Оқу бағдарламасын әзірлеуге қойылатын негізгі талаптар

Оқу - әдістемелік кешен жүйесінің әр пән бойынша негізгі құрамы бағдарлама болып табылады.

Бағдарламаларды құрастырғанда, оларға қойылатын дидактикалық талаптарға жүгіну қажет.

Жалпы білім беретін орта мектептерге арналған бағдарламалар оқу пәнінің мазмұнын белгілеу формасы болып табылады және білім мазмұныны нақты оқу процесіне енгізу үшін оқу материалы деңгейіне аударылады, яғни жоспарланған мазмұнның оқу процесінде іске асырылуы үшін қызмет етеді.

Сонымен қатар бағдарлама мұғалімдер мен оқушылардың іс-әрекетін анықтайтын нормативтік құжат болып табылады. Бағдарлама білім мазмұны арқылы оқыту мақсаттары жүзеге асырылатын нормативтік құжат белгісі түрінде және сабақты мұғалімнің сол мазмұнды ашатын қызмет құралы ретінде болуы тиіс.

Бағдарламаға қойылатын жалпы талаптарға олардың толықтығы, нақтылығы, процессуальдық сипаты жатады.

Толықтық дегеніміз алға қойылған мақсаттарды іске асыру үшін жеке тұлғаны дамыту, оны оқушылардың ақыл-ойының дамуымен тығыз байланыстыру, ең соңында негізгі көрсеткіш ретінде алған білімді қолдана алу және қосымша білім алу біліктерін ескере отырып, бағдарламаға барлық қажетті және жеткілікті мазмұн элементтерін енгізу болып табылады.

Нақтылық дегеніміз бағдарламаны құрал ретінде пайдаланып, берілген мазмұнды нақты оқу процесіне енгізу жолдарын көрсететін барлық элементтердің нышандары, сипаттаулары, байланыстары дегенді көрсетеді.

Процессуальдық деп білім мазмұнының оқыту процесімен бірлігін көрсететін бағдарламаның құрылымы түсініледі, барлық элементтерінің жүйелі орналасуы мен өзара байланысын, оларды меңгерудің іс-әрекеттік жағын, оқытудың негізгі мақсаттарына жетудің дәйекті кезеңдерін, белгілі мөлшерде әдістерді, оқытуды ұйымдастыру формалары мен құралдарын айқындайды.

Бағдарламаның құрылымы мынадай бөліктерден тұрады:

• 
  түсініктеме;
  
• 
  тұжырымдық бөлік;
  
• 
  нормативтік;
  
• 
  ақпараттық-әдістемелік бөлік
  

І. Түсініктеменің негізгі құрылымдық элементтеріне мыналар жатады: оқу пәнінің мақсаттарын ашу, білім мазмұнын таңдап алу мен жалпы логиканы негіздеу және оның жүйелілігін тағайындау; оқу процесінің, әдістерінің, жұмыс формасының, құралдарының жалпы сипаттамалары; алдыңғы бағдарламалармен салыстырғандағы бағдарламаға енгізілген жаңалықтарды түсіндіру, бағдарламаның текстіне техникалық нұсқаулар беру.

Оқу пәнінің мазмұнын түзу бағдарлама мәтінінің, уақытына сай және сыныптар бойынша бөлінуі оның түсініктемесінде белгіленген барлық мақсаттардың іске асуының көрнекі және нақты түрде көрсетілуі болып табылады.

Бағдарлама тексті өзінің құрылуы, тақырыптарға бөлімдерге бөлінуі бойынша оқу пәні мақсаттарының өзара байланысы мен иерархиясын бейнелейді, яғни бағдарлама текстінде тек білім ғана емес біліктілік те, шығармашылық іс-әрекет тәжірибиесі де, тәрбие берудің де ескерілуі қажет.

Оқу пәнінің қызметі мен оның барлық мақсаттарының жүзеге асырылуы бағдарламаның осы бөлігінің құрылымы арқылы ашылады: бөлім мен итақырыптарды бөлу: олардың берілген пән үшін жетекші болып табылатын мазмұн компонентімен толтырылуын және жүйелерін көрсету. Мазмұнның жетекші, компоненті «ғылыми білім» (ғылым негіздері) болып табылатын физика, химия пәндерінде бағдарлама текстінің негізін дүниетанымдық идеяларымен үйлесімді түрде құрылған білімдер құрайды.

Бағдарламаға зертханалық, саранымдық жұмыстар, экскурциялар, көрсетілімдер, техникалық құралдар сияқты оқыту құралдары туралы нұсқауларды енгізу толықтылық, нақтылық пен процессуальдық сипаттарға сәйкестікті көрсетеді. Оқыту құралдары тақырыптар бойынша бөлініп, нақты материалдармен үйлестірілуі тиіс.

Текстке қойылатын келесі талап-бағдарлама мазмұнының міндеті және қосымша бөліктерге анық түрде бөлінуі.

Сонымен, бағдарламаның мазмұндық (тұжырымдық) бөлігі бірнеше қызметтерді атқарады:

1. оқу материалының мазмұнын анықтайды,

2. тараулардың көлемін анықтайды,

3. көрсетілген мазмұнды меңгерудің минимал міндетті деңгейін анықтайды.

Оқыту, тәрбиелеу және дамыту нәтижелеріне қойылатын талаптарды дайындауда мыналарға сүйену керек:

• 
  оқу пәнінің (физика, математика және басқалары) бөлшектеніп берілуі, яғни қандай жолдармен қай обьектілер оқыту мақсаттарын нақтылайтынын ашып көрсетуге сүйенеді;
  
• 
  оқытуға деген іс-әрекеттік тәсіл, оған сай оның кез-келген нәтижелері оқушылардың сәйкес іс-әрекетінде байқалады;
  
• 
  оқушылардың нақты оқу мүмкіндіктерін, жас ерекшеліктерін және олардыңдаму, білімділікжәне тәрбиелік деңгейлерін ескертетін жеке тұлғалық тәсіл.
  

Өзініңқызметтері бойынша ерекшеленетін білім берудің мына түрлерін ескерген және бөліп көрсеткен орынды:

• 
  негізгі ұғымдар мен терминдер,
  
• 
  актілер,
  
• 
  ғылым заңдары,
  
• 
  теориялар,
  
• 
  идеялар,
  
• 
  іс-әрекет тәсілдері жайлы білімдер,
  
• 
  әдіснамалық білімдер,
  
• 
  бағаланатын білімдер.
  

• 
  нақты пәнді оқып-үйренгенде оқушыларда қалыптасқан біліммен тығыз байланысты біліктер:
  
• 
  оқытуда жалпы мәні бар болып табылатын әр түрлі білім көздерін пайдалану, өзіндік оқу қызметін жоспарлау және ұйымдастыру, оқу қызметінің нәтижелерін бақылау және түзету біліктері (жалпыланған оқу біліктері);
  
• 
  оқу қызметінің өзегін құрайтын, ондағы оқытудың дамытушылық эффектісі (анализ, синтез, жалпылау, саралау, салыстыру және аналогиялар, және т.б. операцияларын білу) көрінетін интеллектуальды біліктер.
  

IV. Бағдарламаның ақпаратты-әдістемелік бөлігі мынадай айдарлардан тұрады:

• 
  «Пәнаралық байланыстар»;
  
• 
  «Оқушылардың білімдері мен біліктерін бағалауға арналған нұсқаулар»;
  
• 
  «Пән бойынша оқу-әдістемелік кешеннің тізімі»;
  
• 
  «Мұғалімдерге арналған әдебиеттер тізімі».
  

Қызылорда облысы Шиелі ауданы

№47 М. В. Ломоносов атындағы орта мектебі

«Бекітемін »

Мектеп директоры: С.Апбасова

Анорганикалық химия

Бейіналды даярлық курсы

2007 – 2008 оқу жылы

Түсінік хат

Егеменді еліміздің халық шаруашылығының барлық саласында химияландыру іске асырылуда.

Көптеген қуатты зауыттар қайта жабдықталып жатыр.Өндірістің түрлі салаларында химиялық әдістер барған сайын кеңінен қолдануда; ауыл шарушылығын химияландыру жүзеге асырылуда. Бұл үрдістер жедел дамып бара жатқан химия ғылымына сүйенеді де, өз тарапынан теориялық химияның,сонымен қатар бірсыпыра техникалық ғылымдардың, химиялық технологиялардың және т.б даму қарқынын тездетуге себепші болады.

Өнеркәсіпте барған сайын күрделі химиялық үрдістер іске асыруда, қысқа мерзімде өндірістің жаңа салаларды жасалып, бұрыннан келе жатқандарды түбегейлі өзгеруде.

