Берілген дипломдық жобада тораптың құрастырылуы және тетікті өңдеудің технологиялық процессті жобалаудың жалпы көрінісі қарастырылады


-кесте – Берілген технологиялық операциялардың тоғыспа кстесі



жүктеу 0,99 Mb.
бет13/13
Дата25.07.2020
өлшемі0,99 Mb.
#31179
түріДиплом
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Diplom AIKA

3.1-кесте – Берілген технологиялық операциялардың тоғыспа кстесі

Көрсеткіш атаулары

Белгісі және щамасы

Разряды

Жабдық

моделі



Қосымша

1

2

3

4

5

Жылдық шығару бағдарламасы

N=3000 дана










Жабдықтың жұмыс істеу уақытының нақты қоры

Fд=4015 сағ










Жұмысшының жұмыс істеу уақытының нақты қоры

Fдр=1870 ч










Операциядағы даналық-калькуляциялық уақыт













1. Базалық вариант:














1.1 Токарлы-бұрамакескіш



Тшт1=4,57

3

16К20




1.2 Токарлы-бұрамакескіш



Тштк2=5,96

4

16Б16Т1

с ПУ

1.3 Көлденең-тартажоңғыш



Тштк3=12,6

3

7Б520




1.4 Тістіжоңғылау


Тштк4=40,37

4


5К32П




1.5 Тістіжоңғылау

Тданак5=25,96

4

5К32П




1.6 Тістіжұмырлау

Тштк6=5,06

5

5Д580




1.7 Көлденең-тартажоңғыш

Тштк7=1,26

3

7Б520




1.8 Тіс жаттықтыру

Тштк8=6,85

3

5А725




Өңделген тетіктің даналық -калькуляциялық уақыты

Тшткбаз=90,03










2. Жобалық вариант:















1.1 Токарлы-бұрамакескіш


Тштк1=4,16

3

16К20




1.2 Токарлы-бұрамакескіш


Тштк2=5,42

4

16Б16Т1

с ПУ

1.3 Көлденең-тартажоңғыш



Тштк3=1,15

3

7Б20




1.4 Тістіжоңғылау


Тштк4=36,7


4


5К32П


















1.5 Тістіжоңғылау

Тшт5=23,6

4

5К32П




1.6 Тістіжұмырлау

Тштк6=4,6

5

5Д580




1.7 Көлденең-тартажоңғыш

Тштк7=1,15

3

7Б520



















1.8 Тіс жаттықтыру

Тштк8=6,2

3

5А725




Өңделген тетіктің даналық -калькуляциялық уақыты

Тштк.пр=87,3










Базалық техпроцесс бойынша тетіктердің өзіндік құны

Сдана1=1029,12









Орташа жүктеу коэффициентін анықтаймыз:


(3.1)

мұндағы Т данак.пр. – жобалық даналық-калькуляциялық уақыт, мин;



Т данак.баз. – базалық даналық-калькуляциялық уақыт, мин.

Өндірістің негізгі жабдықтар санын анықтаймыз:
(3.2)
мұндағы N – жылдық шығару бағдарламасы, дана,

Тданак.жоб.– құрастыру вариантының операция бойынша нормалық уақыты, мин;

Тданак.баз. – базалық варианттың операция бойынша нормалық уақыты, мин;

N1 – асыражүктелген тетіктердің қабылданған шығару бағдарламасы, дана;

Fд. – Жабдықтың жұмыс істеу уақытының нақты қоры, сағ;

Квн. – нормалық орындау коэффициенті.



қабылдаймыз Сп1 = 2 дана;

қабылдаймыз Сп2 = 3 дана;


қабылдаймыз Сп3 =5 дана;

қабылдаймыз Сп4 = 14 дана;

қабылдаймыз Сп5 =9 дана;

қабылдаймыз Сп6 =2 дана;

қабылдаймыз Сп7 = 1 дана;

қабылдаймыз Сп8 = 3 дана;
Станоктың әр типіне жабдықтың жүктеме коэффициентін анықтаймыз:
(3.3)
мұндағы Ср – станоктардың есептегі саны, дана;

Сп. – станоктардың қабылданған саны,дана;

















Жабдықтың орташа жүктеме коэффициентін анықтаймыз


(3.4)
мұндағы ∑Ср – станоктың есептегі суммалық саны, дана;

∑Сп. –станоктың қабылданған суммалық саны, дана




3.1-сурет-Жабдықтың жүктеме графигі

3.2 Учаскелердегі жұмысшылар санын және құрамын анықтау


(3.5)
мұндағы Fдр. – жұмысшы уақытының жылдық нақты қоры, сағ;

Кмо. – көпстанокты қызмет ету коэффициенті;


(3.6)

















қабылдаймыз Рп1 = 2 дана;

қабылдаймыз Рп2 = 6 дана;

қабылдаймыз Рп3 = 10 дана;

қабылдаймыз Рп4 = 14 дана;

қабылдаймыз Рп5 = 6 дана;

қабылдаймыз Рп6 = 2 дана;

қабылдаймыз Рп7 = 8 дана;

қабылдаймыз Рп8 = 8 дана;
Cтанокта жұмыс жасайтын жұмысшылардың орташа сатысын анықтаймыз:
(3.7)
мұндағы В – жұмысшы сатысы;

Рр. – берілген сатыдағы жұмысшы саны, адам.



Орташа тарифтік коэффициент:

(3.8)

мұндағы Ктп. – сатыға сәйкес келетін тарифтік коэффициент.



3.2-кесте – Өндірістік жұмысшы учаскелерінің тоғыспалы ведомосты


Мамандығы

Жабдық түру

Жабдықтар саны

Саты бойынша жұмысшылардың саны

Жұмысшылардың ортақ саны

1 ауысым

2 ауысым

Ктср

Вср

3

4

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Жонышу

Токарлы

2

2




2

1

1

1,6


3,9


Оператор

ПУ токарлы

3




6

6

3

3

Тартажонушы

Тартажоңғыш

5

10




10

5

5

Тіскесуші

Тістокарлы

14




14

14

7

7

Тіскесуші

Тістокарлы

9




6

6

3

3

Тіскесуші

Тістокарлы

2

2




2

1

1

Тартажонушы

Тартажоңғыш

1

2




2

1

1

Тіс жаттықтырушы

Тіс жаттықтыру

3

2




2

1

1

Жалпы




39

18

28

44

22

22






Негізгі жұмысшылар саны:


Рнег.жұм = 44 адам.
Көмекші жұмысшылар саны:
Ркөм.= Рнег.жұм·(0,2..0,25); (3.9)

Ркөм. = 440,2=8,8 Ркөм.пр =8 адам


Басқарушылар саны:
Рбас.= (Рнег.жұмкөм )·(0,08..0,1); (3.10)

Рбас. = (44+8)·0,08= 4,16; Рбас.пр = 4адам


МОП cаны:
Рмоп = (Рнег.жұмкөм )·(0,02..0,03); (3.11)

Рмоп = (44+8)·0,02=1,04; Рмоп. =2 адам


3.3-кесте – участкенің штаттық кестесі

Қызметі

Жұмысшылар саны

Айлық оклад

Барлық жұмысшылардың айлық оклады

Аға шебер

2

11000

22000

Ауысым шебер

2

8000

16000

Барлық жетекшілер

4



38000

Тех. қызметкерлер

2

3000

6000

Барлық МОП

2



6000

3.3 Учаскелердің ауданын анықтау

Участкенің өндірістік ауданы:
Sуч.пр. = Sуд·Снег.уч.; (3.12)
мұндағы Sуд – бір станоктың меншікті ауданы , м2;

Снег.уч. – берілген группаның участкесіндегі станоктың қабылданған саны, дана.


