Балашт ҥ с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы о қ у л ы қ Ақтӛбе 1 4

557 
тҧйықталуы, акроцианоз, бозғылттық, систолалық қысымның тҿмендеуі тҽн. Ал жайылма-
лы уытты жемсауға кҿздік симптомдармен, қалқанша бездің ҧлғаюымен нақтыланады. 
Осы ауруда жҥрек тондары анық, тиреоидты гормондар деңгейі кҥрт жоғарлаған. 
Ажырату диагностикасын сондай-ақ, жедел іріңді жҽне жеделдеу тиреоидитпен, 
аутоиммунды тиреоидитпен, қалқанша бездің функционалды белсенді тҥйіндерімен 
жҥргізу қажет. 
Емі.
Жайылмалы уытты жемсауы бар науқастар ауруханада емделеді. Емнің 
консервативті жҽне хирургиялық ҽдістері бар. Ауруханада науқас балаларға 3-4 аптаға 
тҿсектік тҽртіп тағайындалады. Қосымша ақуыздар, майлар жҽне витаминдер қосылған 
физиологиялық емдҽм (диета) беріледі. Емдҽм қҧрамын кальцийге бай тағамдармен 
кҿбейту қажет, ҿйткені кальций тироксинның тіндерге ҽсерін тҿмендетеді, керісінше 
калийге бай тағамдарды азайту керек. 
Жайылмалы уытты жемсаудың консервативті емінің негізгі дҽрілері болып, жиі тио-
несепқышқылының туындылары есептеледі. Ең нҽтижелісі жҽне уыттылығы аз метимизол 
(мерказолил) саналады. Ол моно- жҽне дийодтирозиннің ҿзара ҽсер ету деңгейінде 
тежеуші ықпал етеді. Кҽзіргі кезде йод дҽрілерін жеке ем тҥрінде қолданбайды. 
Емнің бастапқы кезінде метимизолды тҽулігіне 0,5-1,0 мг/кг салмаққа есептеп 2-6 
аптаға тағайындайды (жеңіл тҥрінде – 10-15 мг, орташа ауыр тҥрінде – 20-30 мг, ауыр 
тҥрінде – 30-40 мг). Тиреотоксикоз азайғаннан кейін жҽне эутиреоз жағдайына жеткесін 
дҽрінің мҿлшерін сҥйемелдеуші – жасҿспірімдерге 15 мг жҽне кіші жастағы балаларға 10 
мг мҿлшерге дейін азайтады. Сҥйемелдеуші мҿлшерді қабылдаудың ҧзақтығы аурудың 
жеңіл дҽрежесінде – 6 ай, орташа-ауыр дҽрежесінде – 1 жылға дейін, ауыр дҽрежесінде – 5 
жылға дейін. 
Тиреостатикалық дҽрілердің максималды мҿлшерінің фонында тиреоидты 
гормондардың биосинтезінің біршама тежелуі ықтимал. Сондықтан тиреостатиктерді 
қолданғанда 3-ші аптадан бастап, жемсаулыққа ҽсер етуді азайту жҽне тиреоидты 
гормондар тапшылығын компенсациялау ҥшін тиреостатиктермен бірге азғантай 
мҿлшерде тиреоидты дҽрілерді (L-тироксин 0,025-0,05 мкг) 2-3 аптаға тағайындап 
эутироидты жағдайға жеткеннен кейін біртіндеп азайтып тоғарады. 
Тиреостатиктермен емдеуді қалқанша бездің ҧлғаюы I дҽрежеден артпаса жҽне 
тҧрақты ҧзақ эутиреоз болғанда тоқтатады. 
Сҥйемелдеуші тиреостатикалық ем алып жҥрген науқастарға инфекциялық аурулар 
қабаттасқан жағдайда, қысқа мерізімге дҽрінің мҿлшерін кҿтеріп, кейін тез алғашқы 
мҿлшерге ауысу қажет. Метимизолмен емделгенде ретті (аптасына 1 рет) қан анализін 
ҿткізіп тҧру қажет, ҿйткені дҽрі ҧзақ тҧрақты лейкопения, нейтропения, ал кейбір 
науқастарда тромбоцитопенияны, анемияны тудыруы ықтимал. 
Қан ҿндірілу тежелген жағдайда метимазолдың дозасын азайту немесе уақытша емге 
ҥзіліс жасау қажет. Бҧл кезеңде гемопоэзді ынталандырушы дҽрілермен витаминдер, ал 
кейбір жағдайларда глюкокортикоидтар тағайындау керек. Тиреостатикалық дҽрілермен 
бірге гемопоэзге уытты ҽсер ететін дҽрілерді тағайындауға болмайды. 
