Байсарова г. Г



жүктеу 466,84 Kb.
бет8/26
Дата21.01.2022
өлшемі466,84 Kb.
#34280
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   26
БАЙСАРОВА Г. Г. МЕТОДИЧКА КАРТОГРАФИЯ (КАЗ)

ТӘЖІРБИЕЛІК ЖҰМЫС № 3

Карта бойынша аудандарды өлшеу.
Әртҥрлі объектілердің топографиялық карталар немесе пландардағы аудандарын ӛлшеу арқылы жергілікті жерлердегі (дәлірек айтқандадеңгейлік беттердегі) сәйкес контурлардың аудандарын анықтауға болады.
Аудан масштабы план немесе картаның сандық масштабының екінші дәрежесіне тең. масштаб.

Мысалы: масштабы 1 : 10 000 карта ҥшін аудан масштабы (1 : 10 000)2 немесе 1

: 100 000 000 тең болады.


Нақты тәжірбиелік мақсатта атаулы масштабты қолданған ыңғайлы, яғни жергілікті жердегі 1 см2 немесе 1 м2 берілген масштабтағы картада қаншаға тең екенін анықтау қажет.

Мысалы: масштабы 1 : 25 000 картада

  1. см-де 250 м, 1 см2-та (250 м)2 - 1 см2-та 62 500 м2;




  1. мм-де 25 м, 1 мм2-та (25 м)2 - 1 мм2-та 625 м2 Еске сақтау қажет:

1см2=100 м2

2=10 000 см2

1км2=1000 000 м2
1га=10 000 м2

1км2=100га см2 Әдетте аудандар картада графикалық әдіспен немесе палетка кӛмегімен

ӛлшенеді.


  1. Графикалық әдіс. Бҧл әдістің мәні картада бӛлік ауданы қарапайым геометриялық фигураларға-тікбҧрыштарға, трапецияларға, ҥшбҧрыштарға т.б. бӛлінеді. Содан соң геометриялық әдіспен олардың аудандары табылады (геометриялық формулалар бойынша). Қажетті бейне тҧрғызулар сызғыш, бҧрыштама және жіңішке ҧшталған қарындаш кӛмегімен жасалады. Жекелеген фигуралар аудандары қосылып, берілген карта масштабына айналдырылып, м2, км2, га-мен ӛрнектелген объект ауданы алынады.

Еске тҥсіру қажет:


Sҥшбҧрыш=1/2• а•һ
Sтіктӛртбҧрыш=а•в

Sтрапеция=а+в/2•һ


Sквадрат2

9

Мысалы:
а) масштабы 1 : 10 000 картадағы орман территориясының формасы тіктӛртбҧрышқа ие, қабырғаларының ҧзындықтары 41 мм және 31мм. Орман
ауданы гектармен анықтаймыз. Тіктӛртбҧрыш ауданы 41 мм • 34 мм = 1394 мм2. 1 см-де 100 м, 1 мм-де 10 м, 1 мм2-та (10 м)2 , 1 мм2-та 100

м2. Орман ауданы = 1394 мм2 • 100 м2 = 139400 м2 = 13, 94 га


б) масштабы 1 : 300 000 картадағы бақша бӛлігінің формасы квадрат (қабырғалары 2,4 см) және ҥшбҧрыш (негізі 2,1 см, биіктігі 1,5 см) болып табылады. Объект ауданын табамыз. Квадрат ауданы (2,4 см)2 = 5,76 см2, ҥшбҧрыш ауданы 0,5 • 2,1 -1,5 = 1,575 см2. Жалпы аудан 5,76 см 2 + 1,575 см2 = 7,335 см2. Картадағы 1 см жергілікті жердегі 3 км-ге тең, 1 см2-де 9 км2. Объект ауданы: 7,335 см2 • 9 км2 = 66,015 км2.
Графикалық әдіспен қисық контурлы объекттердің де ауданын анықтауға болады. Бҧл жерде объектті геометриялық фигураларға бірін-бірі толықтыратындай етіп бӛледі.

жүктеу 466,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   26




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау