Бастауыш мектепте математиканы оқыту теориясы

 
106 
 
 
- тұжырымдар жасау және алынған нәтижелерге баға беру. 
Курстық  жұмыс  бойынша  зерттеу  жүргізудің  жалпы 
сипаттамасын 
Қ.А.Сарбасова, 
С.О.Темірғалиева 
құрастырған 
«Бастауыш  сыныптарда  дербес  пәндерді  оқыту  әдістемесінен 
курстық  жұмыстарды  орныдауға  әдістемелік  нұсқаулардан» 
(Қарағанды, КЭУ баспасы, 2001, 23 б.) толық оқып-үйрену қажет. 
Курстық жұмыстарды бағалау 
Курстық жұмыстарды бағалау өлшемдерді: 
«¤те жақсы» деген баға: 
-  ғылыми аппарат дұрыс құрылса; 
-  зерттеу жұмысы толығымен баяндалса; 
-  тақырыптың мазмұны жан-жақты сипатталса; 
-  материал сауатты тілмен, ғылыми стильде жазылса; 
-  зерттеу нәтижелері дәлелді, нақты болса; 
-  жұмысты  жазуға  қойылатын  талаптардың  барлығы  сақталса 
қойылады. 
«Жақсы» деген баға: 
-  мазмұнында кейбір мәселелер ғана толық ашылмаса; 
-  жұмысты 
жазуғ,а  қойылған  талаптардың  кейбіреулері 
орындалмаса; 
-  зерттеу  нәтижелері  дәлелді,  бірақ  нақты  баяндалмаса 
қойылады. 
«Қанағаттанарлық» деген баға: 
-  зерттеу жұмысының мазмұны мен нәтижелеріне талдау нақты 
жасалмаса; 
-  материалдар толық баяндалмаса; 
-  кіріспе  бөліміне  қойылатын  талаптар  жеткілікті  деңгейде 
орындалмаса қойылады. 
«Қанағаттанарлықсыз» деген баға: 
-  зерттеудің  теориялық  және  практикалық  бөлімі  нақты 
баяндалмаса; 
-  зерттеу нәтижелері мүлдем талданбаса; 
курстық жұмыстарды жазуға қойылған талаптар толығымен 
орындалмаса қойылады. 
Курстық жұмысты ресімдеуге қойылатын техникалық талаптар 
1.  Курстық  жұмыс  кафедраға  қатты  қаптамасы  папкаға 
қапталып, тапсырылады. 

 
107 
 
 
2.  Жұмыстың  көлемі  шартты  компьютерлік  мәтіннің  бір 
интервалы арқылы терілген  25-30 бет болу керек. 
3. 
Курстық  жұмыстың  ресіміделуі  нормалық  бақылау 
талаптарына сай болу керек. 
 
2.7  Оқу  сабақтарын  бағдарламалық  және  мультимедиялық 
тұрғыдан өткізу 
 
Тақырып  
Сабақтың 
түрі 
Бағдарламалық 
өнімнің тауы 
Қол 
жеткізу 
орны 
Арнайы 
аудиторияның 
атауы 
Бастауыш 
мектепте 
математиканы 
оқытуды 
ұйымдастырудың 
негізгі формасы - 
сабақ 
Дәріс 
Сарбасова 
Қ.А. 
жәні 
т.б. 
Математика 
пәнінен 
ашық 
сабақтар. 
- 
Зияткерлік 
меншік  объектісін 
мемлекеттік 
тіркеу  куәлігі.  - 
№322,  14.10.2005 
ж. 
Бастауыш 
оқытудың 
педагогикасы 
және 
әдістемесі 
кафедрасы 
210/9 
Бастауыш 
сыныптарда 
математикадан 
жүргізілетін 
сыныптан 
тыс 
жұмыстың 
әр 
түрлі  формалары 
және 
оларды 
өткізу 
технологиялары 
Дәріс 
Сарбасова 
Қ.А. 
Бастауыш 
сыныптарда 
математикадан 
сыныптан 
тыс 
жұмыстар 
(электронды 
оқулық).- 
Зияткерлік меншік 
объектісін 
мемлекеттік 
тіркеу 
куәлігі.- 
№022,    29  қаңтар 
2004 ж. 
 
Бастауыш 
оқытудың 
педагогикасы 
және 
әдістемесі 
кафедрасы 
210/9 
 
2.8 Өзіндік бақылау үшін ұсынылатын тест тапсырмалары 
 
1.  «Сан», «цифр» ұғымдары қай концентрде енгізіледі 
A) дайындық кезені 

 
108 
 
 
B) Ондық 
C) Жүздік 
D) Мындық 
E)Көп таңбалы сандар 
2.  Бөлу амалына берілген жай есептің түрі 
A) көбейтіндінің мәнін табу 
B) қалдықты табу 
C) санды бірнеше бірлікке кеміту 
D) еселік салыстыру 
E) айырмалық салыстыру 
3.  Л.Ф.Магницкийдің 
арифметиканы  оқыту  әдістемесінің 
қалыптасуына қосқан үлесі 
 A) концентр бойынша нөмірлеумен және арифметикалық  
     амалдармен таныстыру әдістемесін жасады 
B) Россияда бірінші «Арифметика» оқулығын жазды 
C) математиканы дамыта оқыту әдістемесін жасады 
D) арабтық нөмірлеу жүйесімен таныстырды 
E) латын нөмірлеу жүйесімен таныстырды 
4.  Математикадан  оқу  бағдарламаларын,  күнтізбелік  жоспарды, 
сабақтың  жоспар  -конспектілерін  т.с.с.  талдауды  көздейтін  зерттеу 
әдісі 
A) ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді оқып-үйрену әдісі 
B) мектеп құжаттарын талдау әдісі 
C) оқушылар іс-әрекетінің жемісін оқып-үйрену әдісі 
D) бақылау 
E) эксперимент 
5.  Математиканың бастауыш курсының мазмұны 
A) теріс емес бүтін сандар арифметикасы 
B) тригонометрия мәселелері 
C) рационал функциялары 
D) иррационал сандарды оқыту 
E) жиындар теориясы 
6.   Математиканың бастауыш курсының құрылымы 
A) пирамидалық 
B) концентрлі 
C) түзу сызықты 
D) пареллель 
E) дұрыс жауабы жоқ 

 
109 
 
 
7.   Қосу амалына берілген жай есептің түрі 
A) айырмалық салыстыруға есеп 
B) еселік салыстыруға есеп 
C) санды бірнеше есе бірлікке арттыруға есеп 
D) санды бірнеше бірлікке арттыруға есеп 
E) қалдықты табуға есеп 
8.  Математиканы   оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы         
A) үйдегі өзіндік жұмысы 
B) экскурсия 
C) олимпиада 
D) математика сабағы 
E) математикалық үйірме 
9.  Мұғалім  ұсынған  «  Бірінші  және  үшінші  тор  көзді  сары, 
екіншісін  -  жасыл,  соңғыны-қызыл  қарындашпен  бояңдар.  Соңғы 
тор көз санағанда нешінші болады?» - тапсырмасының мақсаты 
A) санау дағдыларын қалыптастыру 
B)  сандарды салыстыру іскерліктерін қалыптастыру 
C) реттік сандар ұғымдарын қалыптастыру   
D)  1-ден  10-ға  дейінгі  сандардың  натурал  қатарының  құрылу 
принципін меңгерту 
E) сан құрамын меңгерту 
10. Заттар жиындарының арасындағы өзара бір мәнді сәйкестікті 
орнату процесінде оқушыларда қалыптасатын ұғым. 
A) «сан», «цифр» 
B) «разряд», «класс» 
C) «көп», «аз», «сонша» 
D) «қосу», «азайту» 
E) «бір таңбалы сан», «екі таңбалы сан» 
11.  Санамақ  ұлттық  ойын  -өлеңін  математика  сабақтарында 
пайдалану мақсаты. 
A) санның құрамын меңгерту 
B) сандардың нөмірлеуін меңгерту 
C) қосу және азайтуға дағдыландыру 
D) цифрдың орналасу мәнін түсіндіру 
E) натурал сандардың құрылу принципін бекіту 
12.  Ондық  концентрінде  сандарды  нөмірлеу  тақырыбын  оқып-
үйрену барысында балалар санның құрамын жатқа білу керек 
A) бірінші бестіктің 