Тиреостатикалық дҽрілермен бірге β-адреноблокаторлар (индерал, анаприлин, обзи-
дан) тағайындалады. Бҧл дҽрілер адренорецепторлардың катехоламиндерге сезімталдығын 
азайтады жҽне белсенді емес реверсиялық Т
3 
гормонның тҥзілуін арттырады. 
Науқастарға кеңінен тыныштандырғыш дҽрілер мен транквилизаторлар (элениум, 
седуксен, триоксазин, бром, валериана) қолданылады. 
Жайылмалы уытты жемсаудың орташа жҽне ауыр дҽрежесінде витаминдер (А, С, В
1
, 
В
2
, В
12
, В
15
), кокарбаксилаза, АТФ, кальций дҽрілері тағайындалады. 
Жайылмалы уытты жемсаудағы тиреотоксикалық кҥйзеліс шҧғыл емдік шараларды 
талап ететін ургенттік жағдай болып есептеледі. Ол шаралар ең алдымен тиреоидты 
гормондардың деңгейін тҥсіруге, жедел бҥйрекҥсті безінің жеткіліксіздігіне, дегидрата-
цияға, гипертермияға, метаболизм бҧзылыстарына қарсы кҥреске бағытталуы керек. 

558 
Тиреотоксикалық кҥйзелісті емдеуді йод жҽне тиреостатикалық дҽрілерді енгізуден 
бастайды. Метимазолдың бастапқы дозасы ішке 40-тан 80 мг қҧрайды. Егер жҧта 
алмағанда зонд арқылы енгізеді. Емдеуде йодит натрий негізіндегі 1% люголды (100-150 
тамшы 1000 мл 5% глюкоза ертіндісіне араластырып) кҿк тамырға тамшылатып немесе 
10-15 тамшы ішке ҽрбір 8 сағат сайын беру нҽтижелі болып саналады. 
Бҥйрек ҥсті безінің жеткіліксіздігіне қарсы кҥрес ҥшін глюкокортикоидты дҽрілер 
қолданылады. Кҿк тамырға тамшылатып гидрокортизонды 50-100 мг аскорбин 
қышқылының ҥлкен дозасымен бірге енгізіледі. Тамырлық жетіспеушілікте ДОКСА 
тҽулігіне 5-10 мг енгізіледі. 
Ҥлкен дозада β-адреноблокаторлар (10-30 мг ішке 4 рет) немесе 0,1% обзидан немесе 
индерал артериалды қысымды жҽне пульсті қадағалап 1,0 мл бастап кҿк тамырға 
тағайындауға болады. Оларды біртіндеп тоғарады. Ішке 0,1-0,25 мг мҿлшерде тҽулігіне 3-
4 рет тағайындалады. 
Жҥрек-қан тамырлық дҽрілер (корглюкон, кордиамин) жҥрек жеткіліксіздігі 
ҿрбігенде қолданылады. Айқын микроциркуляция бҧзылыстарында реополиглюкин, 
гемодез, плазма инфузиясы ҧсынылады. Дегидратацияға қарсы кҥрес мақсатында 1-2 литр 
5% глюкоза ертіндісін физиологиялық ертіндімен қосып тағайындайды. Тамшылатқышқа 
витаминдер (С, В
1
, В
2
, В
6
) қосады. 
Гипертермияға қарсы физикалық салқындату (магистралды қан тамырларына 
мҧздатылған қаптар, теріні спиртпен сҥрту) ҽдістер қолданылады немесе анальгин, 
парацетамол енгізіледі. 
Антибиотиктер тиреотоксикалық криз кезінде инфекцияның алдын алу мақсатында 
немесе созылмалы инфекция ошақтары болғанда тағайындалады. 
Консервативті емнен нҽтиже болмағанда хирургиялық емдеуді қолдану қажет. 
Жайылмалы уытты жемсаудың операциялық емге кҿрсетілімі болып саналады:
1. Консервативты емнен 6 ай бойы нҽтиженің болмауы 
2. Жемсаудың III жҽне оданда жоғарғы дҽрежесінің болуы 
3. Қалқанша бездің тінінде тҥйіндердің болуы 
4. Тиреостатикалық 
дҽрілерді кҿтере алмау немесе оларға аллергиялық 
реакциялардың болуы. 
5. Тиреостатикалық дҽрілерден ҧзақ тҧрақты лейкопенияның (2х10
9
/л дейін) болуы. 
Операцияның алдындағы дайындықты ауруханада 1-2 ай бойы консервативті 
емдеудің ҧстанымдары сияқты жҥргізеді. Тиреотоксикоз симптомдарын мҥлдем жою ҥшін 
осы емді жҥргізеді. Операцияның алдында 2 апта бҧрын қан кетушілікті азайту 
мақсатында қҧрамында йоды бар дҽрілер тағайындайды. 
Жедел бҥйрек ҥсті безінің жетіспеушілігінің 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: