Бастауыш мектепте математиканы оқыту теориясы

 
71 
 
 
жүргізілетін  оқу-тәрбие  жұмыстарын  тереңдетіп,  сондай-ақ 
оқушының  математикалық  оқу-тәрбие  дәрежесін  арттыратын 
сабақтан 
тыс 
уақытта 
жүргізілетін 
жұмыстар 
деп 
түсінеміз.Математикада  сыныптан  тыс  жұмыс  бүкіл  оқу 
процесінің  құрамды  бөлігі.  Сабақтағы  жұмыстың  заңды  жалғасы 
болып табылады. 
Математикадан сыныптан жұмыстың негізгі міндеттері

 
1.  Оқушылардың  практикалық  дағдылары  мен  білімдерін 
кеңейте және тереңдете түсу. 
2.  Логикалық 
ойлауды, 
тапқырлықты, 
математикалық 
қырағылықты дамыту. 
3.  Неғұрлым  қабілетті  және  дарынды  балаларды  көре  білу. 
Олардың ой-өрісінің ары қарай жамуына көмектесу. 
4.  Математикаға қызығушылығын арттыру. 
5.  Балаларды қызық сабақтарға тарту. 
6.  Еңбекке  деген  сүйіспеншілікке,  ұйымшылдыққа,  ұжымға 
тәрбиелеу. 
 Сыныптан  тыс  жұмысты  жүргізу  үшін  мұғалімнің  білімі 
терең,  жан-жақты  дамыған  педагогикалық  шеберлігі  болуы  басты 
мәселе.  Сыныптан  тыс  уақыттарда  жұмыстарды  жүргізу  кезінде 
мұғалім оқушылардың  талап  тілегін,  қызығатын  мәселелерін жан-
жақты қамтуға мүмкіндік табады. 
Математикадан  жүргізілетін  сыныптан  тыс  жұмыстарды 
ұйымдастыру  және  оны  өткізудің  әдістемелік  негіздері  мынадай 
екендігін ескерген жөн. 
1.  Сыныптан 
тыс 
жұмыс 
оқушының 
сабақта 
алған 
білімдерімен дағдылары негізінде ұйымдастыру. 
2.  Сыныптан тыс жұмыс оқушының имцативасынан басталып,        
олардың жеке қажеттіліктерін өтейтіндей бағытта жүргізілуі тиіс. 
3.  Сыныптан 
тыс 
жұмыс 
оқушыларды 
математикаға 
қызықтыру мақсатын көздеуі тиіс. 
Мұғалім  ол  үшін  жүйелі,  әрі  жоспарлы  жұмыстар  жүргізеді. 
Сыныптан  тыс  жұмыстың    әдістемелік  негіздерімен  мақсаттары 
айқындалғаннан  кейін,  оқушылар  коллективімен  жүргізілетін 
жұмыс түрлері таңдалады. 
 

 
72 
 
 
2-сұрақ.  Математикадан  жүргізілетін  сыныптан  жұмыстың 
сыныптық, 
сабақтық 
формамен 
салыстырғанда 
өзіндік 
ерекшеліктері бар

 
- 
өзінің  мазмұны  бойынша  мемлекеттік  бағдарламада 
қатаң көрсетілмейді. Бірақ сыныптан тыс жұмыста математикалық 
материал  оқушының  білімдері  мен  іскерліктеріне  сәйкес  беріледі. 
Бұл  математикадан  сыныптан  тыс  жұмысқа  тапсырмалар  таңдап 
алғанда  таяуда  өткен  бағдарламалық  материалмен  байланыс  болу 
керектігін  білдіреді.  Бірақ  математикадан  тапсырмалар  формасы 
бойынша сабақтағы тапсырмадай тура болмауы керек. 
- 
егер  сабақ  қандай  жағдайда  болмасын  45  минут 
жоспарланса,  сыныптан  тыс  жұмыстар      мазмұны  мен  өткізу 
формасына  қарай  2-3  минуттан  бастап,  1  сағатқа  дейін  созылуы 
мүмкін. 
- 
Егер  сабаққа  бүкіл  оқушылардың  қатысуы  талап 
етілсе,  сыныптан  тыс  жұмыстар            еріктілік  принципіне 
құрылады. 
Мұнда 
оқушыларға 
баға 
қойылмайды, 
бірақ 
пайымдаулардың  негізділігі  тапқырлық,  есептеу  шапшаңдығы, 
есеп шығаруда ұжымды әдістерді пайдалануы, мадақталуы тиіс. 
- 
Сыныптан  тыс  жұмыстар  әр  қилы  формалармен  
және  түрлермен  сипатталады