 
110 
 
 
B) екінші бестіктің 
C) екінші ондықтың 
D) бірінші ондықтың 
E) дұрыс жауабы жоқ 
13.  Көбейтуге  берілген  мысалдарды  қосумен  алмастыр  және 
нәтижесін есепте – тапсырмасының дидактикалық мақсаты 
A) көбейтудің мәнін бекіту 
B) қосу алгоритмін меңгерту 
C) көбейтуді оқытуға дайындау  
D) көбейтудің мәні туралы білімдерін тексеру 
E) көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін пысықтау 
14.  Екі  таңбалы  сандардын  разрядтық  құрамы  туралы  ұғымды 
бекітуде қолданылатын көрнекі құрал 
A) геометриялық фигуралардын моделдері 
B) разрядтар кестесі, абақ 
C) санау шыбықтары 
 D) тірек үлгілер 
E) әртүрлі суреттер 
15.    0,  1,…,…,…,5,…,…,.  ..Сандар  қатарындағы  бос  орынды  толтыр 
тапсырмасының мақсаты 
A) 1-ші бестік сандар құрамын меңгерту 
B) сандар натурал қатарының құрылу принципін меңгерту 
C) 10 көлеміндегі сандар ретін меңгерту  
D) сандардың разрядтық құрамын меңгерту 
E) дұрыс жауабы жоқ 
16. «Тақтада қанша дөңгелектің суреті болса, алдарына сонша 
қызыл шаршыны қойыңдар»- тапсырмасының мақсаты 
A) жиын элементтерінің арасындағы өзара бір мәнді сәйкестікті 
қою біліктіліктерін қалыптастыру 
B) заттарды санау іскерліктерін қалыптастыру 
C) мөлшерлік және реттік сандар туралы ұғымдарын 
қалыптастыру 
D) сандардың натурал қатарының құрылу принципін меңгерту 
E) А, В жауаптарының бірлігі 
17. Көбейту амалының нақтылы мағынасын ашу тәсілі 
A) көбейтіндіні табуға есеп шығару 
B) кестелік көбейту 
C) санды бірнеше есе арттыруға есеп 

 
111 
 
 
D) арифметикалық амалдардын қасиеттері 
E) бірдей қосылғыштардың қосындысын табу 
18. Бөлудің нақтылы мағынасын ашуда қолданылатын есеп  
A) қосындыны табуға есеп 
B) көбейтіндіні табуға есеп 
C) қалдықты табуға есеп  
D) тиесінше бөлуге есеп 
E) еселік салыстыруға есеп 
19. Фигураның ауданын өлшеу үшін қолданылатын өлшеуіш 
құралы 
A) циркуль 
B) сызғыш 
C) бұрыштық 
D) трансформатор 
E) палетка 
20. Масса бірліктері – тонна, центнер қай концентрде 
оқытылады? 
A) дайындық кезеңі  
B) ондық                                   
C) жүздік                                   
D) мыңдық                                     
E) көп таңбалы сандар             
Дұрыс жауаптардың кілті 
Сұрақ 
нөмері 
Дұрыс 
жауап 
(A,B,C,D,E) 
Сұрақ 
нөмері 
Дұрыс жауап 
(A,B,C,D,E) 
1. 
В 
11. 
B 
2. 
D 
12. 
D 
3. 
В 
13. 
А
 
4. 
В 
14. 
В
 
5. 
А 
15. 
C 
6. 
В 
16. 
A 
7. 
D 
17. 
Е 
8. 
D 
18. 
D
 
9. 
С 
19. 
Е 
10. 
С 
20. 
C 
 

 
112 
 
 
Студенттер білімін бағалау өлшемдері 
Дұрыс жауаптар саны 
Оценка 
19-20 
Үздік 
16-18 
Жақсы  
10-15 
Қанағаттанарлық 
10 балдан төмен 
Қанағаттанарлықсыз 
 
