Әлемдік нарық
Қуатты фармацевтикалық өнеркәсібі бар дамыған елдер саланы тікелей
мемлекеттік қолдауды жүзеге асырмайды, бірақ АҚШ-та биотехнология,
гендік инженерия және т.б. зерттеулердің жаңа бағыттарын дамытуды
белсенді ынталандырады, мысалы, саланы мемлекеттік қолдау көбінесе
табиғи ғылымдарды, биотехнологияларды және инновацияларды
ынталандыру арқылы өңірлік деңгейде жүзеге асырылады. Техас штаты 2000
жылдардың ортасында шамамен 1 млрд. биотехнологиялар саласында жұмыс
істеп тұрғандарын кеңейтуге және жаңа ғылыми-зерттеу зертханаларын
құруға бағытталған. Нью-Йорк штатында ғылымды, технологияларды және
инновацияларды мемлекеттік қолдаудың арнайы орталықтарының
(NYSTAR) көмегімен фармацевтикалық өнеркәсіп мұқтаждарына жұмыс
істейтін 20-дан астам білім беру мекемесі қаржыландырылады.
Әрбір штат салықтық қолдаудың қандай да бір дәстүрлі әдістерін
пайдаланады: салықтық шегерімдер, салықтық демалыстар, салықтық базаны
төмендету және т.б. сондай-ақ дәрі-дәрмектер мен Импортты реттеу үшін
арнайы жеңілдіктер қолданылады. ҒЗТКЖ-ны қолдау үшін, мысалы,
мемлекеттік – жеке инвестициялық қорлар пайдаланылады-мысалы, ғылыми
және зерттеу ұйымдарын қаржыландыру үшін мемлекеттік қаражат пен жеке
инвесторлардың қаражатын пайдаланатын венчурлық қор болып табылатын
Солтүстік Каролина штатындағы бионауки институты. Калифорния
штатының зейнетақы қоры жыл сайын 500 млн. биотехнологиялық ҒЗТКЖ-
ны дамыту бағдарламасына. Әрбір штатта ҒЗТКЖ-мен айналысатын
ұйымдарға, сондай-ақ шағын және орта бизнес кәсіпорындарына ақпараттық
қолдау және консультациялық қызметтер көрсететін деректер банкі құрылды.
Дамушы елдер өз тарапынан фармацевтика саласына барлық бағыттар
бойынша толық ауқымды қолдау көрсетеді: қаржыландыруға қол жеткізу,
өндіріске Инвестициялар, кадрлық қамтамасыз ету, Инфрақұрылым,
зерттеулер мен әзірлемелерге Инвестициялар.
Фармацевтика өнеркәсібін Белсенді мемлекеттік қолдау бірқатар
дамушы елдерге, ең алдымен Үндістан мен Қытайға ішкі нарықтарды
қорғауға ғана емес, сыртқы нарықтарға шығуды сәтті жүзеге асыруға
мүмкіндік берді. Қытайдың фармацевтикалық нарығындағы жеке
өндірушілердің үлес салмағы 70% – ды, Үндістанның үлес салмағы 80% - ды
құрайды. Мемлекет осы елдердің әлемдік нарықтағы рөлінің өсуіне белсенді
ықпал етті. Осылайша, жаһандық фармацевтикалық нарықтағы Үнді және
14
қытай компанияларының үлесі 2007 жылдан бастап 2019 жылға дейін 6,5-тен
9,4% - ға дейін өсті.
Белсенді мемлекеттік қолдау Үнді фармацевтикалық компанияларға ішкі
нарықты қорғауға және экспорт көлемін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік
берді. Қазіргі уақытта Үндістандағы өз өндірушілеріне фармацевтикалық
препараттар нарығының 80% - ы 2007 жылғы 30% - бен салыстырғанда
келеді. Экспорт көлемі 0,7 млрд. 2018 жылы 3 млрд. 2019 жылы. Соңғы
жылдары оның өсу қарқыны (17%) әлемдік нарыққа қарағанда (9%) екі есе
жоғары болды. Белсенді мемлекеттік қолдау сарапшыларға әлемдік дәрі-
дәрмек нарығындағы Үнді өндірушілерінің үлесі 2023 жылға қарай 2018
жылғы 1,6% - бен салыстырғанда 2,2% - ға дейін өседі деп күтуге мүмкіндік
береді.
