Баєа жјне баєаны белгілеу

Баға жүйесі және оның құрылымы

жүктеу 0,8 Mb.

бет	4/12
Дата	22.01.2022
өлшемі	0,8 Mb.
	#34881

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

kur -qazaqstan-respublikasyndagy-baga-belgileu-zhuyesi

1.2. Баға жүйесі және оның құ рылымы
Қоғамдық шаруашылқытағы тауарлардың түрлі топтары бағаларының өзара байланысты бір тұтас жүйесі қалыптасады. Ең алдымен кәсіпорындар өндірген тауарларын басқа кәсіпорын мен ұйымдарға сататын көтерме сауда баласы, жүктерді тасмалданағаны, электр энергиясын, жылуды, суды т.б. тұтынғаны үшін тарифтер сараланады. Баға жүйесінде ауылшаруашылық өнімдердің сатып алу бағасы маңызды орын алады. ақырында тауарлар мен қызметтерді тұтыну рыногында бөлшек сауда бағасы қолданылады. Бағалар шаруашылықтағы кірістерді бөлудің және шаруашылық есепті нығайтудың аса маңызды тетіктерінің бірі болып қызмет етеді. Бағалардың әрбір түріне тән өзіне қалыптасу ерекшеліктері тән.

Бөлшек саудасының құрылымы.

Өндірістік құн	Пайда	Айналым салығы	Өткізу кезіндегі үстемдік баға (өткізуші ұйымдардың шығынынан пайдасы)	Сауда скидкасы (шыныннан пайда)
Кәсіпорынның көтерме сауда бағасы.
Өнеркәсіптің көтерме сауда бағасы.
Бөлшек сауда бағасы.

Шаруашылық аралық айырбаста шарттық бағалар қолданылады. Мәселен, (у) кәсіпорындардың көтерме сауда бағасы жөнінде өнеркәсіп тауарларының түрлі топтарының бағасының өзіндік белгілері туралы айта кетсек. Мысалы, отын мен шикізаттың бағалары, басқаның бәрін былай қойғанда, ресурс үнемдеу саясатын жүргізудің аса маңызды экономикалық тұтқасы болып табылады. Егер сол бағалар кемітілген болса, мұның өзі тиісті салалардың өнімін асапқорлықпекн тұтынуға апарып соқтырады. Мысалы, мұнайдың дүние жүзілік бағасы әр тоннасына инвалютамен 1990 – 95 жылдары 60 сом болсын. Ал егер осынддай мұнайдың көтерме сауда бағасы 30 сом деңгейінде белгіленген болса, онда мұның өзі шығын, айталық, 40 сом болған жағдайда, оны өндірудің ұлғайтылуын қамтамасыз етеді. Мұнай өндірген кезде оның жартысы жер қойнауында қалатыны белгілі. Қолда бар скважиналарды, труба құбырларды, өнімді сақтау және өңдеу жөніндегі қуаттары пайдаланып, мысалы скважинаға бу немесе қажетті химиялық реагенттер айдаудың көлемімен әлгі қалдықты алудың әдістері аз емес. Машиналарға, жабдықтарға және приборларға баға белгілегенде басқа да проблемалар туындайды. Бөлшек сауда бағасы тауар қалдыққа және соны сатып алатын кәсіпорындар мен ұйымдарға сатылады.

Мұнда шығарылатын техниканың сапасын ескеру өте маңызды, тұтынушының оны пайдаланудың тиімділігі едәуір дәрежеде соған байланысты. Олай болмаған ретте баға техниканың прогресс жолындағы кедергіге айналады. Мәселен, ескірген бұйымдардың бағасы жоғары рентабельділікті қамтамасыз етуге мүмкіндік берсе, онда оны өндірістен алып тастау да кешеуілдетіледі. Кәсіпорынның мүдделері қоғамның мүдделеріне қайшы келеді.

. Демек, баға жүйесі қоғамдық тұрғыдан ескірген өнімді өндіру тиімсіз болатындай етіп құрылуы тиіс. Және керісінше, тиімділіктің жоғары болуымен ерекшеленетін, сапасы жоғары жаңа техниканы бағалардың тиісті деңгейі арқылы жоғары рентабельді ету керек. Бағалар жүйесінде халықтың, әрбір адамның мүдделері тұрғысынан алғанда бөлшек сауда бағасы айқындаушы болып табылад

жүктеу 0,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12