 
2.9 Курс бойынша емтихан сұрақтары 
9. Емтихан сұрақтарының тізімі 
1. 
Бастауыш  сыныптарда  математиканы  оқыту  технологиясы 
оқу пәні, міндеттері, оның ғылымның басқа салаларымен байланысы 
2. 
Математиканың бастауыш курсы оқу пәні ретінде және оны 
оқып-үйренуді ұйымдастыру 
3. 
Бастауыш  сынып  оқушыларына  математиканы  оқытудың 
келешегі  мен  сабақтастығы.  Математика  пәнінің  балабақшаларға, 
бастауыш пен орта мектепке арналған бағдарламаларына сипаттама 
4. 
Бастауышта  математикалық  білім  берудің  базалық 
мазмұнына сипаттама 
5. 
Математиканың басқа оқу пәндерімен байланысы 
6. 
Математика  пәні  оқу-әдістемелік  кешенінің  атқаратын 
қызметі мен ролі 
7. 
Дайындық кезеңіндегі ұғымдарды оқыту технологиясы 
8. 
Бір таңбалы сандарды енгізуге дайындық 
9. 
Он көлеміндегі сандарды нөмірлеуді оқыту технологиясы 
10. 
Жүз көлеміндегі сандарды нөмірлеуді оқыту технологиясы 
11. 
Мың көлеміндегі сандарды нөмірлеуді оқыту технологиясы 
12. 
Млн.  және  млрд.  көлеміндегі  сандарды  нөмірлеуді  оқыту 
технологиясы 
13. 
Мәтінді 
арифметикалық 
есептерді 
шешуді 
оқыту 
технологиясы 
14. 
Бастауыш  математика  курсындағы  жай  және  құрама 
есептер жүйесі 
15. 
Арифметикалық 
амалдардың 
әрқайсысының 
мән-
мағынасын  ашумен  байланысты  жай  есептерді  шығаруға  үйрету 
технологиясы 

 
113 
 
 
16. 
Қатынастардың  мән-мағынасын  ашумен  байланысты  жай 
есептерді шығаруға үйрету технологиясы 
17. 
Арифметикалық  амалдардың  белгісіз  компоненттерін 
табумен байланысты жай есептерді шығаруға үйрету технологиясы 
18. 
Шамалар арасындағы тәуелділікті ашумен байланысты жай 
есептерді шығаруға үйрету технологиясы 
19. 
Үлес  ұғымымен  байланысты  жай  есептерді  шығаруға 
үйрету технологиясы 
20. 
Құрама  есептердің  жүйесі  және  оларды  шешуді  оқыту 
тәсілдері 
21. 
Жай  есептердің  жүйесі  және  оларды  шешуді  оқыту 
тәсілдері. 
22. 
Арифметикалық  амалдардың  әрқайсысымен  таныстыру 
және олардың мән-мағынасын ашу технологиясы 
23. 
Арифметикалық 
амалдардың 
қасиеттерін 
оқыту 
технологиясы 
24. 
10 көлеміндегі қосу мен азайтуды оқыту технологиясы 
25. 
100 көлеміндегі қосу мен азайтуды оқыту технологиясы 
26. 
1000 көлеміндегі қосу мен азайтуды оқыту технологиясы 
27. 
Көп  таңбалы  сандарды  қосу  мен  азайтуды  оқыту 
технологиясы 
28. 
Көбейту мен бөлуді оқыту технологиясы 
29. 
Есептеу  тәсілдерін  оқыту  технологиясы:  арифметикалық 
амалдарды орындаудың кестелік жағдайлары 
30. 
Есептеу  тәсілдерін  оқыту  технологиясы:  нольмен  және  1-
мен байланысты арифметикалық амалдарды орындау жағдайлары 
31. 
Есептеу  тәсілдерін  оқыту  технологиясы:  арифметикалық 
амалдарды орындаудың ауызша тәсілдері 
32. 
Есептеу  тәсілдерін  оқыту  технологиясы:  арифметикалық 
амалдарды орындаудың жазбаша тәсілдері 
33. 
Есептеулерді  орындау  барысында  микрокалькуляторды 
пайдалану жолдары 
34. 
Қарапайым  шамаларды  енгізуге  дайындықтың  мазмұны 
мен  оны ұйымдастырудың технологиясы 
35. 
Ұзындық шамасын оқыту технологиясы 
36. 
Масса шамасын оқыту технологиясы 

 
114 
 
 
37. 
Сыйымдылық шамасын оқыту технологиясы 
38. 
Уақыт шамасын оқыту технологиясы 
39. 
Аудан шамасын оқыту технологиясы 
40. 
Көлем шамасын оқыту технологиясы 
41. 
Үлестер мен бөлшектерді оқыту технологиясы 
42. 
Алгебра  элементтерін  оқыту  технологиясы:  сандық 
теңдіктер және теңсіздіктер 
43. 
Алгебра  элементтерін  оқыту  технологиясы:  сандық 
өрнектер және олардың мәнін табу 
44. 
Алгебра  элементтерін  оқыту  технологиясы:  әріптік 
өрнектер және олардың мәнін табу 
45. 
Алгебра  элементтерін  оқыту  технологиясы:  қарапайым 
теңдеулер және оларды шешу тәсілдері 
46. 
Геометрия  элементтерін  оқыту  технологиясы:  қарапайым 
геометриялық фигуралар; геометриялық фигураларды ажырату 
47. 
Геометрия  элементтерін  оқыту  технологиясы:  қарапайым 
геометриялық фигураларды салу; фигураның периметрі мен ауданан 
есептеу. 
48. 
Сабақ  -  бастауыш  мектепте  математиканы  оқытуды 
ұйымдастырудың негізгі формасы. 
49. 
Сабақта 
оқушылардың 
іс-әрекетін 
ұйымдастыру:  
математиканы оқытудың әдістері мен құралдары 
50. 
Математикадын сыныптан тыс  жұмыстарды ұйымдастыру; 
жұмыс 
түрлері, 
олардың 
ерекшеліктері 
және 
математика 
сабақтарымен байланысы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
115 
 
 
Мазмұны 
 
1. Оқу пәнінің бағдарламасы – SYLLABUS………………....................3 
1.1 Оқытушы туралы мәлімет …………………………………………..3 
1.2 Пән туралы мәлімет   ……………………………………….…..…...3 
1.3 Перереквизиттер……………………………………………………...3 
1.4 Постреквизиттер……………………………………………………...3 
1.5 Пәннің қысқаша сипаттамасы  …………………………...................4 
1.6 Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кесетесі …....5 
1.7 Әдебиеттер тізімі ………………………………………………….....6 
1.8 Рейтинг-шкала ……………………………………………………...10 
1.9 Курстың саясаты мен процедуралары …………………….............10 
2. Пән бойынша оқу-әдістемелік материалдар ………… …................11 
2.1 Курстың тақырыптық жоспары …………………………………...11 
2.2 Дәріс сабақтарының тезистері ………………………………….....13 
2.3 Семинар сабақтарының жоспарлары …………………………......78 
2.5 Оқытушының жетекшілігімен орындалатын  
өзіндік жұмыс сабақтарының жоспары ……………………………....86 
2.6 Студенттердің өзіндік жұмыстары бойынша сабақ жоспары …...97 
2.6.1 Курс бойынша жазбаша жұмыстар тақырыптары  …………...102 
2.6.2 Курстық жұмыстар тақырыптары...............................................104 
2.7 Оқу сабақтарын бағдарламалық және мультимедиялық  
тұрғыдан өткізу......................................................................................107 
2.8 Өзіндік бақылау үшін тест тапсармалары ………………............107 
2.9 Курс бойынша емтихан сұрақтары ……………………………....112 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
116 
 
 
ОӘК кафедраа мәжілісінде талқыланған 
(хаттама № 8 «30» наурыз 2010 ж.)  
 
ОӘК Е.А.Бөкетов атындағы ҚарМУ-дің 
Ғылыми-әдістемелік кеңесінде мақұлданған  
                                            (хаттама № 5 «2» сәуір 2010 ж.)  
 
 
 
 
 
«Бастауыш мектепте математиканы оқыту теориясы 
және технологиясы» пәнінен 
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН 
 
050102 – Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі 
мамандығына арналған 
 
 
 
 
 
 
 
Сарбасова Қарлығаш Амангелдіқызы 
 
 
 
 
 
 
 
Подписано в печать     г. Формат 60х84 1/16. Газетная бумага.   
Объем   уч.-изд. л. Тираж ___ экз.     Заказ №___. 
Отпечатано в типографии издательства КарГУ им. Е.А.Букетова 
100012, Караганда, ул. Гоголя, 38