Оқушылардың химияға деген құштарлығы химиямен жеке танысуға талпыну кезінде айқындалды.Оқушы бейіналды курсында мектеп бағдарламасымен шектеліп қоймайды,ол химияға арналған ғылыми көпшілік әдебиеттері, журналдарды оқиды., сабақтан тыс уақытта химия кабинетінде, ал кейде үй зертханасында сынақтәжірибемен айналысады. Оқушылардың химия жоғары үлгерімі – пәнге көбірек қызығудың басты көрсеткіштерінің бірі. Оқушылар зертханалық және сарамандық жұмыстарды әзірлеп, өткізуге жәрдем береді, үйірме жұмыстарына, химиялық кештер мен олимпиадаларға және т.б. жұмыстарға белсене қатысады. Оқушылар химияны тыңғылықты оқып үйренгенде оған деген құштарлық тиянақты болады да мектеп бітіргеннен кейін химиялық кәсіптерді біршама тез игерумен химия мамандықтарын оқып меңгеруді жалғастыра беру мүмкіндіктері пайда болады.

Бейіналды даярлық курсы : Анорганикалық химия негіздері

Бағдарламаны құрастырушы: Аширова Гүлнәр
Мақсаты:

Анорганикалық химияның негізгі мәселелері: химияныңнегізгі заңдары, атом құрылғысы, химиялықбайланыстар, Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесі,

металдар және бейметалдар туралы ҚазақстанРеспубликасы Білім берудің Мемлекеттік Стандартынасай білім беру химиядан шынайы ғылыми жаратылыс

дүниетанымдық көзқарасты , жоғарғы ізгі тілектерменсаналылыққа, еңбекке дайын болу және өз бетінше білім алуға қажетті базамен қамтамасыз ету.

Оқушылардың интеллектуалды дамуын, ойлау қабілетін, ой өрісін, икем-дағдысын қалыптастыру.
Міндеті:

• 
  оқушыларды химиялық негіздермен таныстырып, эксперименттік деректер,
  

• 
  қауіпсіздік ережелерін есте сақтау, жұмыстарды сауатты орындау
  
• 
  практикалық іс-әрекетке қажетті білімдермен қамтамасыз ету
  
• 
  
  

• 
  табиғат ресурстары шикізат, энергетика бойынша адамзат проблемаларының шешілуі
  
• 
  политехникалық дайындық мақсатында химиялық өндірістер және олардың негізгі бағыттары: озық қалдықсыз технология, автоматтандырылған басқару құралдарын меңгеру
  
• 
  айналадағы ортаны қорғау бойынша жасалатын нақты шаралар
  

• 
  Зат құрылымының әртүрлі деңгейлері. Микроскопиялық және макроскопиялық бөлшектер, қатты денелер, газдар туралы білімдер
  
• 
  Химиялық элементтердің символдары, химиялық тіл ұғымы
  
• 
  Химиялық экспериментті орындауға қойылатын талаптар
  
• 
  Деректерді меңгеруге қойылатын талаптар
  
• 
  Теориялық материалды меңгеруге қойылатын талаптар
  
• 
  Сандық есептер шығара білу
  

анализ, физколлойдты химия, экономика, медицина

• 
  таңбасы бойынша химиялық элементті;
  
• 
  химиялық формулалары бойынша заттарды.
  

• 
  заттардың сапалық және сандық құрамын;
  
• 
  бинарлы қосылыстағы химиялық элементтердің валенттілігі мен тотығу дәрежесін;
  
• 
  бинарлы қосылыстар мен жай заттардағы химиялық байланыстардың түрін;
  
• 
  көмірқышқыл газын, қышқылдар мен сілтілерді;
  
• 
  ерітіндідегі сульфат, карбонат иондарын;
  
• 
  химиялық реакциялардың типтерін.
  

• 
  Д.И.Менделеевтің химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі орны мен атом құрылысының ерекшеліктерін;
  
• 
  Осы элементтердің жоғары оксидтерінің, қышқылдары мен негіздерінің қасиеттерін;
  
• 
  Тұрмыста қолдануына байланысты адам ағзасына әсерін.
  