Sуч.пр. = 25·39=975м2
Бақылау бөлімі:
Sк = Sуч.пр. · (0,02…0,05): (3.13)

Sк = 975·0,02= 19,5м2


Дайындама және материалдар қоймасы:

Sзм = Sуч.пр. · (0,1…0,15); (3.14)

Sзм =975·0,1=97,5 м2.
Дайын тетіктердің қоймасы:
Sг.д.= Sуч.пр·0,06; (3.15)

Sг.д =975·0,06=58,5 м2.


Шебердің жұмыс орны:
Sм=6…8 м2;

Sм=7 м2.


Участкедегі көмекші аудандар:
Sкөм.=∑ S; (3.16)

Sвсп=19,5+97,5+58,5+7=182,5 м2.


Участкенің есептік жалпы ауданы:
Sорт.уч.= Sуч.пр.+ Sкөм ; (3.17)

Sорт.уч=975+182,5=1160,5 м2.


Участкенің енін анықтаймыз:

(3.18)

мұндағы В – ғимарат ені, м.


.
Участкенің ортақ көлемі:
Vорт.уч=Sорт.уч.·hуч.; (3.19)
мұндағы hуч. – участкенің қабылданған биіктігі, м.

Vорт.уч= 1160,5 ·8,4=9748,2 м3.



Бір жұмысшыға арналған меншікті ауданы және көлемі:
(3.20)
мұндағы Рмс – ауысымдағы жұмысшылар санының көбірегі, адам
;

(3.21)


Қорытындылай келе ғимарат санитарлық нормаға сәйкес келеді, әр жұмысшыға көлемі 423,8м3 және ауданы 50,4м2 келеді.

4 Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі

Диплом жобасының бұл бөлімінде “төлкені” жобалау және оны дайындау барысындағы қауіпсіздік сұрақтарын қарастырамыз.

Мен дипломалды практикалық жұмысты «Арал Пертролеум Кэпитал» кәсіпорында өткіздім. Бұл кәсіпорын Қазақстандағы ең ірі кәсіпорындардың бірі. Олар сериялық өндірістегі бұйымдарды шығарады. Компанияда қызметкерлерді әр бөлімге бөліп қойылған.

Диплодық жоба тақырыбыма байланысты сериялық өндірісте төлкені алу технологиясына бірнеше құрал-жабдықтар қажет. Олар: токарлы-бұрамакескіш, қыздыру пеші, жонғыш станок, құйма болаттар мен дайындамалар.Осы процесстерді орындау барысындағы қауіпсіздік шараларының алдын алу.
4.1 ҚР Техникалық реттеу туралы заңы

Диплом жобасының бұл бөлімі Қазақстан Республикасының келесі заңнамалары мен нормативтік құжаттарына сүйене отырып жазылған:

- Қазақстан Республикасының № 252-ІІІ «Еңбек кодексі» 15.05.2007 жыл;

- Қазақстан Республикасының «Өрт қауіпсіздігі туралы» 22.11.1996 жыл;

- Қазақстан Республикасының Техникалық реттеу туралы заңы, 2012жыл өзгертулермен ;

- Қазақстан Республикасының ҚНжЕ 2.04.05-01 «Жылыту, желдету, ауаны баптау».

Көлемдік қалыптау цехында келесі зиянды еңбек шарттары бар: шу және діріл, өндірістік ортадағы зиянды газдар, жасанды жарықтандыру.Өндіріс орталығының қауіпті шарттары: электр тогы және өрт.
4.2 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау. Цехтағы

жарықтандыруды есептеу

Сериялық өндірісте төлкені жасау цехтарда жүргізіледі. Цехтарда сонымен қатар қауіпті апаттық жарықтандырулар болады. Ол жұмыстық жарық сөнген кезде іске қосылады. Апаттық жарықталудың шамдары жеке көзден қосылады және жұмыстық жарықтан 5% кем жарықты қамтамасыз етеді, бірақ бөлменің жұмыстық бетінде 2 лк кем емес және кәсіпорынның территориясында 1лк жарықты қамтамасыз етеді.

Цехтарда табиғи жарықтану терезелер арқылы іске асырылады ол өте тиімді болғанымен ол жеткіліксіз , сондықтан жасанды жарықтану міндетті түрде болуы тиіс, ол яғни шамдар.

Жұмыстың сапалы орындалуы үшін әрі жұмысшыға жарықтану қолайлы болу үшін, біз зертханалық бөлме шамдар саның үлесті қуат әдісі арқылы есептейміз.

(4.1)


мұндағы N – шамдар саны;

n – шамдар саны – 30;

wp – үлесті қуат – 25 Вт/м2;

Pл – шам қуаты – 50 Вт;

S – цех бөлмесінің ауданы – 975 м2

Сонда, цехтағы шамдар саны 17 дана болуы қажет.

Жұмыс орнында жарықтану деңгейі жоғары әрі бірқалыпты болу үшін келесі шаралар жүгізіледі:

– терезелерді жуу (жылына кем дегенде 3 рет);

– жанып кеткен шамдарды ауыстыру, шамдарды уақытылы жөндеу және жуу;

– жарық болу үшін төбені және іргелерді ақ түспен бояу.

Табиғи және механикалық желдеткіш артық жылу мен ысуды азайту үшін арналған жалпы табиғи желдеткіш кеңістікті аэрация және желдету арқылы іске асады. Аэрация үшін ғимарат қабырғасында тетіктер қарастырылған. Сериялық өндірістерде төлкені жасап шығару үшін жарық жеткілікті болу керек. Себебі төлкені өңдеген кезде жарықтың жетіспеуі қауіптілікті тудырады.


4.2.1 Өндірістік ғимараттың микроклиматы

Цехтың микроклимат параметрлері .Цехтағы жұмыс орташа физикалық ауыр жұмыстар категориясына жатады . Бұл категориядағы жұмысқа арналған температура нормалары , салыстырмалы дымқылдылық және ауа қозғалысының жылдамдығы :

а ) салқын жыл мезгілінде :


  • ауа температурасы – t = 16-18 0С;

  • ауа қозғалысының жылдамдығы – Vb =0,3-0,2 м/с;

  • ауаның салыстырмалы дымқылдылығы – 60%-40%

б ) жылы мезгілінде :

  • ауа температурасы – t = 20-23 0С;

  • ауа қозғалысының жылдамдығы – Vb =0,3-0,4 м/с;

ауаның салыстырмалы дымқылдылығы – 60%-40%Ашық өндірістік алаңдарда метеорологиялық жағдайларының көрсеткіштеріне мыналар жатады. Ауаның температурасы, ауаның меншікті ылғалдылығы, ауаның қозғалу жылдамдығы, жел күші, жылу сәулесінің интенсивтігі.

Өндірістік бөлмелерді салқын ауаның кіруінен қорғау үшін, кіретін жерлерді шлюздермен жабдықтайды, есіктердің аралықтарын жеңіл, салмақсыз пердемен(буркеулер) жабады. Қосарланып шыныланған терезелерді қолданады, қоршауларды, едендерді жылытады.

Жыл мезгілінде жəне жұмысшының жылумен сəулеленуі, ауырлығы

бойынша жұмыс категориясына байланысты СНжЕ ҚР 4.02-42-2006-да ауа қозғалысының жылдамдығы мен температурасы белгіленгендей, орынды желдету, кондиционерлеу жəне жылыту. Салқын кездерде бірқалыпты жылыту жағдайын жасау үшін, жекелеген бөлімшелерде мен жұмыс орындарында сəулелі жылытқыштарды қолданған жөн.

Ауаның қозғалысы V>0,15 м/с жылдамдығы кезінде сезіле бастайды.Оның адам ағзасына əсері, tв ауаның температурасымен жəне tч адамның денесімен, сонымен қатар салыстырмалы ылғалдылықпен Вс бірігіп біліне бастайды. Tвч кезінде, егер В жоғарлатсақ, онда жылу бөлгіш конвекциясы мен булану күшейе бастайды(В0 төмен болғанда), яғни, адамның көңіл-күйі жақсарып, жұмысқа қабілеттілігі артады. Дегенмен, tв өте төмен болған кезде, жылуды жоғалту біршама жоғарлайды жəне соның салдарынан ағза салқындап, тоңа бастайды, Вс жоғары кезінденде одан əрі күшейе түседі.
4.2.2 Желдету жүйелері

Бұл тарауда желдету жүйелерін қарастырамыз. Есептеу бойынша зертханалық бөлменің ұзындығы 20м, ені 18м, биіктігі 8,4м. Желдету зертханалық алаңдағы санитарлы – гигиеналық жағдайларды қамтамассыз ететін негізгі құрал болып табылады. Жаз мезгілінде негізгі қызметті табиғи желдету атқарады .

Желдету өзінің мәні бойынша аралас және жергілікті болып бөлінеді, ал бөлмеге таза ауа жіберу тәсілі бойынша табиғи және механикалық болып бөлінеді.

Аралас желдетуді, ауаны ағызып жəне шығарып тастау үшін табиғи

желдетуді ішінара(анда-санда, жарым –жартылай) механикалыққа қосымша

қолдануға болады. Апаттық(авариялық) желдету ауаға кенеттен көп мөлшерде зиянды немесе жарылуға қауіпті газдардың түсуі мүмкін өндірістік бөлмелерде қолданылады. Ол сорып алынады жəне өртке жарылысқа қауіпті А,Б,В категорияларын басқа, барлық кəсіпорындарға арналған желдетудің жұмыс жүйесімен бірігіп, ауа алмасуын 8-ден кем жасалмауын қамтамасыз етуі қажет.

Жергілікті желдету, бөлінетін зияндылықтарды тура пайда болған жерінде жойып(алып тастау үшін)жəне олардың таралуын, барлық өндірістік

бөлмелердің ауасында, болдырмауға арналған. Ол жергілікті сораптар сияқты, сорып алатын желдету түрінде, сонымен қатар ағынды түрінде-жеңіл

бүркемелер(перделер), душ жəне оазис түрінде орындалады. Жалпылама желдететін алаңдардың барлық жерінде зиянды бөлінділер құралатын жағдайларда ғана орнатады. Бұл кезде зертханадағы ауа алмасу желдету алаңындағы ауа алмасу біркелкі қамтамассыздандырылады.

Жалпы алмасу желдету зертханадағы барлық жеріндегі ауа бір сағаттың ішінде қанша рет көрсетіп ауа алмасуын еселігімен сипаттайды.



(4.2)


мұндағы сағат ішіндегі бөлмеге түсетін ауа көлемі; - зертханадағы көлем болады.

Артық жылуды жою үшін ауа алмасуын есептеу:



(4.3)

мұндағы бөлмедегі жылу артықтары, Вч;

с – құрғақ ауаның жылу сыйымдылығы с = 1кДм;

кететін ауаның температурасы, 20с;

келетін ауаның жылу температурасы,

Жылу артықтығын анықтайтын формулалар:

Адамдардың жылу бөлуі


кВт (4.4)
мұндағы жұмысшылар саны;

11680 Вт бір адамның жылу шығыны.

Терезенің тұсынан күн радиациясының, жылудың түсуі:


(4.5)
мұндағы терезелер саны; терезенің ауданы; - 2 терезе арқылы жылудың түсуі.

Бір қабатты шынылау ағаш вт/м2 . Екі қабатты шыныланған терезелер үшін металдың терезе жақтауы бар К=125 бар түзету көбейтіндісі



К=0,6 енгізгенде
(4.6)

(4.7)


(4.8)

(4.9)



(4.10)



4.3 Электр қауіпсіздігі

Жобалайтын аймақты әртүрлі жабдықтар қауіпті жағдайлар туғызады, электр қозғалтқыштар және көтергіш машиналарының электр жабдықтары, цех ішіндегі электрленген пресс,кескіш,крандар , тағы басқа қондырғылардан сақтану үшін келесі шараларды іске асырады: оқшаулау, ТВ-4 қондырғысын қоршау, ток жүретін бөлімдерін алыстату.

Егерде жұмысшы электрмен жалғанған металдық бөліктерге қолы тиіп кетпес үшін электрленген металдық бөліктерді жерлендірген жөн.

Жобаланған қалыптау цехында электр тогымен істейтін жабдықтарға электр қозғалтқыштар жатады, және де электр тогына арналған сымдар, пісіріп дәнекерлеу жабдықтары бар. Электрлік токтан қорғанудың бірден-бірі жолы, қорғаныштың дара құралы және қорғанышты сөндіргіш ол - жерлендіру . Жобаланып отырған цехта жұмыстық кернеу 380 вольтты құрайды . Осыған сәйкес адамды электр тогынан қорғау проблемасы пайда болады. Барлық ток жүруші бөлікке және бу-ауалы өткізгіштерде электр тогы қауіпін ескертетін бағдарламалар жабыстырылуы тиіс. Жүйе тәртібі изоляцияланған , сондықтан электрлік токтың қауіпсіз қорғанышы ретінде жерлендіруді қолданамыз . Жерлендірушілер ретінде диаметрі 50 мм және ұзындығы 2,5 метр тік болат құбырларды қолданылады .

Жерге тік орнатылған жеке құбырлы жерлендіруші кедергісін мына формуламен анықтайды .
(4.11)
мұндағы - топырақтың салыстырмалы кедергісі ,

= ;

l - құбырдың ұзындығы , м

l =2,5 м ;

d - құбырдың сыртқы диаметрі , м

d =0,05 м ;

t - құбырдың орналасу тереңдігі, м

t =0,7 м .



Қажетті жерлендірушілердің санын мына формуламен анықтаймыз:
(4.12)
мұндағы Rдon – ең үлкен мүмкін жерлендірушінің кедергісі ,

Rдon = 4Ом.

- топыраққа жерлендірушілерді орналастыруды еске алғандағы коэффициент. = 0,73.

Бірдей саны 14 дана жерлендірушілерді қабылдаймыз .

Металл жолақтың кедергісін құбырлы жерлендірушілермен қосуы үшін қабылдаймыз :
(4.13)
мұндағы l – жолақтың ұзындығы , м

l =10 м ;

b – жолақтың ені , м

b =0,04 м .



14 сырықты және оларды қосушы бірдей жолақтардың топталған жерлендіру кедергісі мынаған тең болады:
, (4.14)

Мүмкін мәнмен салыстырғанда [ Rгр ]=4 Ом .

[ Rгр ]> Rгр .
Ток әсері 1 мА , ал жиілігі 50 Гц болғанда рұқсат етіледі.

Егер цехта жұмысшы адамдар жоқ болса , онда дара қорғаныш құралдарын бермейді .


4.3.1 Электр жабдықтарын жерлендіру және нөлдендіру

Жерлендіргіштер табиғи жəне жасанды болып бөлінеді. Табиғи жерлендіргіш коммуникациялардың жəне басқа құрылғылардың электр өткізгіш бөлігінде жерде болуы мүмкін (металлдық жəне темір бетонды). Ауыспалы тоқты электр қондырғыларында кернеуі 1000 В-қа дейінгі жерлендіргіш құрылғылардың кедергісі 4 Ом-нан аспауы қажет.

Нөлдендіру дегеніміз кернеуде болуы мүмкін, бұл нөлдік қорғанастық

жетектердің металдық тоқ өткізбейтін бөліктерімен арнайы электрлік жалғануы. Нөлдендірудің қызметі- нөлдендірілген корпуста фазаның біреуі

қысқа тұйықталған кезде осы фазаның тізбегінде қысқа тұйықталған тоқ пайда болады, ол тоқтық қорғанысқа əсер ете отырып, тізбектен апаттық аймақты өшіреді. Нөлдендіру кернеуі 1000 В-қа дейінгі жерлендірілген бейтарап, үш фазалы торапта қолданылады. Нөлдендірілген торапта нөлдік қорғаныстық өткізгіш пен нөлдік жұмысшы өткізгішті ажырата білу қажет. Біріншісі электр қондырғылардың нөлдендірілген бөлігімен жерлендірілген нөлдік жұмысшы өткізгішін жалғайтын өткізгішті айтады.
4.4 Өрт қауіпсіздігі

Сериялық өндірісте өрт қауіпсіздігін тудыратын заттар болуы мүмкін. Сол ушін өндірістік орында өрт қауіпсіздігін мемлекеттік өртке қарсы ұйымы бақылап отырады. Кәсіпорын өртке қарсы шараларын ұйымдастырып олардың орындалуын бақылайтын мемлекеттік өртке қарсы ұйымның инспекторы бекітіледі.

Өндірістік объектілердегі өрт қорғанысы (жарылыс қорғанысы): объектінің өртке тұрақтылық дəрежесін жəне жеке элементтері мен құрылымдарының өртке тұрақтылық шектерін дұрыс таңдаумен; өрт ошағы

пайда болған жағдайда өрттің таралуын шектеумен; өндіріс учаскелеріндегі

жарылыс қауіпті учаскелерді оларды қорғаныстық кабиналарда бункерлеумен жəне қаптаумен; жарлысты белсенді басу жүйелерін қолданумен; ғимараттар мен үймереттерде бірден əсер ететін жүйелерді қабылдаумен; түтінге қарсы жүйелерді қолданумен; адамдарды қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз етумен; дабылдық, хабарлауыш жəне өртті сөндіру құралдарын қолданумен; өрт қорғанысын, газдық құтқару жəне тау-кен құтқару қызметін ұйымдастырумен қамтамасыз етіледі.

Бұл объектілерді мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары екі жылда бір рет жоспарлы тексереді және жыл сайын жоспарлы тексеру кезеңінде айқындалған өрт қауіпсіздігі саласындағы нормаларды, ережелер мен стандарттарды бұзушылықтарды жоюдың орындалуын бақылауды жүзеге асырады.


4.4.1 Өрт сөндіру құралдары және эвакуациялау

Өрт сөндіру құралдары. Өрт сөндіру құралдары алғашқы, стационарларлы жəне қозғалысты болып бөлінеді. Алғашқы өрт сөндіру құралдарына гидропомтар, шелек, құм, су, асбестік жабындар жəне т.б.жатады.

Химиялық көбікті өрт сөндіргіш типті ОХВП – 10 құрамында қышқыл ерітіндісі бар. Полиэтиленді стаканы бар болат баллонынан тұрады. Химиялық көбікті өрт сөндіргіштің əсер ету ұзақтығы 60-65 с. құрайды. Көмір қышқыл өрт сөндіргіш құралдары көмір қышқылды баллоннан, иілмелі металл шлангіден, диффузор, тұтқа мен сақтандырғыштан тұрады.

Көмір қышқыл өрт сөндіргіштің əсер ету уақыты 60 с. ал таралу қарқындылығы 2 метрді құрайды.

Бром этилді көмір қышқыл өрт сөндіргіш құралы (ОУБ-7) бронды этил толтырылған баллоннан көмір екі оксиді бар сығылған ауадан тұрады. Əсер ету уақыты ОУБ-7 35-40 с., ал ұзындығы 5-6 метр құрайды ОУБ -7 жіберу тұтқасымен іске қосылады.

Ұнтақты өрт сөндіргіш құралдары (ОПС-6, ОПС-10) сиымдылығы 6 немесе 10 литр, корпустан,сақтандырғыш клапаны бар қалпақшалардан, потрубок арқылы корпусқа қосылған газды баллонниктерден тұрады. Ұнтақты өрт сөндіргіштің əсер ету уақыты – 30 с, жұмыс қысымы 8*105Па, ал газды баллонниктердегі алғашғы қысымы 15*106 Па құрайды.

Адамдарды қауіпсіз оқшаулауды қамтамасыз ету.

Өрттің қауіпті факторларының адамға əсерінің алдын-алу үшін, ғимаратты жобалау кезінде ғимараттан адамдардың жылдам шығып кетуін қамтамасыз етуі қажет. Өрттің алғашқы кезеңінде адамға төнетін қауіп ол жоғары температура, оттегі концентрациясының төмендеуі жəне ғимарат ауасында улы заттардың пайда болуы, сонымен бірге түтіннің салдарынан көріну дəрежесінің төмендеуі. Өрт пайда болған кезінен адамға қауіптілік төгенге дейінгі жағдай өрттің критикалық ұзақтығы деп аталады.

5 Экономикалық бөлім
Бұл дипломдық жобада сериялық өндірісте «Төлке» тетігінің технологиялық процесін құру жобасын жетілдіру көрсетілген. Осы жобаны жетілдіру үшін қазіргі таңда күрделі экономикалық процестерді талдай білу қажет. Өндірістердің ең бір алдыңғы қатарлы дамыуын дұрыс айыра білу болашақ инженер мен міндетті жаңа техникалық немесе прогрессивтік технологиялық жобалау жұмыстарын өткізген кезде олардың базалық варианттармен салыстарып, экономикалық тиімділігін анықтау мен есептеу әдістермен анықтауға арналған.

Төлкені сериялық өндірісте пайдалану үшін экономикалық тиімділігін есептеу қажет. Сондықтан біз жобалаған дипломдақ жобада төлкенің жалпы қорымен қосымша енгізген бағдарламаның озіндік құнын есептедім. Оны озін қанша уақытта ақтайды, қанша табыс алып келетінін қарастырдым.

Мен дипломалды практикалық жұмысты «Арал Пертролеум Кэпитал» кәсіпорында өткіздім. Бұл кәсіпорын Қазақстандағы ең ірі кәсіпорындардың бірі. Олар сериялық өндірістегі бұйымдарды шығарады. Компанияда қызметкерлерді әр бөлімге бөліп қойылған. Шығарған өнімдердің экономикалық тұрғыда қанша табыс алып келетінін және шығын көздерін есептейтін арнайы бөлімдер бар. Осы өткен дипломалды практикада сериялық өндірісте қолданылатын бұйымдарды зерттедім.

Өнімнің жылдық бағдарламасы N =3000 дана. Осы бөлімде бір тетіктің өзіндік құнын есептеуді жүргіземіз.


5.1 Кәсіпорынның негізгі қор есебі

Негізгі өндірістік қор дегеніміз – бұл өндірістік құралдардың ақша арқылы көрсетілген құны, сондықтан жабдықтарға жұмсалған қаржының есебін шығару керек.

Өндірістік жабдықтар саны ұйымдастыру бөлімінде қаралған. Жалпы өндірісте жабдықтар екі топқа бөлінеді.

1)Технологиялық жабдықтар

Технологиялық жабдықтар дегеніміз технологиялық операцияда өнім шығаруға қатысатын станоктар санын айтамыз. Технологиялық жабдықтар саны ұйымдастыру бөлімінде көрсетілген.

Негізгі жабдық саны 39 станокқа тең.

2) Көмекші жабдықтар

Teхнологиялық жабдықтардың жұмысы дұрыс жүріп тұруына қызмет жасау қажет, осы қызыметтер көмекші жабдықтар арқылы орындалады. Оларды технологиялық жабдықтардан 4 пайыз шамасындай алу керек.

станок деп қабылдаймыз

Барлық станоктар: станок.



Жабдықтарға жұмсалған қаржыны оның сату бағасына, тасымалдау мен монтаждауға жұмсалатын шығындарды қосып есептейді. Экономикада бұны жабдықтардың алғашқы құны деп атайды. Орта есеппен жабдықтарды сатып алған пункіден орнататын кәсіпорынға дейін тасымалдауда жұмсалатын шығынның шамасын сатып алынған бағасынан 3 пайыз мөлшеріндей алуға болады, Сб х 0,03, ал сол жабдықтарды монтаждауға , былайша айтқанда, орнатуға жұмсалатын қаржыны оның сатып алынған бағасынан 7 пайыздай алуға болады.

Орта есеппен жабдықтардың алғашқы құнын мына формуламен есептейді:
Аққ+0,03Сқ+0,07Сқ=1,1Сқ , (5.1)
мұнда Ақ – жабдықтардың алғашқы құны, теңгемен;

Сқ – жабдықтардың сату құны, теңгемен.

Сонымен, тасымалдаумен мен монтаждауға жұмсалатын шығынның құны орта есеппен сату құнынан 10 пайыз мөлшерінде алынады.

Кәсіпорынды ұйымдастырудағы жабдықтарға жұмсалатын қаржының көлемін (5.1-кесте) бойынша анықталады.
5.1 – кесте -Өндіріс жабдықтарына жұмсалатын шығынның схемасы

Станок типі


Модельі


Станок саны.,дана

Қуаты,

КВт


Бағасы, тг.

Монтажды және тасымалдаудың барлық станоктарының бағасы, тг.

Габаритті өлшемдер, мм.

жекелей


жалпы


жекелей


Жалпы








1

2

3

4

5

6

7

8

9

Токарлы-бұрамакескіш

16К20

16К20


2

2


4

4


8

8


266500

266500


533000

533000


612950

612950


3198×1190

3198×1190



Токарлы-бұрамакескіш с ПУ

16Б16Т1

16Б16Т1


3

3


4,2

4,2


12,6

12,6


712000

712000


2163000

2163000


2487450

2487450


3100×1390

3100×1390



Көлденең-тартажоңғыш

7Б520

5

17

85

271000

1355000

1558250


5735×1525



Тістіжоңғылау

5К32П

14

7,5

102

385000

5390000

63698500

2650×1510

Тістіжоңғылау

5К32П

9

7,5

67,5

385000

3465000

398450

2650×1510

Тістіжұмырлау

5Д580

2

3

6

435000

864000

993600

1730×1300

Көлденең-тартажоңғыш

7Б520

1

17

17

271000

271000

311650

5735×1525



Тіс жаттықтыру

5А720

3

3

9

470000

1410000

1621500

2260×1160

Жалпы


_


39




307,1




15451000

71682350

_


5.1 – кестенің жалғасы




Транспорттық жабдықтар

Аралықша

кран


-

1

-

-

250000

250000

287500

-

Жалпы

-

1

-

-

-

250000

287500

-

Барлығы

-


40

-

307,1

-

15701000

71969850

-

5.2 Амортизациялық қор есебі

Амортизация- капиталдың тозу көлемін бағалау; негізгі капиталдың ауысқан күні.

Ғимараттың амортизациясы амортизация нормалары мен ғимаратты



сатып алуға салынған күрделі қаржы салымына байланысты есептеледі:

(5.2)
мұндағы - құрал-жабдыықтардың алғашқы құны,

- жылдық амартизациялық төлемдер нормасы, %.

Негізгі өндірістік қор және жылдық амортизациялық жарна (5.2-кесте) көрсетілген.


5.2–кесте-Негізгі өндірістік қор және жылдық амортизациялықжарна

Негізгі өндірістік қордың элементтерінің атауы

Алғашқы құны, мың теңге

Амортизациялық жарнаның мөлшері, %

Жылдық амортизациялық жарна, мың теңге

1.Өндірістік жабдықтар және станоктар

6384

10

638,4



2.Энергетикалық жабдықтар

192,0

10

19,2

3.Аспаптар мен қондырғылар

611,0

20

122,2

4.Электронды есептеу техникасы

512,0

20

102,4


5.Бақылау және өлшеуіш аспаптар

320,0

20

64


6.Жүк тасу құралдары



400,0

10

40,0

5.2 – кестенің жалғасы




.Өндірістік және шаруашылық инвеньтарлар

64,0

12

5,3

Барлығы

62483




2161,5












5.3 Айналым қаражатын есептеу

Айналым қаражатының басты элементі-шикізат, былайша айтқанда, материалдар. Бұл жұмыста өңделетін өнімге қажетті материалды ғана есептейміз. Бағдарламаға жұмсалатын материалдың көлемі. Негізгі материалдардың бағасы мына формуламен анықталады:
М=(Qз×Цм×Ктр – qотх×Цотх) × N, (5.3)
мұндағы Qз – дайындама массасы, кг;

Цм – 1 кг материалдың бағасы, тг;

Ктр – транспортты шығын коэффициенті,

qотх – қалдық массасы, кг;

Цотх – 1 кг қалдықтың бағасы, тг.

Мпроект =(3,8·76,33·1,05-1,1·3,05)·3000 = 903605,1тг.

Мбаз =(5,4·76,33·1,05-2,7·3,05)·3000 = 424,5561тг.
5.3-кесте – Негізгі материалдың ведомосты


Тетіктер атауы және нөмірі

Дайындама түрлері

Мате

риалы


Тетіктер массасы

Қалдық массасы

Транспорттау ескерілген дайындама бағасы

Қалдық бағасы

Қалдық материалының жылдық бағасының саны

Жалғастырғыш

АМ2.02.05.012









тазалай

қаралтым

1 д

N

1 д

N

1 д

N

1 д

N

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Жобалық вариант

Қалыпта штамптау

12ХН3А

3,8

2,7

1,1

3300

304,5

943500

3,35

10050

301,2

903605,1

Базалық

вариант


Соғылма

12ХН3А

5,4

2,7

2,7

6100

432,8

1298400

8,23

24690

424,5

1273668,3

Негізгі материал. Кәсіпорынның негізгі материалға қажетті көлемін есептеу әдісі (5.4 – кесте) кестеде келтірілген.

