Қалқанша без ауруларының жіктелісі

549 
Балалардың тиреоидты патологиясы алуан тҥрлі болады. Қалқанша безінің қызметі-
нің белсенуімен (артуымен) немесе ҽлсіреуімен жҥретін аурулардан бҿтен, қабыну қҧбы-
лыстары, ашық жҽне жабық жарақаттары, қатерлі ісіктері мен қауіпсіз ісіктер, кисталар 
болуы мҥмкін. 1961 жылы қабылданған ересектерге арналған жіктеліс, педиатрияда да
қолданылады.
 
Қалқанша бездің өзгерістерімен жҥретін клиникалық жіктелуі және 
аурулардың номенклатурасы: 
1.
Туабіткен ауытқулар (аномалиялар): 
А) аплазия жҽне гипоплазия; 
Б) эктопия; 
В) тіл-қалқанша ҿзегінің бітісіпеуі; 
2. Эндемиялық жемсау (жҽне эндемиялық кретинизм): 
А) қалқанша бездің ҧлғаю дҽрежесі бойынша; 
Б) тҥрі бойынша (жайылмалы, тҥйінді, аралас); 
В) қызметінің айқындалу кҿрінісі бойынша, яғни эутиреоидты, гипертиреоидты, гипо-
тиреоидты жҽне кретинизм белгілерімен; айқын тиреотоксикоз кҿріністерімен біліне-
тін тҥйінді жемсаудың ерекше тҥріе бҿледі – «қалқанша бездің уытты аденомасы». 
3. Кездейсоқ (спородикалық) жемсау, олда эндемиялық сияқты бҿлінеді. 
4. Жайылмалы уытты жемсау (синонимдары: Базед ауруы, тиреотоксикоз, біріншілік – 
тиреотоксиздық жайылмалы жемсау): 
А) ауырлығы бойынша – жеңіл, орташа, ауыр тҥрлері; 
Б) қалқанша бездің ҧлғаю дҽрежесі бойынша. 
5. Гипотиреоз жеңіл, орташа, ауыр (микседема). 
6. Қалқанша бездің қабыну аурулары: 
А) жедел тиреоидит (жҽне струмит), іріңді емес жҽне іріңді; 
Б) жеделдеу тиреоидит; 
В) созылмалы (фиброзды Ридель жҽне лимфомотозды Хашимото) тиреодиты; 
Г) сирек кездесетін қабыну аурулары. 
7. Қалқанша бездің жарақаттанулары: 
А) ашық; 
Б) жабық. 
8. Қатерлі ісіктер (рак, саркома, кҿшіктенуші (метастазданушы) аденомалар, гемангио-
эндотелиомалар жҽне басқалар). 
Қалқанша без ауруларының негізгі кҿрінісі болып, оның кҿлемінің ҧлғаюы саналады. 
Дҽрігер мен науқас жиі дҽл осы белгіге бірінші кҿңіл аударады. 
Қалқанша бездің функциялық жағдайын анықтамай-ақ, оның патологиялық ҧлғаюын 
жемсау деген атаумен (терминмен) белгілейді. 
Қалқанша бездің ҧлғаюын алдыменен физикалық тексеру кезінде анықтайды. 
Қалқанша безді пальпациялағанда оның кҿлемі, пішіні, консистенциясы жҽне қозғалғыш-
тығы туралы алғашқы мҽліметтерді алуға болады. Бірақ ҽсіресе балаларда қалқанша 
бездің пальпациясы оның кҿлемнің кішкентайлығына, консистенциясының жҧмсақтығына 
байланысты шынайы кҿлемін анықтау мҥмкін емес, сондықтан ол жемсауды диагностика-
лауда маңызды емес. Қалқанша бездегі тҥйінді тҥзілістерге байланысты тҥйінді жемсау 
атауы пайдаланылады, ал жалпы ҧлғаю мен тҥйінді тҥзілістер бірге анықталғанда аралас 
жемсау туралы айтылады. Қалқанша бездің кҿлемін пальпаторлы бағдарлап бағалау ҥшін 
бірнеше жіктелулер қолданылады. 
Қалқанша безді пальпациялау қарапайым тек бағдарлау ҥшін маңызды екендігін 
айтқанмен, 1992 жылы ДДҦ жемсаудың ҿте қарапайым жіктелуін ҧсынды: 
ДДҦ бойынша 

жүктеу 10,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: