалар)», өндіріс қалдықтарына шикізат қалдықтары, материалдардың, жартылай фабрикаттардың, өнім өндірісі кезінде немесе жұмыстардың орындалуыда және толық ескірген немесе жарым-жарты негізгі тұтну қасиетінің құрылымдары, ал тұтыну кетулеріне-физикалық немесе адамгершілік тозық нәтижесінде өзінің тұтыну қасиеттерін жоғалған бұйымдар және материалдар жатады. Халық шаруашылығында пайда болған өндіріс қалдықтары және тұтынулары екінші қайтармалық заттық қорлар болып табылады. Екінші қайтармалық заттық қорлар болып табылады. Екінші қайтармалық заттық қорлар бұл әлі екінші қайтармалық шикізат емес. «Қазіргі уақытта халық шаруашылығында қайта қолданыла алатын екінші қайтара қорлар» екінші қайтармалық шикізат ретінде анықталады. Екінші қайтара материалдар қазіргі кезде қолдануға арналған шарттары жоқ, қолданылмайтын қалдықтары жатады.

Өндіріс орнында көп мөлшерде ақаба сулар шығады, сол сулардың құрамындағы зиянды заттардың концентрациясы мен құрамын 1 кестеден көреміз.

Су қоймаларына экологиялық шығынын бағалау келесі формуламен анықталады:

бұл жерде: _i – табиғи ортаға 1 шартты тонна ластағыштарды тастаған үшін төлемақы , тенге/ шарт.т; 6 көрсеткіштері бойынша 2008 жылға 28960 тен/шарт.т

- халақ щаруашылығына мәні бар суаттардың, іркінді сулардың қатерлі әсерін ескеретін коэффициент

1,2; ( 2 кесте)

А_i – i- ші моноластағыш қоспасының түріне келтірілген коэффициент, шарт.т/т;

m_i – i-ші ластағыш түрінің төгу салмағы, т/жыл

V_i =q_уд N_год, м³/жыл

N_год – өндірістің бір жылдық өнімділігі, т/жыл

q_уд – іркінді сулардың өндірісітік шығарудың көбейтілген нормасы, м³/ дайын өнімге 3
26 кесте – Әр түрлі сушаруашылық бөлімдер үшін  коэффициентінің мәні

Бассейннің аты	 коэффициентінің мәні
Волга бассейні	0,7
Арал теңізінің өзен бассейндері және Орта Азияның өзендері	0,5
Қазақстан өзендері	1,0
Орал (устье)	1,5

Өндірістен бір жылда шығатын іркінді судың көлемі:

m_{өлш.зат} = 600*3,72= 2232 т/жыл

m _Р = 32*3,72= 119 т/жыл

m _N = 600*3.72=19200 т/жыл

m _ХПК =95000*3.72=353400 т/жыл

m _{құр қал} =15000*3.72=55800 т/жыл

М _{өлш.зат}=2232*0.05=111,6 шарт т/жыл

M _Р = 119*0,28= 33,32 шарт т/жыл

M _N = 19200* 0.1=1920 шарт т/жыл

M _ХПК = 353400* 0.033=11662,2 шарт т/жыл

M _{құр қал} = 55800*0,001=55,8 шарт т/жыл

Іркінді суларды тазалағаннан соң әсерін есептейміз:

m _Р = 20*3,72= 74,4 т/жыл

m _N = 34*3.72=126,5 т/жыл

m _ХПК =280*3.72=1041,6 т/жыл

m _{құр қал} =1500*3.72=5580т/жыл
Ластаушы заттардың тазалаудан соң салмағын анықтамыз:

М _{өлш.зат}=66,9*0.05=3,3 шарт т/жыл

M _Р = 74,4*0,28= 20,8 шарт т/жыл

M _N = 126,5* 0.1=12,6 шарт т/жыл

M _ХПК = 1041,6* 0.033=34,4 шарт т/жыл

M _{құр қал} = 5580*0,001=5,58 шарт т/жыл

Тазалауға дейінгі іркінді сулардың қоршаған ортаға тигізетін әсерін есептейміз:

У=28960*1*76.7= 1794651тенге= 2.2 млн. тенге

У= У₁-У₂=95,2-2,2= 93 млн. тенге
Өндіріс орнынан шыққан іркінді сулардың қоршаған ортаға бір жылда 95.2 млн. тенге шығын әкеледі, бірақ ол іркінді суларды тазалап тастағаннан соң қоршаған ортаға тигізетін ісері азайды. Тазалаудан соң қоршаған ортаға әкелер шығын 2.2 млн тенгені құрады. Қоршаған ортаға тазалаудан соң болдырмаған шығын 95 млн тенгені құрады.

