18
Оқушылардың оқуға деген қажеттілігін қалыптастыру, табысты танымды әрекетінің
тәжірибесі үшін жағдай жасау, ақыл еңбегінің нәтижесіне құрмет сезімдерін арттыру:
сабақтардың сапалық мазмұны, оқыту сағаттары, викториналар, оқыған кітаптарды талдау,
танымды ойындар, әңгімелер.
Білім берудің тұлға – бағдарлау мазмұнын құрастыру, яғни әр оқушыға ақпараттың жеке –
тұлғалық мәніне қарай орын табылады: құралдарды, дидактикалық материалдарды
құрастыруда оқушылар мен ата – аналардың қатысуы, оқу сабақтарды жүргізуде ата –
аналардың қатысуы, пәндер бойынша тапсырмаларды әзірлеу, ұжымдық шығармашылық
істер.
Баланың оқушы ретінде табысты қалыптасуының белгілері:
-
білімдерде қажеттілік, адамгершілік мәдениеттің анықталған саласына деген
қызығушылық, оны терең түрде зерттеуге дайындық, әлеммен ақпаратты қарым –
қатынастың мәдениеті;
-
өз білім мекемесі, өз сыныбы, өз мұғалімі үшін мақтаныш: мектеп Жарғысында
белгіленген құқықтар мен міндеттерді білу, оларды сақтау;
-
оқушының сыныпта, білім беру мекемесінде қолайлы сезімі, өзінің қорғаушылық
сезімі;
-
өз сыныбының дәстүрлеріне берілгендігі, сынып жөнінде қамқорлық;
ересектердің тәжірибесі мен білімін құрметтейтін оқушы болуы.
Бүгінгі күні оқушылардың көбі шын жүректен оқу білмейтіндерін мойындайды,
сондықтан біздің міндетіміз – оқушыларға көмек көрсету:
а) әдіс – тәсілдерді, жалпы оқу білім – дағдыларды меңгеру;
б) олар оқуда қалып қоятындары жұмыс істей алмайтындарының себебін
түсіндіру. Оларды оқуға қалай үйретуге болады? Бұл сұрақтың жауабын арнайы әдістемеде
табуға болады, бұл әдістеменің негізінде үш бөлім бойы анықталған сабақ жүйесінің негізгі
талаптары жатыр:
ақпаратты - әдістемелік білімдер, яғни әр пәнге негізгі болатын түсініктер, идеялар,
теориялар;
әр зерттеу пәніне әмбепап болатын әдістемелік білімдер;
курс мазмұнында және сабақты ұйымдастыру түрлеріндегі мотивациялық,
ынталандырушылық нұсқамалар.
Әдістеме үш блок арқылы жүзеге асырылады:
- Оқу ырғағын қалпына келтіру. Жазғы демалыстан кейін оқушылар нашар оқиды.
Оқу ырғағының қалпына келуі оқу жылының басында басты міндет болып есептеледі.
-Ұзақ және күрделі мәтіндерді мазмұндау кезде әр түрлі тіректерді қолдану
дағдыларын жетілдіру, тіректерді құрастыру технологиясымен таныстыру, сонымен қатар
ғылыми және әдебиетті мәтіндерді мазмұндауға үйрету.
- Ақпаратты өзгерту. Бұл блокта түсінудің шектелуімен және оқушылардың
ақпаратты өзгертуімен байланысқан аспект белгіленеді.
Бекітуге арналған сұрақтар
1. Педагогикалық қолдаудың мәні неде?
2. Педагогикалық қолдаудың тиімді жағдайлары қандай?
Дәріс №4 Тәрбие технологиясы-тәрбие жұмысындағы кәсіптік шеберліктің элементі.
Жоспары:
1. Педагогикалық технологиялардың жалпы сипаттамасы
2. Тәрбие үдерісіне технологиялық әдіс - тәсілдерді пайдалану
Мақсаты: Педагогикалық технологиялар, тәрбие технологиялары оның әдіс-тәсілдері
туралы білім жүйесін қалыптастыру.
19
Глоссарий:
Педагогикалық технология – ғылыми жобаланған және педагогикалық үдерістің жетістігін
қамтамасыз ететін іс – әрекет немесе алдын - ала жобаланған жоспарлы және бірізді
педагогикалық үдерісті жүзеге асыратын педагогикалық технологияны – педагогикалық
мақсатты шешуге арналған бірімен – бірі тығыз байланысты педагогтың әрекет жүйесі деп
түсінуге болады.
Тәрбие технологиясы - үдерістегі жекелеген педагогикалық міндеттерді орындауға
бағытталған әдістер жүйесі; ұжымдық жоспарлардың орындалуын ұйымдастыру тәсілі;
оқушылармен байланыс орнату тәсілі; педагогикалық диагностика тәсілі.
Әдебиеттер:
1. Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі. Оқу құралы. –Алматы: Дарын, 2004.
2. ӘбиевЖ., Бабаев С., Құдиярова А. Педагогика: Оқу құралы. - Алматы, 2004.
3. Болдырев Н.И. Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы. –Алматы: Мектеп, 1987.
4. Педагогическое мастерство и педагогические технологии /Под ред. Л.К.Гребенкиной,
Л.А. Байковой. – М., 2000г.
5. Сластенин В.А. Методика воспитательной работы. – учебное пособие, Москва, 2008.
6. Тәжібаева С.Ғ. Тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі. Оқулық. – Алматы, 2013.
Педагогикалық технология – алдын – ала жобаланған оқу - тәрбие үдерісін жүйелі
және ретімен тәжірибеге енгізу.
Педагогикалық технология кешенді, бірігімді процесс. Ол өз құрамына адамдарды,
идеяларды, құрал-жабдықтарды, сонымен бірге жоспарлау, қамсыздандыру, бағалау және
білім меңгерудің барша қырлары жөніндегі проблемалар шешімін басқаруды қамтиды.
Кезінде оны Я.А.Коменский де дәріптеген. Ұлы педагог – ғұлама 16 -ғасырда-ақ
оқудың «техникалық» (яғни «технологиялық») болатынын уағыздап, оның мүлтіксіз тиімді
нәтиже беретін жолдарын іздестіріп бақты. Я.А.Коменский еңбектеріне үңіле түссек,
педагогикалық технологияға бастау берген даналық пікірлерді табамыз: «Дидактикалық
машина үшін қажет нәрсе – 1) түбегейлі ойластырылған мақсаттарды; 2) сол мақсаттарға
жетуге дәл икемдестірілген жабдықтарды; 3) мақсаттың орындалмауына мүмкіндік
бермейтін нақты жабдықтарды қолданудың мызғымас ережелерін табуымыз керек» делінген.
Коменский заманынан бастап, оқуды мүлтіксіз әрекеттегі механизмге сәйкестендіру
ұмтылысының талайы күні бүгінге дейін басылған емес. Кейін оқу технологиясы жөніндегі
көптеген тұжырымдар толықтырылып, нақтыланып отырды. Әсіресе, техникалық прогрестің
әрқилы
теориялық
және
практикалық
қызметтер
аймағына
енуімен
оқуды
технологизацияластыру идеясы нығайып, іске асырыла бастады (П.Я.Гальперин,
Н.Ф.Талызина, Ю.К.Бабанский және т.б.).
Дидактикада
оқу
технологиялары
төмендегідей
сипаттарымен
жіктеліп,
топтастырылады:
- қолдану деңгейі: жалпы педагогикалық, пән әдістемелік, бөлімдік (модульдік);
- философиялық негізі: ғылыми және діни, гуманистік және әміршіл-әкімшіл
(авторитарлы);
- тәжірибе меңгерудің ғылыми негіздемесі (концепция): байланыс-жауапты
(ассоциатив-рефлекторлы); іс-әрекетті (бихевиористік), іштей ұғу (интериоризаторлы),
дамытушы;
- тұлғалық құрылымға бағдарлануы: ақпараттық (білім, ептілік және дағдылар
қалыптастыру), нақты қимыл-әрекеттік (оперативті- ақыл-ой әрекеттері әдістерін
қалыптастыру), шығармашыл (эвристикалы-дарын қабілеттерін дамыту), қолданбалы
(тұрмыс-тәжірибелік әрекеттер қалыптастыру).
- Дәстүрлі оқу жүйесін жаңалау бағыты (модернизация): оқушы іс-әрекетінің
белсенділігін көтеру және жеделдестіру технологиясы; мұғалім және оқушы арасындағы
қатынастарды адамиластыру мен демократияластыру негізінде жасалған технология; оқу
материалын дидактикалық қайта түзуге негізделген технология және т.б.