• 
  химиялық формула бойынша салыстырмалы молекулалық массаны;
  
• 
  берілген зат мөлшері бойынша зат массасын және массасы (зат мөлшері) белгілі болған жағдайда зат мөлшерін ;
  
• 
  реакциядағы өзара әрекеттесуші немесе реакция нәтижесінде түзілген заттардың біреуінің массасы (зат мөлшері) берілген жағдайда зат мөлшерін (массасын);
  
• 
  біреуі артық берілген жағдайда әрекеттесуші заттардың берілген мөлшері бойынша түзілген заттардың массасын, көлемін және зат мөлшерін;
  
• 
  салыстырмалы тығыздығы бойынша газ тәрізді заттардың молекулалық формуласын;
  
• 
  салыстырмалы тығыздығы бойынша газ күйіндегі заттардың молекулалық формуласын;
  

• 
  техника қауіпсіздігі ережелерін сақтай отырып, тәжірибелер жасауға;
  
• 
  қарапайым лабораториялық ыдыстарды және құралдарды;
  
• 
  газдарды алуға арналған аспаптарды білу және оларды көмірқышқыл газын алуға;
  
• 
  жылыту аспаптарын;
  
• 
  суды қатты заттарды және сұйықтарды ерітуге;
  
• 
  бейорганикалық заттардағы катиондар (Ва²⁺,Са²⁺,Ғе²⁺) және аниондарды ( SO ^2-,СО ^2-,СІ ) анықтай білуге тәжірибелер жасауды.
  

1.К. Аханбаев «Химия негіздері» «Мектеп» баспасы 1987 жыл Алматы

Алматы

1. Е.С.Чухрай «Молекула, жизнь, организм» Москва «Мир знании»

2. Ж.Асанов «Пәндерді байланыстырып оқыту» ҚМУ-1991 жыл

3. М.Ж.Жадриан «Оқушыларды химиядан алған білімін пайдалануға

дағдыландыру» Алматы, Рауан 1992 жыл

4. И.В.Петрянов «Великиий закон» Москва педагогика

5. Р.Қаржаспай , Қ.Нүриева «Химиядан анықтамалық материалдар» Алматы,

2006 жыл

7. Биология, география, химия журналы . 2005-2007ж

8. Оқыту және тәрбиелеу технологиясы журналы 2007ж №4,5.

9. Қ. Бекішев. Химияның олимпиада есептері

10. Химия мектепте журналы. 2004-2005 ж.


Бағдарлама мазмұны мен құрылымы
І тарау

Атом – молекулалық ілім және

химияның негізгі заңдары

(8 сағат)
Заттардың микробөлшектері – молекулалар мен атомдар.

Атом- молекулалық ілім М.В. Ломоносов пен Д. Дальтонның атом-молекулалық ілімнің негізін құрудағы рөлі.

Химиялық элементтердің символдары. Салыстырмалы атомдық және молекулалық масса. Зат құрамының тұрақтылық заңы.

Моль – зат мөлшерінің бірлігі. Зат массасының сақталу заңы және оны химиялық реакциялардың теңдеулерін құруда пайдалану.

Қоршаған ортадағы бейметалдар.

Қазақстандағы бейметалдардың қорлары. Бейметалдардың сутекті, оттекті қосылыстарының қасиеттері.Көміртегі, күкірт, фосфордың қасиеттері және маңызды қосылыстарының химиялық қасиеттері.

Сан есептер:

Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы зат шығымының массасын есептеу.

Лабораториялық тәжірибелер:

1. Хлорид, сульфат, карбонат иондарға сапалық реакциялар.

2. Көмірқышқыл газын алу және оны танып білу.

Практикалық жұмыс:

«Бейметалдар» тақырыбына эксперименттік есептер.

Металдар коррозиясы – сыртқы ортаны ластаушы фактор және одан сақтану шаралары.

Металдардың табиғатта таралуы. Қазақстанның маңызды металл кендері. Металлургия туралы түсінік. Металдарды қазіргі заманғы техникада қолданудың негізгі бағыттары.

Лабораториялық тәжірибелер:

1. Алюминий гидроксидінің қышқыл және сілті ерітінділерімен әрекеттесулері.

2. Металл үлгерімімен танысу.

3. Кальций, алюминий және темірдің табиғи қосылыстарымен танысу.

4. Алюминий және оның құймаларының үлгерімімен танысу.

5. Шойын мен болат үлгерімімен танысу.

«Металдар» тақырыбына эксперименттік есептер.

Құрамында басқа заттың қоспасы бар зат массасы белгілі болғанда реакция теңдеуі бойынша заттың (реагенттің немесе өнімнің) массасын есептеу.