Бизнес жоспары
1. Аннотация
Бизнес – жоспар тақырыбы: Нан ашытқы өндірісіндегі кептіру әдісінің тиімділігін зерттеу бизнес жоспары.
Фирма аты: ЖШС « САМАЛ »
Мекен-жайы: Оңтүстік Қазақстан облысы, Қазығұрт мекені
Жобаны дайындаған: Меңлібаева Самал Бижанқызы
Жетекшісі: Аханов Үсен Құдайбергенұлы
Бизнес сферасы: өндірісте кептірілген ашытқыларды өңдеу
Қызметтің негізгі түрлері: Кептірілген ашытқылар арқылы нан өнімін арттыру
Бизнес – жоспар қандай мерзімге есептеліп: Басталу мерзімі 18.02.2008

2 жыл мерзіміне созылды.

Кептіруге арналған престелген ашытқының сақталу мерзімі туралы сұрақ туған ал кептірілген ашытқыны ұзақ сақтауда жасушадағы көміртектердің , соның ішінде әсіресе трегалаз үлкен роль атқаратыны туралы көптеген шетел зерттеушілері өздерінің пікірлерін айтып, сұраққа жауап берген.Соңғысы ашытқыдағы эндогенді субстрадтардың энергетикасы болып табылады, сонымен қатар құрамында жоғары треголазасы бар кептірілген ашытқылар өзінің ашудағы активтілігін ұзақ сақтайтындығын. Трегалаза жасуша ішіндегі осмотикалық қысымды реттеуші болып табылады.

Престелген және кептірілген ашытқылыарды өсіру режимі тауардың көбейінің соңғы сатысына байланысты. Кептіруге арналған ашытқыны алу үшін процесс жоғары температурада және төмен аэрацияда жүргізіледі, ол ашытқының өсіру жылдамдығын төмендетіп олардың шығыны қолдануға шикізаттың қатынасына және қайнаған көміртектердің көп мөлшерін жиналуына алып келеді.

Өндірісте ашытқы кептірілген және престеуге арналған тауарлы ашытқыларды өсіру үшін олардың темперетурасына ортаның аэрация деңгейімен рН үлкендігімен тығыздығымен құрамындағы фосфор тұзы және азот шығынының ұзақтығымен ерекшелінеді. Қазіргі уақытта «САМАЛ» өнеркәсібінің мақсаты престелген « Фермипан» ашытқысын өндіру болып келеді. Өнім престелген және оларды өсіру барысында арнайы саңырауқұлақ рассасы болған жағдайда жоғары активтілікті құрғақ нан жапқыш ашытқыларды алудың виврациялық қабат әдісін ұсыну. Мұнда жылу тасымалдағыш ретінде 50-70 градус температурадағы ыстық ауаны қолданды, процестің жүру уақыттысы 10-15 минут кептірілген ашытқылардың ылғалдығы 3-6 % құрамындағы азот ақуызы 7-9 % бөліктерінің пішіні 1,7 мм тең болатындығы көрсетілген.

«САМАЛ» кәсіп активті кептірілген ашытқылардың «Фермипан» түрін өңдеп шығарып, өндірістерге қолдануға ұсынды. «Фермипан» активті кептірілген ашытқылар престелген және кептірілген ашытқылар қоспасынан тұрады. Сонымен қатар 1:3 қатынаста қоюлуы керек.

Өнеркәсіп тұрақты сұранысқа ие және Қазақстанның барлық облысында белгілі.

Бүгінгі таңда «САМАЛ» кәсіпорыны прогрессивті технологияны жаңартумен қатар , эстетикамен өндіріс мәдениеттің жоғарылауы үшін, бизнес жоспарда престелген және кептірілген ашытқыларды өндіріп алуға қол жеткізу.

«Фермипан» ашытқысы престелген және кептірілген болғандықтан оның сақталу мерзімдігімен ерекшеленеді. Алынған жаңа өнімнің бизнес жоспары уақытты үнемдеу мен нан сапасын жақсарту үшін қолданылады.

«Фермипан» ашытқыларының активтілігі кептірілген ашытқылардың активтілігінен екі есе үлкен және престелген ашытқылардың активтілігінен төрт есе жоғары болып келеді. Шетел өндірісінде кептіру барысында тұрақты престелген ашытқыны алуды қамтамасыз ету үшін активті кептірілген ашытқыларды буландыру режимін және арнайы рассаларды қолданады. Швецияда кептірілген ашытқыны алу үшін НР-2 рассасы, НР-1 престелген ашытқысын қолданады, ал Италияда АДЦ-166 және 12 рассаларды қолдану кең өріс алған. «САМАЛ» өндірісі басқа өндіріспен салыстырғанда престелген өнімнің сапасымен хош иісінде.

«САМАЛ» ЖШС өнімдері Қазақстанның тағам нарығын жарнама, ақпараттық құралдар арқылы (теледидар, радио арқылы жарнамалар) жарнамалау мейрам күндері әртүрлі акцияларды ұйымдастыру халықтың ұлттық санасына әсер етумен. Отандық өнім шаруашылықтарды қолдау сезімін , сезімін талдау арқылы және өнімнің жоғары сапасымен арзан бағасы арқылы игермек.

Мұнда дайын өнімді өткізу шығарылатын дайын өнімнің жоғары сапасына негізделеді. Ішімдік сапасы бірінші кезекте өндірісте қолданылатын шикізат түріне байланысты, атап айтқанда жобада қолданылатын картоп және фермент препараттары шығарылатын дайын өнімнің жоғары сапасын толығымен қамтамасыз етеді. Дайын өнімнің жоғары сапасын жарнамалық компаниялар және маркетингтік зерттеулер (тікелей қоймадан сатып алатын тұтынушыға 5 пайыз жеңілдік) арқылыда көтеруге болады.

«САМАЛ» ЖШС бағдарламасының мақсаты Қазақстан тамақ нарығында «САМАЛ» көш басшыға айналдыру болып табылады. Нарықта «САМАЛ» өндірісінің көлемін жоғарылату үшін келесі мәселелерді қарастыру керек:

-Масштабы жарнамалық компаниялар;

-Қазақстанның өнім шығарушылардың халықаралық жәрмеңкелер мен көрмелерге белсенді қатысуы;

-Өнімге тұрақты бағаны ұстау саясаты;

-Өнім сату өткізу жүйелерін дамыту жетілдіру;

-Дайын өнімнің сапасын жоғарылату;

-Өнімді өткізу барысында берілетін жеңілдіктер;

-Дайын өнімнің сапасын жоғарлату;

-Өнімді өткізу барысында берілетін жеңілдіктер;

-Өнімді сату және өткізу бойынша әр қилы жарнамалар (шығарылатын ішімдік түрлерінің және жобаның жарнамасы);

Тағам тұрақтылығын 2 жылға дейін арттыру, сәйкесінше сапалық көрсеткішін жоғарлату.

Дайын өнімнің сапасы жоғары болатын тағам шығару үшін «САМАЛ» ЖШС-гі жобаланады. Жоба ашытқы кептіргенде қажетті барлық талаптармен қамтамасыз етілген. Кептірілген ашытқыларды Республиканың басқа автомобиль транспортты қолданылады.

Технологиялық операцияларды орындау қиындылығы негізгі өндірістік бөлімшелердің тариф бойынша еңбек ақысы «САМАЛ» ЖШС-нің өндірістік қуатына енгізілген технологиялар нәтижесі бойынша белгіленген нормалар төленеді. Жобада энергия және су ресурстарын тұтыну және олардың тұтыну өлшем бірлігі «САМАЛ» ЖШС-нің технологиялық регламенті анықталады.
7. Ұйымдастырушылық жоспар
«САМАЛ» ЖШС-нің негізгі бөлімшелерінің тізімі өндірістің технологиялық сызбасына сәйкес қабылданады, яғни сәйкесінше бастапқы және негізгі бөлімшелерден тұрады. Негізгі бөлімшенің міндеті престелген ашытқысын жаңартып қадағалау болып табылады.

ЖШС-нің аталған бөлімшелер арасындағы функционалды байланыс сәйкесінше ашытқы өндірісінің технологиялық сызба-нұсқасы бойынша жүргізіледі. Жұмысшылардың жұмыс атқару тобындағы міндеттемелердің бөлінуі жұмысшының квалификациялық дәрежесіне, жұмыс істеу тәжірибесіне және басшысымен кесілген өндірістің күнтізбелік ауысым жұмысына тағайындалуына байланысты. Жұмысшының өндірісте атқарған қызметіне, еңбек қабілеттілігі мен жұмысқа деген көзқарасына байланысты, жұмысшыға қосымша айлық немесе марапатты айлық бекітіледі.

Шығарылған дайын өнімді сақтау қоймасына келіп жиналады, бұл қоймадан ары қарай тұтынушылар арқылы шығарылады.
29 кесте – Қондырғы қызметкерлерінің штатын және еңбек ақы қорын есептеу

Нан ашытқы өндірісі ұзақ процесс болып саналады, мұндайды биомасса бірнеше стадияда жиналады. Жұмсалған шикізаттың саны көлемі және биомассаның өсу саны стадиядан стадияға өсуде, көбею 4-6 статия лабараторияларында стадияларында 2-5 стадия цехта чн және Sr. н жүргізіледі. ЧК және ЕЧ нан ашытқыдан тауарлы ашытқы 2-3 стадиядан алынады.

• 
  Кәсіпорынның техналогиалық процесін жүзеге асыру барысында оперативтік жұыс жоспары, яғни техналогиалық процестің нәтижесі көрсетіледі;
  
• 
  шығарылатын дайын өнімнің пайдасы мен шығыны туралы жоспар, яғни кәсіпорынның рентабельділігі;
  
• 
  кәсіпорында пайданың түсуі мен қажетті мақсаттарға жұмсалуы туралы жоспар, яғни ақшаны дұрыс реттеу.
  

31 кесте – «Фермипан» престелген ашытқысын қолдана отырып, төмендегідей көрсеткіштерді алуға болатынына көз жеткізуге болады

Біз осы жобаны іске асыру үшін банктен несие аламыз. Мәселен ол 300000 теңге болсын.

Осы несие арқылы біз шикізат көздерін өңдіріп «Фермипан» престелген ашытқысын өңдіреміз.

Сауда ұйымдар қызметінің басталу уақыты 2008 жылдың маусым айы.

Өнімге қажетті материалдарға тапсырыс беру өндіріс үшін қажетті көлемде барлық шикізаттар беріледі.

Өндірісті және өнім шығаруды бастау уақыты 2008 жылдың маусым айы.

Сатылатын өнім өткізіліп үлгермесе, онда арнайы сиымдылықтарда сақталады. Бұл сиымдылықтар тот баспайтын болаттан арнайы жабымен жобалап жасалған, бұл өнімнің сақтау мерзімін арттырады.

Егер мемлекеттің қаржылық нарығында өзгерістер және инфляция көрсеткіші 10 %-дан асса, онда барлық актифтер ұлттық валютаға ауыстырылады.

Бас маман – механик - бас бухалтер – инженер – лабарант - күзетші -

9. Жұмыстардың орындалу тізбесі
1. Жоспарлау мен құрастырудың соңы_____________________________

__________________________________________________________________

2. Сауда ұымдар қызметінің басталу уақыты________________________

3. Өнімге тауарлық түр келтіру____________________________________

__________________________________________________________________
4.Өндіруге қажетті материалдарға тапсырыс беру____________________

__________________________________________________________________

5. Өндірісті және өнім шығаруды бастау уақыты_____________________

6. Алғашқы тапсырыстарды алу___________________________________

10. Жобаның тәуелділігін (сезімталдылығын ) талду

1. Сатылған өнім үшін төлемақының кешігу уақыты___________________

2. Запастарды қалыптастыру шарттары (шикізаттың материал және қажетті бұйымдардың өндірістік қорлары ) капиталды қалыптастыру шарттары____________________________________________________________________________________________________________________________

3. Инфляция көрсеткіштері________________________________________