48.Өсiмдiк қалдықтарының гумификация коэффициенттерi
Өсiмдiк қалдықтары мен органикалық тыңайтқыштар
|
Гумификация коэффициентi
|
Көпжылдық шөптер
Дәндiлер
Дәндi бұршақты дақылдар
Сүрлемдiк дақылдар
Тамыржемiстiлер мен түйнекжемiстiлер
Сабан
Жасыл тыңайтқыштар
Көң
Шымтезек
|
0,20-0,25
0,15-0,20
0,20-0,22
0,10-0,15
0,05-0,08
0,20-0,25
0,04-0,06
0,22-0,30
0,30-0,35
|
49.Ауыспалы егiсте қарашiрiк балансының есептелуi
Ауысу тәртi-бiнде ауыс-палы егiстегi да-қыл-дар
|
Жос
парлы өнiмдiлiк, т/га
|
Өнiмдiлiк пен азот-тың шығымы, кг/га
|
Топыраққа азоттың келуi, кг/га
|
Азот тапшылығы,
кг/га
|
Азот тапшылығын тапшылығы жабу үшiн қарашiрiк минерализациясы
|
Қайтадан пайда болған қарашiрiк мөлшерi
|
Қарашiрiк балансы
|
Көңнен
|
Минералды тыңайтқыштардан
|
Өсiмдiк қалдық-тарынан
|
Қосымша
|
Жаз-дық бидай
|
1,5
|
|
|
|
13
|
13
|
69,8
|
69,8
|
160
|
-538
|
Жаз-дық бидай
|
1,2
|
|
|
15
|
12
|
27
|
33,2
|
392
|
149,4
|
-242,6
|
Арпа
|
1,2
|
|
|
20
|
12
|
32
|
6,9
|
69
|
149,4
|
+80,4
|
Қорытын
ды
|
|
|
|
35
|
34
|
72
|
109,9
|
1999
|
458,8
|
-640,2
|
Сүрi танаптан кейiн себiлген жаздық бидай үшiн қарашiрiк балансы.
Жоспарланған өнiмдiлiкте азот шығымын жаздық бидай өнiмдiлiгiн (1,5 т/га) 1т өнiммен (46) азот шығымына және орта құмбалшықты топырақтан азотты қолдануының түзету коэффициентiне (1,0) және дақылға (1,2) көбейту жолымен санайды:
1,5х46х1,0х1,2=82,8 кг
Топыраққа түсетiн азот мөлшерiн санайды.
А) минералды тыңайтқыштардан- егер бидай сүрi танаптан кейiн себiлсе азот тыңайтқыштарын енгiзудiң қажетi жоқ.
Б) өсiмдiк қалдықтарынан. Бiрiншiден жаздық бидайдың өсiмдiк қалдықтарының мөлшерiн регрессия теңдеуiнiң көмегiмен анықтау.
У=0,54х1,5+1,01=1,78 т.
(1,5 – жаздық бидайдың өнiмдiлiгi, т/га)
содан кейiн топыраққа түскен азоттың келуiн санаймыз
1,78х0,015х0,5=0,013 т немесе 13 кг
(1,78 - өсiмдiк қалдықтарының мөлшерi, т; 0,015 немесе 1,5% - өсiмдiк қалдықтарындағы азот мөлшерi; 0,5 немесе 50% өсiмдiк қалдықтарынан азотты қолдану коэффициентi).
Сонымен өсiмдiк қалдықтарынан 13 кг азот келiп түседi.
Топырақ қарашiрiгiнiң минерализациясы арқылы қайтарылатын азот тапшылы5ын табады: 82,8-13,0=69,8 кг.
Минерализацияланған қарашiрiктiң мөлшерiн азот тапшылы5ын 10-ға көбейтумен анықтайды (қарашiрiктегi көмiртегi мен азот салыстырмасы): 69,8х10=698кг.
Жаздық бидайдың вегетациялық кезеңiндегi жаңадан пайда болған қарашiрiк мөлшерiн санайды: 1,78х0,45х0,2= 0,16т =160 кг
(1,78 - өсiмдiк қалдықтарының мөлшерi, 0,45 немесе 45% өсiмдiк қалдықтарындағы көмiртек мөлшерi, 0,2 немесе 20% гумификация коэффициентi).
Қарашiрiк балансын анықтау – жаңадан пайда болған қарашiрiк мөлшерiнен минерализацияланған қарашiрiк мөлшерiн алып тастайды: 160-698= -538 кг
Осы әдiс бойынша ауыспалы егiстердегi басқа дақылдардың астында қарашiрiк балансын санайды.
Сүрi танаптан кейiнгi екiншi дақыл болып орналасатын жаздық бидай астындағы қарашiрiк балансы:
Азот шығымы 1,2х46х1,0х1,2=66,2 кг
Азот кiрiсi:
А) минералды тыңайтқыштардан (сүрi танаптан кейiнгi екiншi бидайға 30 кг/га натрий селитрасы енгiзiлдi) 30х0,5 =15 кг.
Б) өсiмдiк қалдықтарынан: у= 0,54х1,2+1,01= 1,66 т
1,66х0,015х0,5 =0,012 т немесе 12 кг
жалпы азот кiрiсi: 15+12 =27 кг
азот дефицитi болады 66,2-27= 39,2 кг.
Минерализацияланған қарашiрiк мөлшерi 39,2х10 =392 кг
Жаңадан пайда болған қарашiрiк мөлшерi:
1,66 х 0,45х0,2=0,149т=149,4 кг
қарашiрiк балансы: 149,4-332=-242,6 кг.
Арпаның астындағы қарашiрiк балансы.
Азот шығымы: 1,2х27х1,0х1,2 =38,9
Минералды тыңайтқыштардан азоттың кiрiсi (40 кг тыңайтқыш енгiзiледi) 40х0,5= 20 кг
У= 0,54х1,2+1,01 =1,66 т
1,66х0,015х0,5 =0,012 т немесе 12кг
жалпы азот кiрiсi: 20+12= 32 кг
азот тапшылы5ы: 38,9-32 =–6,9 кг
минерализацияға ұшыраған қарашiрiк: 6,9х10= 69 кг
қайтадан пайда болған қарашiрiк мөлшерi: 1,66х0,45х0,2 =149,4 кг
қарашiрiк балансы: 149,4-69 =80,4
ауыспалы егiсте қарашiрiк балансын санайды:
(-538)+(-92,6)+(80,4) =-550,2 кг
Тапшылықсыз қарашiрiк балансын қамтамасыз ету үшiн 15 т/га көң енгiзу керек: 550,2:37,5=15 т/га (37,5 – 1 т төсенiштi көңнен пайда болған қарашiрiк саны).
Достарыңызбен бөлісу: |