274
Ұсынуға ыңғайлы болу үшін Домендік атаулар қызметі (DNS – Domain
Naming Service) бар. Бұл қызметтің арқасында әрбір IP-мекенжайына
атауы тіркелуі мүмкін. Мысалы, www.irpo.ru 194.190.193.66 сәйкес келеді
және www.irpo.ru серверіне хабарласу үшін, осы компьютердің IP-
мекенжайын білу қажет емес – Домендік атау қызметі мекен-жайыңызды
сіздің қатысуыңызсыз алмастырады. Ол үшін компьютер баптауларында
DNS серверінің мекен-жайларын көрсетуіңіз керек.
Көптеген компьютерлер Интернетке модем арқылы немесе жергілікті
желі арқылы қосылады. Соңғы жағдайда осы немесе басқа жолмен
жергілікте желіде Интернетке қосылған компьютер немесе арнайы
құрылғы бар және жергілікті желідегі барлық компьютерлерге Интернетке
қосылуды қамтамасыз етеді. Мұндай компьютерді (немесе құрылғыны)
шлюз деп атайды. Жергілікті желінің компьютерінде Интернетке қосылу
үшін келесі параметрлерді баптау қажет: компьютердің өзінің IP-
мекенжайы; шлюздің IP мекенжайы; бір немесе бірнеше DNS
серверлерінің IP мекенжайы. Модем қосылымы үшін шлюз қашықтағы
модем орналасқан компьютер болып табылады және әдетте байланыс
орнатылса, шлюз барлық қажетті деректерді (IP мекенжайы, шлюз мекен-
жайы және DNS серверлері) автоматты түрде компьютерге жібереді.
Алайда, бұл жағдайда әдетте қосылуға арналған атау мен құпия сөзді
көрсету қажет.
Ғаламтор. World Wide Web деп аталатын жобаны Еуропалық ядролық
зерттеулер орталығы іске қосты және әртүрлі форматтағы электрондық
құжаттарды жасау, сақтау, көру және айырбастауға арналған компьютерлік
жүйе құруды көздеді. WWW (World Wide Web — ғаламтор бүкіл әлемге
созылған немесе World Wide Web) жаһандық ғаламдық желідегі ең икемді
және болашағы зор жұмыс құралы болып табылады. Пайдаланушы
компьютер экранында графика, мәтін, дыбыс, музыка және тірі бейне
көрсете алады.
Г и п е р м ә т і н ж ә н е г и п е р м е д и а . WWW технологиясының
негізінде гипермәтіннің тұжырымдамасы жатыр - мәтіндегі кейбір сөздер
бір уақытта басқа ақпаратқа (көрсеткіш) сілтеме болған кезде ұсынылған
ақпарат. Құжатты шақыру үшін тінтуірдің батырмаларын пайдаланып,
белгіленген сілтеме-сөздерді (көбіне жарықтандырылған немесе қаріппен
белгіленген немесе индекстік көрсеткіштер түрінде ұсынылған) таңдау
жеткілікті. Осылайша, білім мен объектілердің кең ауқымымен
байланысты ақпаратты алу нәтижесінде, сілтемелер арқылы бір құжаттан
екіншісіне ауысу арқылы желі бойынша қозғалуға болады. Гипермәтіннің
көмегімен салыстырмалы түрде кішігірім кеңістікте үлкен көлемде ақпарат
орналастырылады, өйткені гипермәтіндік құжатта кез келген сөз қосымша
ақпаратты қамтитын көрсеткіш болуы мүмкін.
275
Сілтеме жүйесі арқылы сұралған құжаттар қайда екенін білудің қажеті
жоқ.
Гипермәтіндік құжаттар арнайы HTML тілінде жасалады, бұл
гипермәтіндік беттерді сипаттайтын командалардың жиынтығы. Қазіргі
гипермәтінді гипермедиа деп атайды, себебі мультимедиа-графиканың,
бейне және дыбыстың басқа компоненттері нақты мәтіннен басқа құжатқа
қосылуы мүмкін. Рас, гипермедианы көру қабілеті, әсіресе, гипермедианы
құру мүмкіндігі желіге қосылудың табиғаты бойынша шектелген:
Интернетке қосылу түрі, телефон желісінің сапасы, модеміңіздің
жылдамдық сипаттамалары және т.б.
И н т е р н е т т е г і
р е с у р с т а р д ы ң
м е к е н ж а й ы
(URL).
Ресурстарды іздестіру үшін сізге URL – Интернетте ресурстың әмбебап
идентификаторы (мекенжайы) қажет. Әрбір URL толығымен анықталған
Интернеттің ресурсына толығымен анықталған жолды сипаттайды. URL
компоненттері ресурсқа қатынау түрін, оның орнын, ресурс жолын,
файлдың атауы мен түрін анықтайды.
5.8-сурет. Ақпараттық-іздестіру жүйесінің басты беті
276
Б а с т ы б е т (Home Page). WWW серверлері бар ұйымдардың арнайы
құжаты, ұйымның визит карточкасы Home Page – басты беті болып
табылады. Home Page серверді пайдаланушыларды оған орналастырылған
материалдарға, жұмыс тәртібіне және қол жетімділік мүмкіндіктеріне
енгізеді (5.8-сурет). Дұрыс дайындалған басты беті әдетте мыналарды
қамтиды: сервер иесінің эмблемасы; сервер бөлімдерінің қысқаша, жүйелік
мазмұны; сервер иесінің міндеттері туралы ақпарат; басқа қызметтер
туралы ақпарат; осы бетке қызмет көрсететін тұлғалар туралы ақпарат,
сервердегі жазбаларыңыздың электрондық пошта мекенжайы.
И н т е р н е т т е
ж ұ м ы с
ж а с а у
э т и к а с ы
м е н
қ а у і п с і з д і г і . Интернетте жұмыс жасау кезінде сақталуы қажет:
халықаралық нормалар, өйткені Интернет – халықаралық желі;
зияткерлік меншікке қатысты бағдарламалық және басқа зияткерлік
өнімдерді беру саласындағы мемлекетаралық және аймақтық стандарттар.
Желі этикасы Интернеттегі даралықты құрметтеуді және желінің өзін
құрметтеуді талап етеді.
Интернеттегі компьютерлерді қорғау желінің қызметі емес,
пайдаланушылар өздері қауіпсіздік туралы өздері қамқорлық жасауы
керек. Желілік компьютерлер үшін негізгі қауіптер:
заңды пайдаланушының сәтсіз құпия сөзді таңдау (тәуекелді азайту
үшін кемінде алты таңбадан тұратын күрделі құпия сөзді таңдау керек, ол
нақты сөз немесе көршілес емес кілттер жиынтығы болып табылады);
рұқсат етілген бағдарламалық қамтамасыз етуді импорттау (сенімді
фирмалардан сериялы бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алу қажет);
заңсыз пайдаланушылардың желісіне енуі (жүйеңізді мұқият
қадағалап, жүйенің бүлінгені туралы кішкене күмәнмен болған жағдайда,
компьютердің қауіпсіздік мамандарына хабарласыңыз);
Өзіңіздің компьютеріңіздің ең сенімді қорғанысы үшін Интернетті
пайдаланушы ұрлыққа қарағанда сауатты болуы керек немесе білікті
мамандардың қызметтерін пайдалану керек.
Интернеттің даму тарихы компьютерлік техниканы дамыту сияқты
жеке компьютерлердің даму тарихын қайталайды Интернет интернетті
мамандардың тар шеңберіндегі бірегей техникалық ойыншықтан әрбір
адамға күнделікті қолдануға арналған құралға айналдырады.
И н т е р н е т т е
а қ п а р а т
і з д е у .
Интернетке
қосылған
компьютерлердің саны бүгінгі таңда миллиондаған адамдармен саналады
және олардың саны үнемі артып келеді. Интернетте күн сайын жаңа
сайттар пайда болып, ал бар сайттарда контент өзгеріп жатыр.
Достарыңызбен бөлісу: |
