Бағдарламасын іске асыратын білім беру мекемелерінің оқыту үрдісінде оқу құралы ретінде қолдануға ұсынылады

271 
 
Желілік  қосымшалар.  Енді  жергілікті  есептеу  желілерінде  деректер 
қорын  қалыптастыру  үшін  сәулеттің  екі  түрі  қолданылады:  файл-сервер 
және  клиент-сервер.  Файл-сервердің  сәулеті  файл-серверде  жалпы 
деректер  қорын  пайдаланатын  жұмыс  станцияларында  белгілі  деректер 
қорын  басқару  жүйелерін  орнатуды  қарастырады.  Дегенмен,  мұнда 
байланыс  желілері  бойынша  үлкен  деректер  қорының  файлдарын  жіберу 
қажет,  сондықтан  жүйенің  жауап  беру  уақыты  күрт  артады.  Клиент-
сервердің  сәулеті  бұл  кемшіліктерді  жояды:  көптеген  пайдаланушылар 
нақты уақыт ауқымында үлкен деректер қорымен бірге жұмыс істей алады. 
Сұранымдарды өңдеу серверде жүргізіледі және пайдаланушыға оған шын 
мәнінде қажет ететін деректер қорының фрагменттері ғана жіберіледі. 
Деректер қорының ең күрделі түрлерінің бірі – бөлінген деректер қоры. 
Бөлінген  деректер  қоры  деп  желінің  бірнеше  түйіндерінде  орналасқан 
логикалық  бірыңғай  деректер  қоры  айтады.  Бұл  түйіндерде  әртүрлі 
операциялық  жүйелері  бар  компьютерлердің  әртүрлі  түрлері  орналасуы 
мүмкін. Бөлінген желілік деректер қорының пайдаланушысы үшін әртүрлі 
компьютерлерде  орналасқан  көптеген  физикалық  деректер  қорлары 
бірыңғай  логикалық  деректер  қорына  ұқсайды.  Пайдаланушылар  оларға 
қажетті ақпараттың нақты орналасқан жерін білудің қажеті жоқ. Дегенмен, 
таратылған  деректер  қорын  енгізу  кезінде  сақталған  деректердің 
тұтастығы  мен  келісімділігін,  қолданбалы  жүйелердің  қолайлы 
жылдамдығын,  сондай-ақ,  деректер  қорының  барлық  бөліктерінің 
үйлесімді өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету оңай емес. 
5.1.5. 
Жергілікті желіде жұмыс істеу технологиясы 
Ең  қарапайым  бір  ранкті  байланыс  желісінде  соңғы  пайдаланушының 
жұмысы ерекше қиын емес. Желіге шығу үшін Жұмыс үстеліндегі Желілік 
қоршау  белгішесіне  басыңыз.  Осыдан  кейін  Бүкіл  желі  белгішесі  пайда 
болады. Егер компьютер желіге қосылмаса немесе желі ақаулы болса, оны 
басқаннан кейін «Желі қолжетімсіз» хабарламасы пайда болады.  
Егер  компьютер  желіге  қосылған  болса,  жергілікті  желіге  қосылған 
компьютерлерге сәйкес келетін папклар экранда пайда болады (5.7-сурет). 
Олардың  кез-келгенін  таңдай  аласыз  және  болашақта  осы  компьютердің 
барлық ресурстарын өзіңіздікі сияқты пайдаланасыз.  

272 
 
 
 5.7-сурет. Желілік қоршау папкасы 
Егер  қандай  да  бір  шектеулер  енгізілмеген  болса,  онда  осы  компьютер 
папкаларының  мазмұнын  еркін  қарап  шығуға,  кез-келген  файлдарды 
оқуға, бағдарламаларды жүктеуге және т.б. болады. 
Егер  сіздің  әріптесіңіз  қазіргі  уақытта  осы  компьютерде  жұмыс 
істейтін болса да, онда ол винчестерде біреудің «көтерілуін» байқамайды. 
Жалғыз  ерекшелік  –  желідегі  ДК-ның  «иесі»  жұмыс  істейтін  файлды 
жүктей  алмайсыз.  Бірақ  желілік  бағдарламалық  қамсыздандырудың 
арнайы  баптауы  арқылы  көптеген  қызықты  мүмкіндіктер  ашылады, 
мысалы, кез келген  желілік компьютердің экранының айналы  көшірмесін 
алу.  Сонымен  қатар  осы  уақытта  әріптесіңіз  не  істеп  жатқанын  бақылай 
аласыз.  Мұндай  мүмкіндіктер  көбінесе  сыныптарда  қолданылады  – 
мұғалім  оқушылардың  компьютерлерінің  экрандарын  көре  алады  және 
олардың жұмыс процесін бақылайды.  
Бұдан  басқа,  жергілікті  желі  өз  мүшелерінің  арасында  кез-келген 
ақпаратты  оңай  алмасуға  ғана  емес,  сондай-ақ  желілік  ресурстардың 
икемді  және  тиімді  пайдаланылуына  мүмкіндік  береді.  Егер  кеңседегі 
бірнеше компьютер жергілікті желі арқылы қосылған болса, онда тек біреу 
ғана  компьютердің болуы  жеткілікті, бірақ қуатты принтер емес. Желінің 
әрбір  пайдаланушысы  оны  пайдалана  алады  (сонымен  бірге  ол  желіге 
нақты кіруді қажет етпейді). Құжатты басып шығаруға дайыдап болғаннан 
кейін, Басып шығару мәзіріне өтіп, тиісті опцияларды орнату жеткілікті. 

273 
 
Егер басып шығаруға  желінің бірнеше пайдаланушысы бірден шықса,  
онда  «Баспа  менеджері»  арнайы  бағдарламасы  оларды  ранкқа  сәйкес 
(немесе  басып  шығару  уақыты  бойынша)  бөледі  және  желідегі  әртүрлі 
пайдаланушылардың құжаттарын жүйелі басып шығаратын болады. 
5.2. 
ҒАЛАМДЫҚ ЖЕЛІЛЕР 
Ғаламдық  желілер  барлық  адамзаттарды  бірыңғай  ақпараттық 
қоғамдастыққа  біріктірді.  Әртүрлі  елдерде  Интернет  –  жалпыға  бірдей 
«желілер  желісі»  (ағылшын  тілінен  -  «желі  аралық»)  бар  аумақтық 
ғаламдық  желілерді  басқарады.  Бүгінде  Интернет  әлемнің  барлық  дерлік 
елдерінде  100  миллионнан  астам  пайдаланушыларды  біріктіреді.  Күн 
сайын  ғаламдық  Интернеттің  мыңдаған  жаңа  көместері  пайда  болып 
жатыр.  
Ғаламдық  желі  пайдаланушысы  бүкіл  әлемде  іс  жүзінде  шектеусіз 
ақпараттық  ресурстарға  қол  жеткізеді,  осы  ресурстардың  басым  бөлігі 
тегін  ұсынылады.  Сонымен  қатар,  Интернетте  кез-келген  есептеу 
ресурстары  бар.  Ақырында,  Интернеттің  керемет  қарым-қатынас 
мүмкіндігі  миллиондаған  адамдарға  бірыңғай,  түсінікті  тілде  сөйлесуге 
көмектеседі;  достар,  мұғалімдер,  әріптестер  және  сыбайластарды  дүние 
жүзі  бойынша  табуға;  өзіңіздің  дербес  компьютеріңізден  шықпай,  білім 
алу, жұмыс істеу және көңіл көтеру.  
Әлемнің Интернет компьютерлік желісінің құрылымы. Интернетті 
біртекті  желі  деп  санауға  болмайды.  Бұл  жер  шарының  айналасында 
ақпарат  ағынын  беру  үшін  біріктірілген  мыңдаған  жеке  желілер  тобы. 
Интернетке  кірген  ақпараттар  ағыны  адресатқа  жеткенге  дейін  ондаған 
желіні  өткізе  алады.  Интернеттің  негізі  аймақтардағы,  штаттар  мен 
континенттердегі  желі  қаңқасын  құрайтын  қуатты  байланыс  желілері 
болып  табылады.  Интерконтинентальды  магистральдар  құрлықтар 
арасында  байланыс  орнатуды  қамтамасыз  етеді  және  бұл  Интернетті 
Дүниежүзілік  тор  деп  санауға  болады.  Аумақтық  желілер  Интернет 
желісіне  қосылатын  желілерді  қамтамасыз  етеді,  бұл  өз  кезегінде  соңғы 
пайдаланушыларға  –  мекемелер  мен  жеке  тұлғаларға  қол  жетімділікті 
қамтамасыз етеді.  
Интернетке  қосылу.  Интернеттің  негізінде  желіраралық  өзара 
әрекеттесу  технологиясы,  желіаралық  IP  алмасуының  хаттамасы  (IP  - 
Internet Protocol) жатыр. Интернетке қосылған әрбір компьютерде желідегі 
басқа компьютерлерге кіруге болатын өзінің бірегей IP мекенжайы болуы 
керек. IP-мекенжайы кезеңдермен бөлінген төрт нөмірге ұқсайды (мысалы: 
194.190.193.66).  Пайдаланушы  үшін  мұндай  көзқарас  ыңғайсыз  және  IP-
мекенжайлары нашар есте қалды.