  топтық  жұмыстар,  үйірмелер,  
математикалық  бұрыштар,  викториналар,  олимпиадалар,  клубтар, 
ойын есептер. 
- 
Берілетін  материал  мазмұны  формасы  бойынша 
қызықты болуы керек. Жұмыс істеу барысында оқушылар  өздерін 
еркін  ұстауы  тиіс.  Жұмыс  өткізуде  ойын  формалары  және  жарыс 
элементтері кеңінен пайдаланылады. 
     Сонымен  бірге  сыныптан  тыс  жұмыспен  сабақ  ортақ 
сипаттарға ие болады

 
1.  Оқытудың метадалогиялық негізі таным теориясы. 
2.  Оқыту  процесінде  бастауыш  сынып  оқушыларымен жұмыс 
істеудің  екі  түрінде  де  бірдей  дидактикалық  принциптер 
сақталады

  ғылымилық,  оқышылардың  саналылығы,  белсенділігі, 
көрнекілік,  оқушылардың  жас  және  дербес  ерекшеліктерін  есепке 
алу. 
3.  Жұмыстың  екі  түрі  де  бір  тұтас  оқу  тәрбие  роцесінің  екі 
бөлігі  сияқты  білімді  іскерлік  пен  дағдыны,  материалдарға  деген 

 
73 
 
 
сүйіспеншілікті  қалыптастыруға ғана септігін тигізбейді, сонымен 
бірге оқушылардың бойында адамгершілік сапаларды тәрбиелеуге 
мүмкіндік береді. 
3-сұрақ. Сыныптан тыс жұмыстың түрлері. 
- 
сыныптан  тыс  сабақтар  немесе  қызықты  математика 
сағаты деп атауға болады. 
- 
Математикалық  бұрышты  оқушылар  мұғалімнің 
басшылығымен  құрайды.  Математикадан  дәптерлер  көрмесі,  есеп 
құрастыру үшін цифрлы мәліметтері бар, газет қиындыларынан әр 
түрлі математикалық тапсырмалар. 
   Тақырыпты  да  «Ойлан  да  тап»,  «сен  білесің  бе?»,  « 
Сөзжұмбақ»,    «Есептер»,  «Ребус»    деген  сияқты  материалдардың 
мазмұнына сәйкес қысқаша қойылуы тиіс. 
 
Негізгі әдебиеттер: 5,15,16,21,23,27 
Қосымша әдебиеттер: 1,3,4,6,11 
№9дәрістің  тақырыбы:  Бастауыш  мектепте  оқушылардың 
математика пәнінен білімдерін бақылау, бағалау және есепке алу  
 
1.  Бастауыш  мектепте  оқушылардың  математика  пәнінен 
білімдерін бақылау түрлері 
2.  Бастауыш  мектепте  оқушылардың  математика  пәнінен 
білімдерін бағалаудың мәні 
3.  Бастауыш  мектепте  математикадан  оқушылардың  білімін 
есепке алу 
Бастауыш  мектепте  математиканы  оқыту  үрдісінің  маңызды 
компоненттерінің бірі – оқушылардың білімдерін бақылау, есепке алу 
және  бағалау.  Бұл  ұғымдардың  әрқайсысының  өзінше  мәні  және 
ерекшелігі  бар.  Олар  оқу-тәрбие  үрдісін  мұғалімнің  дұрыс 
ұйымдастыра білуіне байланысты.  
Бақылау  -  бұл  педагогикалық  басқару  мен  оқушылардың 
танымдық іс-әрекетін меңгеру қызметі.  
Бақылаудың  психологиялық-педагогикалық  мәні  оқушыларға 
дер  кезінде  көмек  көрсету,  олардың  шығармашылық  күшіне, 
қабілетіне  сенім  білдіру,  оқу  тапсырмасын  нәтижелі  етіп  орындау 
үшін ынталандыру және іске жұмылдыру болып табылады. Бақылау 
барысында  оқушылардың  алған  білімді  игеруі  және  баянды  етуі 
бойынша оқу жұмысының сапасы туралы толық хабар алу өте қажет.