Қытайда фармацевтикалық өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру ішкі
нарықты ырықтандыру және жаһандық нарықтарға шығу кезінде Қытай
өндірушілерінің бәсекеге қабілеттілігін қолдау арнасында дамыды. 1980
жылға дейін фармацевтика индустриясы мемлекеттің толық бақылауында
болды. 1980-1990 жылдары экономиканы нарықтық негізге көшіруге
байланысты дәрі-дәрмек өндірісі мен олардың сапасын реттейтін заңдар
қабылданды. Өнімді патенттеу енгізілді және өндірісті, сауданы, тіркеуді,
сертификаттауды және дәрі-дәрмектердің сапасын бақылауды
орталықтандырып реттеу үшін State Drug Administration (кейінірек State Food
and Drug Administartion-ге өзгертілген) Арнайы мемлекеттік агенттігі
құрылды. 2000 жылдары Қытайдың ДСҰ-ға кіруіне байланысты Зияткерлік
меншік саласындағы заңнама күшейді, дистрибуция жүйесі
ырықтандырылды. Бірыңғай сапа жүйесі енгізілді. 2015 жылы бұрын-соңды
болмаған инвестициялары мен индустрияның батыстық препараттарды
көшіруден өзіндік инновациялық дәрі-дәрмектерді құруға және ҒЗТКЖ-ны
дамытуға көшу міндеттері бар фармацевті инновациялық дамыту
бағдарламасы қабылданды.
Кадрлық қамтамасыз ету саласында гранттар мен "фармацевтикалық
мектептерді" дамытуға жәрдемдесуді қоса алғанда, фармацевтика өнеркәсібі
үшін зерттеушілер мен менеджерлерді даярлаудың білім беру
бағдарламаларын дамытуға және қолдауға баса назар аударылды, олардың
саны 1952 жылы 5-тен 2017 жылға қарай 240-қа дейін өсті. Өндірісті
ынталандыру саласында өндірісті кеңейтуге, айналым капиталын
қаржыландыруға гранттар мен жеңілдікті кредиттер беру тәжірибесі
қолданылды. Сапаны бақылаудың неғұрлым қатаң жүйесі енгізілді және
Қытай өнімін экспортқа жылжыту үшін салықтар төмендетілді. Мемлекет
басқа елдерде қытайлық дәрі-дәрмектерді тіркеуге көмектеседі.
ҒЗТКЖ-ны мемлекеттік қолдау технологиялар импортына жәрдемдесу,
ғылыми зерттеулер жүргізетін жеке компанияларды жеңілдікпен кредиттеу,
сондай-ақ қытайлық компаниялармен бірлескен кәсіпорындар құратын және
Қытайда өзінің зерттеу орталықтарын ашатын шетелдік фармацевтикалық
компаниялар үшін салықтық жеңілдіктер беру жолымен жүзеге асырылады.
15
Инфрақұрылымдық қолдау фармацевтикалық кластерлер мен зерттеу
парктері жүйесін дамытуды қамтиды.
Фармацевтикалық өнеркәсіпті мемлекеттік қолдау Қытай
компанияларына әлемдік нарықтың өсімінен озатын қарқынмен сату көлемін
ұлғайтуға (жыл сайынғы өсім 20% - ды құрады) және он жыл ішінде әлемдік
дәрілік айналымдағы өз үлесін екі есе дерлік ұлғайтуға (1998 жылғы 5% - дан
2008 жылы 8,5% - ға дейін) мүмкіндік берді).
Ұлыбританияда ғылымның қолданыстағы стратегиясына сәйкес,
фармотр саласында ҒЗТКЖ дамытуға көп көңіл бөлінеді.
2018 жылдың желтоқсан айында Ұлыбритания үкіметі "Strategy for UK
Life Sciences" және «Innovation Health and Wealth».
"Strategy for UK Life Sciences" негізгі мақсаттарының бірі ҒЗТКЖ-ны
ынталандыру және Ұлыбританияның медицина саласының бәсекеге
қабілеттілігін арттыру болып табылады. Стратегия шеңберіндегі негізгі іс-
шаралар:
Ұлыбританияның дәрілік заттарды реттеу жөніндегі агенттігінің
(Medicines and Healthcare products Regulatory Agency) "Early Access
Scheme" жобасын талқылауына шығару;
Ұлыбританияның дәрілік заттарды реттеу жөніндегі агенттігінің
мүдделі тұлғалармен бірлесіп өндірістің инновациялық
технологияларын енгізу үшін неғұрлым қолайлы құқықтық ахуал жасау
жөніндегі жұмыстарды жүргізуі;
ғылыми зерттеулер нәтижелерін ашуды, әзірлеуді және
коммерцияландыруды қолдау үшін 310 млн. фунт стерлинг көлеміндегі
Инвестициялар:
Стратифицирленген медицина саласында 130 млн. фунт стерлинг
(аурулардың симптоматикасын, созылмалы ауруларды зерттеу);
«Catalyst» биомедициналық қорының 180 млн. фунт стерлингі
(халықаралық ынтымақтастық, ҒЗТКЖ).
компанияларға пациенттер туралы жасырын ақпаратты қамтитын
құқықтар мен құпиялылықты ескере отырып, бекітілген зерттеулер
шеңберінде деректер базасын пайдалануға мүмкіндік беретін
Ұлыбританияның Ұлттық медициналық қызметінің (National Health
Service) регламентіне түзетулер енгізу.
"Innovation Health and Wealth" стратегиясының негізгі принципі
инновацияларға жәрдемдесу болып табылады. Сондай – ақ, емдеудің
инновациялық әдістері саласындағы ынтымақтастықтан бастап, клиникалық
сынақтардың нәтижелері туралы ақпарат алмасуға дейінгі мемлекеттік-жеке
әріптестікке көп көңіл бөлінеді.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, дамыған елдер фармацевтика
саласындағы кәсіпорындарды ұйымдастырудың кластерлік нысандарын
кеңінен қолданады. АҚШ-та 9-ға жуық фармацевтикалық және
биотехнологиялық кластер жұмыс істейді.
16
Ұлыбританияда 3 ірі кластер құрылды және 4 қалыптастыру сатысында
тұр. Бұл ретте мемлекет жаңа кластерлік бастамаларды қолдау үшін шамамен
3 млрд. $ бөлді.
Германияда 4 кластер құрылды. Жаңа кластерлік бастамаларды
мемлекеттік қолдау (2001-2005 жж.) шамамен 9 млрд. евроны құрады.
Францияда 10 биотехнология орталығы (кластерлер), сондай-ақ 8
генетикалық зерттеу орталығы құрылды. Бұл бастамаларды мемлекеттік
қолдау 500 млн. еуро көлемінде бағаланады.
Еуропалық Денсаулық сақтау қазіргі уақытта реттелуі Еуроодақ
деңгейінде және оған кіретін мемлекеттер деңгейінде жүзеге асырылатын
экономика секторларының қатарына кіреді. Еуроодақтың ең ірі
фармацевтикалық кластерлерінің қатарына қызметкерлер саны 40 мың адам
болатын Rheinhessen – Pfalz (Майнц, Германия); Lombardia (Милан, Италия)
– 33,5 мың адам; Cataluna (Барселона, Испания – 30,6 мың адам; Dusseldorf
(Дюссельдорф, Германия) – 25,2 мың адам; Vlaams Gewest (Антверпен,
Бельгия) – 21,9 мың адам жатады. мың адам.
Францияда биотехнологиялар мен фармацевтика маманданған
халықаралық маңызы бар бірден үш кластер құрылды:
"Париждің" медициналық аймағы, Лионның "Биополюс" және
Страсбург айналасында" терапевтік кластер". "Үлкен Парижде" Бірыңғай
кластерге Пастер институты, Атом энергиясы орталығының
биотехнологиялық зертханалары және Evry Grenoble фирмасы біріктірілді.
Инфекцияларды, орталық жүйке жүйесі мен көз ауруларын зерттеуге
маманданған бұл кластер Медициналық информатика, молекулалық және
жасушалық медицинада әлемдік көшбасшы болды.
Еуропадағы және АҚШ-тағы билік органдарының кластерлерді
қолдаудағы рөлі заңнамалық нормаларды әзірлеуге, инфрақұрылымдық
саланы дамытуды қолдауға, шағын және орта бизнес ұйымдары мен
кәсіпорындарының кооперациясына қатысуын ынталандыруға қатысты.
Достарыңызбен бөлісу: |