5.4-кесте-Кәсіпорынның негізгі материалға қажетті көлемін есептеу



Көрсеткіштердің аталуы

Есептеу нәтижесі

1.Негізгі материалдың аты

Болат

2.Маркасы

12ХН3А

Көрсеткіштердің аталуы

Есептеу нәтижесі

3. 1 тетікке жұмсалатын материал салмағы, кг

59,5

4.Бағдарламаға жұмсалатын материалдың көлемі, тн

1190,0


5.Материалдың бір тоннасының бағасы,мың.теңгемен

60,0


6.Бағдарламаға жұмсалатын материалдың сомасы, мың. Теңгемен

71400,0

Көмекші материал негізгі материалдан 2 пайыз мөлшерінде алынады:
71400,0 ∙ 0,02 = 1428,0 тг

5.4 Жұмысшылар мен қызметкерлердің саны және жалақыларының қоры


5.4.1 Жұмысшылардың санын есептеу

Өнеркәсіпте жұмысшылар екі топқа бөлінеді- негізгі және көмекші.

Бұл жұмысшылар – дайындалып жатқан өнімнің өндіріс процесіне тікелей қатысушылары,оларды ұйымдастыру бөлімінде есептедік.
Негізгі жұмысшылар саны:
Рнег.уч = 44 адам.
Көмекші жұмысшылар саны:
Ркөм.= Рнег.уч·(0,2..0,25); (5.4)

Рвсп. = 440,2=8,8 Ркөм.пр =8 адам


Басқарушылар саны:

Ррук.= (Рнег.учкөм )·(0,08..0,1); (5.5)

Рбас. = (44+8)·0,08= 4,16; Рбас.пр = 4адам
Барлық жұмысшылар саны – 56 адам
5.4.2Қызметкерлер
Өнеркәсіп салаларындағы қызметкерлерге техника инженерлері, инженер – экономистер, есеп шот қызметкерлері және кіші қызмет атқарушылар жатады. Бұл қызметкерлердің санын негізгі және көмекші жұмысшылардың санына қарай пайызбен есептейді. Өнеркәсіп салаларында қызметкерлердің санын орта есеппен 5 кесте бойынша келесі мөлшерде алуға болады:
5.4–кесте-Қызметкерлердің санын есептеу


Қызметі

Жұмысшылар саны

Айлық оклад

Барлық жұмысшылардың айлық оклады

Аға шебер

2

33000

66000

Ауысым шебер

2

24000

48000

Барлық жетекшілер

4



114000

Кіші қызметкерлер

2

9000

18000

Барлық МОП

2



18000

5.4.3 Жалақы қорын есептеу

Кәсіпорында орындардың жұмыстарының күрделілігіне сәйкес түрлі разрядқа жататындығынан жұмысшылар негізінде алты разрядқа бөлінеді. Жалақыны есептеу үшін жұмысшылардың разрядын есептеп шығару керек. Мысалы, кәсіпорында негізгі жұмысшылардың орта разряды –төртінші разряд, көмекші жұмысшылардың разряды-екінші разряд болсын. 6 кестеде әр разрядтың тарифтік коэффициенттері келтірілген-төртінші разрядтікі-2,06; екінші разрядтікі – 1,47.

Әр уақытта халықшаруашылығы бойынша минималдық еңбек ақының мөлшері туралы статистикалық мәлімет беріліп отырады. Осы мәлімет бойынша ай сайындық минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері мына формула бойынша есептеліп отырады:


(5.6)
мұндағы Амс -минималдық сағаттық еңбек ақының мөлшері, теңгемен;

EА- елдегі минималдық еңбек ақы, теңгемен;

Жк – бір айдағы жұмыс күндерінің саны;

Кс –бір жұмыс күніндегі сағаттардың саны.



Мысалы, елдегі минималдық еңбек ақы 21364 теңге болсын, айдың ішіндегі жұмыс күні-22, жұмыс күніндегі сағаттың саны 8, сонда минималдық сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:

Төртінші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
ЕА=121,4 ∙ 2,06 =250,084 теңге
Екінші разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері:
ЕА=121,4 ∙ 1,47 = 178,458 теңге


  1. Негізгі жұмысшылардың еңбек ақылары жұмысшылардың кесімді нысаны бойынша есептеледі, былайша айтқанда, өндірілген өнімнің көлемі бойынша есептеу формуласы:

мұндағы N- өнімнің бағдарламасы, данамен;

TT –технологиялық процестің ұзақтылығы, сағатпен;

CT – разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері, теңгемен.

ЕТК = 3000 ∙ 2,14 ∙ 250,084 = теңге


Кәсіпорында жұмысшыларға тарифтік еңбек ақымен қатар бірнеше түрлі төлемдер жасалады, сол төлемдердің мөлшері тарифтік еңбек ақыдан орта есеппен негізгі жұмысшыларға 6-7 пайыз шамасында болсын, сонымен қатар сыйлықтың шамасы 30 пайыз болсын. Жұмысшыларға демалысқа шыққанда қосымша еңбек ақы төленеді, оның мөлшері жылдық жалақысының жылдық жалақысынан 9 пайыз болсын. Сонда негізгі жұмысшылардың жылдық еңбек ақылары:
ЖНЖ = ЕТК + 0,07ETR +0,30ETK +0,09ETK =1,46ETK (5.7)
ЖНЖ =1,46 ∙ 1605539= 2344086,9 теңге


  1. Көмекші жұмысшылардың еңбек ақылары- жалақылардың мерзімді нысаны бойынша есептеледі, бойынша айтқанда, неше сағат жұмыс атқарғанына сәйкес төленеді:

ЕТК = ЖК ∙УК ∙ СТ (5.8)


ЕТК =7 ∙ 1870∙ 178,458 = 2336015,2 теңге
мұндағы ЖК – көмекші жұмысшылардың саны;

УК – уақыттың жылдық нақты қоры, сағатпен;

СТ – разряд бойынша сағаттық тарифтік еңбек ақының мөлшері, теңгемен.

Көмекші жұмысшыларға тарифтік еңбек ақылардың қосымша түрлі төлемдер жасалады. Үстеме төлемдердің мөлшері жылдық тарифтік еңбек ақыларынан 4-5 пайыз шамасында, сыйлық – 25 пайыз мөлшерінде болады. Демалысқа шыққан кезде қосымша еңбек ақы төленеді, оның мөлшері жылдық тарифтік еңбек ақыдан 9 пайыз шамасында. Сонда көмекші жұмысшылардың жылдық еңбек ақылары мына формула бойынша есептеледі:


ЕАЖ =ETM +0,05 ETM +0,25 ETM +0,09 ETM =1,39ETM (5.9)
EАЖ=1,39 ∙ 2336015,2 = 3247061,2 теңге
3) Қызметкерлердің еңбек ақылары – олардың жалақылары орындап отырған жұмыстарының күрделігіне қарай төленеді, былайша айтқанда берілген категорияларымен байланысты болады. Мысалы, кәсіпорында техника инженерлері мамандықтарына қарай орта есеппен бірінші категорияға жататын болсын, инженер- экономистер және есеп шот

a) Аға шебердің тариф бойынша жылдық еңбек ақылары мына формуламен есептеледі:


ЕТИ=ТИ ∙ U ∙ 12 (5.10)
мұндағы ТИ – техника инженерлерінің саны;

U – орта разряд бойынша орта айлық тарифтік еңбек ақыларының мөлшері.

12 – жылдағы айлардың саны.

Қызметкерлердің басқа топтарының жалақылары да осы әдіспен есептеледі, есептеуде ең бірінші мәселе- қызметкерлердің әр тобының орта категорияларын анықтап, осы категорияның сағаттық тарифтік еңбек ақыларын 6 кестедегі берілген мәліметтер бойынша есептеп шығару керек.

Кәсіпорындарда мамандарға да сыйлық төленеді, ол сыйлықтардың мөлшері алып отырған еңбек ақыларынан 30-40 пайыз мөлшерінде болады, сондықтан:

ә)ауысым шеберлердің жылдық еңбек ақылары мына мөлшерде болады:

WТИ ТИ(1+40/100)= 1,40EТИ (5.11)
б)инженер – экономистердің жылдық еңбек ақылары мына мөлшерде болады:

ЕИЭ=ИЭ U 12 (5.12)


EИТ =1 3,23 12 =1457008 теңге;
WИЭ ИЭ ∙ (1+30/100) = 1,30EИЭ (5.13)
WИЭ=1,30 ∙ 1457008= 1895008теңге
в) кіші қызметкерлер – вахтерлер,тазалаушылар т.б., олардың разрядтары бірінші разрядқа жатады, сондықтан тарифтік коэффициенттері 1,18. Бірінші разрядтың сағаттық тарифтік еңбек ақысының мөлшері:

СТ =CAM ∙ 1,18 (5.14)


CT =∙ 1,18 ∙ 176 = 4436875,5 теңге
мұндағы: САМ – елдегі сағаттық минималдық еңбек ақы.

Кіші қызметкерлердің жылдық жалақыларының мөлшері мына формуламен есептеледі:


WKK =KKC ∙ AC ∙12 (5.15)
WKK =1∙∙1,18∙176∙12=53242506 теңге
мұндағы: KKC – кіші қызметкерлердің саны;

AC – орта айлық еңбек ақылары;

12 – жылдағы айлардың саны.
Жұмысшылар мен қызметкерлердің орта айлық жалақылары 5.5–кестеде келтірілген.
5.5–кесте ТИҚ, ИЭ, ЕШҚ және КҚ жылдық және орта айлық жалақылары


Жұмысшылар мен қызметкерлердің аталуы

Жалпы жылдық жалақы, мың теңге

Орта есеппен әрбір жұмыскерге келетін жалақы, теңге

1.Негізгі жұмысшылар

23440,9

279047

2.Көмекші жұмысшылар

3247,06

81175

3.Аға шеберлер

1457,08

728500

4.Инженер-экономист және есеп шот қызметкерлері

1895,08

157923


5.Кіші қызметкерлері

53242,506

44368

Барлығы

83281,726



5.5 Шығындар есебі

Шығындардың кешенді статьяларына мыналар кіреді:


  1. Жабдықтарды күту пайдаланудағы шығындар.

  2. Цехтық шығындар.

  3. Жалпы зауыттық, өндірістік шығындар.

  4. Өндірістен тыс шығындар.

Ал бір ғана элементтен тұратын статьяларды- жай статьялар деп атайды. Оларға мына статьялар жатады:

  1. Негізгі материалдар.

  2. Жалақы қоры.

Кешенді статьялары бірнеше элементтерден тұрады. Олардың экономикалық тұрғысы әр түрлі болғанымен, негізгі өндірістік маұсаты біреу- өндірістік.

Өндірісте қолданатын құрал-жабдықтардың күтімі мен пайдалануына қаржы жұмсалады. Сол шығындардың тізімі мен мөлшері 8 кестеде жинақталған.


5.6–кесте-Жабдықтарды күту мен пайдаланудағы шығындардың сметасы

Статьяның аталуы

Қосынды жылдық шығын, мың теңгемен

1.Жабдықтарды күту үшін жұмсалатын материал

2 142,0

2.Өндірістік мақсатқа жұмсалатын электроэнергия, тығыз ауа, су, бу

1095,9


3.Амортизациялық жарна:

2161

4.Ағынды жөндеу:

1 634,0

5.Аз құнды тез тозғыш аспаптар мен қондырғыларды күту жөндеу және жаңартудың шығындары

67,4


Барлығы

10100,3

1) Жабдықтарды күту үшін жұмсалатын материалдық шығынның мөлшерін негізгі материалдың құнынан 3 пайыз ретінде алуға болады.

2) Өндірістік мақсатқа жұмсалатын энергияларды 3.7–кестесінен алу керек.

3) Кәсіпорындағы көмекші жұмысшылардың жартысы жабдықтарға қызмет етумен айналысады. Сондықтан 3.7–кестедегі көмекші жұмысшылардың жалпы жалақыларының 50 пайызы – осы жұмысшылардың жалпы жалақылары. Бұлар көбінесе жабдықтарды жұмыс күйінде ұстап тұратын жөндеу9шілер, электриктер т.б. Әлеуметтік қамсыздандыру жарнасының мөлшерін жалпы жалақы қорынан 26 пайыз ретіндей алу керек.

4) Амортизациялық жарналар 6.2 кестеден алынады.

5) Аз құнды тез тозғыш аспаптар мен қондырғыларды күтуге, жөндеуге, жаңартуға жұмсалатын шығындардың мөлшерін негізгі жұмысшылардың жалпы жалақыларынан 1 пайыз шамасында алу керек.

5.5.1 Цехтардың шығындарын есептеу

Цехтық шығындарға өндіріс жұмыстарымен байланысты барлық шығындар жатады. Ол шығындар 9 кестеде көрсетілген.


5.7–кесте-Цехтардың шығындарының схемасы

Статьяның аталуы

Жылдық шығындардың сомасы, мың теңгемен

1.Көмекші жұмысшылардың жалақылары

227,3

2.Өндірістік үй мен құрылысты күту: жарық түсіруге арналған электроэнергия

41,6


3.Өндірістік және шаруашылық инвентарьларды күту

6

4.Амортизациялық жарна

2161

5.Ағымдағы жөндеу

653,59

6.Басқа да шығындар

201,9

Барлығы

32904,07

Мұндағы шығындарды есептеу әдісі:



  1. Көмекші жұмысшылардың, қызметкерлердің жалақыларын 7 пайыз кестеден алу керек. Әлеуметтік қамсыздандыру жарнасының және зейнетақы қорының мөлшерін жалпы жалақыларынан 26 пайыз шамасындай алу керек.

  2. Жарық түсіруге, тұрмыстық қажетке энергиялардың шығындарын 5.4 кесте бойынша алу.

  3. Өндірістік және шаруашылық инвентарьларды күту үшін қажетті шығынның мөлшері 6.2 кесте бойынша сол элементтердің алғашқы құнынан 8 пайыз шамасындай алынады.

  4. Амортизациялық жарналары 6.2 кестеден алынады.

  5. Ағымдағы жөндеуге арналған шығындардың мөлшерін кесте бойынша элементтердің алғашқы құнынан 2 пайыз шамасындай алу керек.

  6. Басқа шығындардың мөлшері негізгі жұмысшылардың негізгі жалақыларынан 3 пайыз шамасындай алынады.




      1. Жалпы зауыттық шығындарды есептеу

Кәсіпорынның басқару жобалау жұмыстарын жасаған кезде жалпы зауыттық шығындардың мөлшерін негізгі жұмысшылардың жалақысынан 70 пайыз мөлшерінде алуға болады:

23440900 ∙ 0,7 = 16408630 теңге


5.5.3 Өндірістен тыс шығындарды есептеу

Өндірістен тыс шығындарға тұтынушыларға бұйымдарды тиеу, жіберу және тасымалдау шығындары жатады. Орта есеппен бұл шығындардың мөлшері зауыттық өзіндік құнынан 1 пайыз мөлшерінде алынады:


4712720,6 0,01 = 47127,2 теңге

    1. Кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштер.Экономикалық тиімділік

Экономикалық көрсеткіштерін есептеу үшін ең алдымен күрделі қаржының мөлшерін анықтау керек. Күрделі қаржы былайша есептеледі:
Кқ= НӨҚ + АҚН (5.16)
мұндағы НӨҚ- негізгі өндірістік қордың құны,мың теңгемен;

АҚН- айналым қаражатының нормативі, мың теңгемен.


Кқ =НӨҚ + АҚН= 71400,0 + 6776,8= 78 176,8 тг.
Күрделі қаржы – бұл осы кәсіпорынды ұйымдастыруға жұмсалатын қаражат, оны қайтару- кәсіпорын пайдасының қайнар көзі.

Пайдалылықты 40% деп белгілейтін болсақ, онда бұйым бағасы:


Б=ОТК ∙ 1,4 = 96 103,8 ∙ 1,4 = 134 545,3 мың. Тг
Пайда тең болады:
П = (P/100) ∙ ОТК (5.17)
мұндағы Р - пайдалылықтың нормасы, пайыз;

П – пайданың мөлшері, теңгемен;

Өтқ – толық өзіндік құн, теңгемен.
П=(40/100) ∙ 96 103,8 = 38 441,6 мың. Тг

Күрделі қаржыны қайтару мерзімі:


78176,8/38 441,6 = 2,03 жыл
Жобалап отырған кәсіпорынның толық экономикалық көрсеткіштері
5.8–кесте-Техника экономикалық көрсеткіш

Экономикалық көрсеткіштердің аталуы

Жобалау көрсеткіштері


1.Барлық жұмыскерлердің саны

56

2.Еңбек өнімділігі, мың теңгемен

3 844,2

3.Қор сиымдылығы, теңгемен.

0,29

4.Қор қайтарымы, теңгемен

3,45

5.Қормен жарақтану, мың теңгемен

1 115,7

6.Бұйымның бір данасының:

а) өзіндік құны, теңгемен;

б)меншікті күрделі қаржысы.

96 103,8


78 176,8

7.Күрделі қаржыны өтеу мерзімі,жылмен

2,03

ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жобамен жұмыс істеуде сериялық өндірісте шығарылатын төлкені зерттедім. Машина жасау саласында, төлкелер үйкеліс подшипниктері ретінде қолданылады. Цехтарда «төлке» тетігінің технологиялық процесі қарастырылды. Осы дипломдық жобада дайындамалар түрін таңдай отырып, төлкенің конструкциясына талдау жүргізілді. Сонымен қатар, келтірілген ғылыми зерттеулер негізінде төлкені болат маркасынан жасау ұсынылды.

Сериялы өндірісте төлкелер аумағы көп болған жағдайда, онда арнайы тексеру автоматтарын қолданған жөн. Диплодық жоба тақырыбыма байланысты сериялық өндірісте төлкені алу технологиясына бірнеше құрал-жабдықтар қажет. Олар: қыздыру пеші, ию қалыбы, жонғыш білдек, құйма болаттар мен дайындамалар.Осы процесстерді орындау барысындағы қауіпсіздік шараларының алдын алу. Сол үшін қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі қарастырылған.

Жобалық нұсқаны өндіріске ендіру 380441,6 мың тг. көлемінде таза табыс беретінін көрсеткен бастапқы мен жобалық нұсқалардың экономикалық салыстырылуы жүргізілді. Шыққан шығындарды 2 жыл ішінде өтеуге болады.

ПAЙДAЛAНЫЛҒAН ӘДЕБИЕТТЕP ТІЗІМІ


1. Мендебaев Т.М. Мaшинa жacaу технoлoгияcының негіздеpі.-Aлматы: Эвеpo, 2005, 68 б.

2. Мендебaев Т.М., Дaулетбaкoв A.И. Мaшинa жacaу технoлoгияcы бoйыншa куpcтық жoбaлaу.- Aлмaты: Мектеп, 1987, 83 б.

3. Ишмухaмбетoвa Т.P., Кaпaнoвa A.К. Кәcіпкеpлік іc-әpекеттің экoнoмикaлық негізі.- Aлмaты: 2001, 68 б.

4. Cпpaвoчник технoлoгa-мaшинocтpoителя. В 2-х т.Т. 1/Пoд pед.A.Г. Кocилoвoй и P.К. Мещеpякoвa. – 2-е изд., пеpеpaб. и дoп. – М.: Мaшинocтpoение, 1972, 496 с.

5. Cпpaвoчник технoлoгa-мaшинocтpoителя. В 2-х т.Т. 2/Пoд pед. A.Г. Кocилoвoй и P.К. Мещеpякoвa. – 4-е изд., пеpеpaб. и дoп. – М.: Мaшинocтpoение, 1985. 510 с.

6. Гopбaцевич A.Ф. Куpcoвoе пpoектиpoвaние пo технoлoгии мaшинocтpoения.- Минcк: Выcшaя шкoлa, 1975, 157 с.

7. Ю.A.Aбдpaмoв и дp. -Cпpaвoчник технoлoгa-мaшинocтpoителя, тoм 2, -М: Мaшинocтpoение, 1985, 134 с.

8. Э.Э.Миллеp Техничеcкoе нopмиpoвaние тpудa в мaшинocтpoение.-М: Мaшинocтpoение, 1989, 38 с.

9. Нефедoв Н.A. Диплoмнoе пpoектиpoвaние в мaшинocтpoительных техникумaх.- М: Мaшинocтpoение, 1986, 65 с.

10. Pежимы pезaния метaллoв: Cпpaвoчник. Изд. 3-е пеpеpaб. и дoп. /Пoд oбщей pед. Ю.В. Бapaнoвcкий. -М: Мaшинocтpoение, 1972, 55 с.

11. Лaтышев Н. В. Нopмы технoлoгичеcкoгo пpoектиpoвaния мaшинocтpoительных зaвoдoв. - Хapькoв: МШ-тмc, 1997, 27 с.

12. Aнcеpoв М.A. Пpиcпocoбления для метaллopежущих cтaнкoв – 3-е изд. – Л.: Мaшинocтpoение, 1975, 49 с.

13. Бaбук В.В. Диплoмнoе пpoектиpoвaние пo технoлoгии мaшинocтpoения.-Минcк; Выcшaя шкoлa, 1975, 148 с.

14. Мaмaев Ф.C., Ocипoв Е.Г. Ocнoвы пpoектиpoвaния мaшинocтpoительных зaвoдoв. -М.: Мaшинocтpoение, 1974, 245 с.

15. Oхpaнa тpудa в диплoмных пpoектaх. Метoдичеcкие укaзaния (для всех cпециaльнocти): 1986. 192 с.

16. Дoбpыднев И.C. Куpcoвoе пpoектиpoвaние пo пpедмету пo

технoлoгии мaшинocтpoения.- М.: Мaшинocтpoение, 1985, 247 с.

17. Caхapoв C.Н. Метaллopежущие инcтpументы.- М.: Мaшинocтpoение, 1989, 61 с.

18. Бaлaбaнoв A.Н. Кpaткий cпpaвoчник технoлoгa – мaшинocтpoителя.- М.: Издaтельcтвo cтaнкoв, 1982, 26 с.

19. Бaлaкшин Б.C. Ocнoвы технoлoгии мaшинocтpoения.- М: Мaшинocтpoение, 1969, 167 с.

20. Мaтaлин A.A. Технoлoгия мaшинocтpoения.- Л.:Мaшинocтpoение, 1985, 192 с.

Қосымша




жүктеу 0,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау