Мысал ретінде тәжірибелі таралудың келісімінің тексерілуі жасалуы кезінде теориялық түрде номиналды мәннен резистордың ауытқуының таралу заңының анықтау есебін қарастырамыз.
Берілген деректер:
Номиналдан жасалған резисторлар таралу заңын анықтау үшін бір партиядан 200 резистордың нақты мәнінің өлшемі өткізілді. Резистордың номиналды мәні 300 Ом. Алдын-ала өңдеу нәтижелерінде өлшеу нәтижелерінді келесі мәліметтер алынды:
Резистордың максималды мәніОм;
Ризистордың минималды мәні Ом;
Қалыпты мәннен ризистор ауытқудағы орташа мән Ом;
Қалыпты мәннен орташа квадраттық ауытқу мәні Ом.
Ескерту: резистордың алынған ауытқуларының қоры экономдау үшін мұнда көрсетілмейді..
Шешуі:
Жоғарыда айтылған рекомендацияларды ескере отыра тәжірибелі таралудың гистограммасын құрамыз:
1) Интервал бойынша алынған ауытқуы 1.3.4.2 тағайындалуына сәйкес r=11 таңдаймыз;
2) (1.47) қолдана отырып, интервалдың енін табамыз,
(Ом),
немесе номиналдан резистордың максималды ауытқуын қолдану арқылы табамыз
(Ом).
h есептеу мәнін жұықтағанда, интервалдың енін Ом-ға тең етіп аламыз;
3) Бірінші интервалдың аумағы ретінде гистограмманы құру оңайға түсу үшін тәжірибелі ауытқудан алынған мәнді алмайды, (Ом),
ол одан бірнеше кіші санды алады (Ом);
4) Бірінші интервалдың төменгі аумағын анықтап алғанна кейін Ом, қалған барлық интервалдардың аумағын анықтаймыз, мысалы және т.б.) және оның ортасы
5) Әрбір интервалға (жиілік) түскен ауытқу санын анықтаймыз және сәйкес келген интервалға (жиілігін) ауытқуының түсуі тәжірибелі ықтималдықтың мәнін анықтаймыз.
(1.48)
Барлық алынған нәтижелер мен алдағы есептердің мәліметтерін 1.3 кестесіне кіргіземіз.
6) Ось бойынша масштабты таңдап алып, тәжірибелі таралудың гистограммасын құрамыз 1.9 суреті.
Бұл гистограмманың түрі (1.9 суретіндегі түзу сызық) номиналдан резистордың ауытқуындағы таралу заңы қалыпты болып табылады. Таралу заңы туралы соңғы шешімінде біз келісім критерийін қолданайық (немесе Пирсона критерийі).
Келісім критерийін қолдану үшін бірнеше есептер жүргізейік, оның нәтижесін 1.3 кестесіне енгіземіз:
7) Әрбір интервалдың нормаланған жоғарғы аумағын мына формуламен анықтаймыз
8) Әдістемелік нұсқаудағы қосымша 2 кестені қолдана отырып, әрбір интервалдың жоғарғы аумағы үшін қалыпты таралудың нормоланған интегралды функциясының мәнін табамыз;
9) (1.28) формуласын қолдана отырып, сәйкес келген интервалдың нәтиженің түсу ықтималдығының теориялық мәнін табамыз
10) Өлшем нәтижесі бар теориялық түрде әрбір интервалда болатын бөлігін табамыз
,
егер қандай да бір интервалға теориялық түрде 5 нәтижеден аз түссе, онда оның екі гистограммасын көршісімен байланыстыралды. 1-де анықталған r интервал саны, сәйкес келген түрде өзгереді ( болғанда интервалдардың қосылуы мына себеппен жүзеге асады, болғанда әртүрлі k бос дәрежелер үшін есептелгенін қолдану керек болатын таралудың кестелік мәндері болады).
11) Әрбір интервал үшін тәжірибелі және теориялық қисық таралу шамасын есептейміз
(1.49)
және келісім критерийінің шамасын есптейміз
,
мұнда - қосылғанна кейін мәліметтер топтасуының интервалдар саны;
12) Таралу үшін қатынаспен анықталатын бос дәреже санын анықтаймыз
мұнда
Достарыңызбен бөлісу: |