Өңірлік бөліністе есепті кезеңде өңделген өнімнің экспорты елдің 9 өңірінде9 өсті, оның ішінде:
Жамбыл облысында (2,5 есе), оның ішінде металлургия өнімдері (3,7 есе), тамақ өнімдері (7,7 есе), өзге де металл емес минералдық өнімдер (12 есе);
Облыстың өңделген экспортының құрылымында едәуір басым (көлемнің 89%-ы) металлургия өнімдерінің (2,6 есе) ұлғаюын ескере отырып, Павлодар облысында (2,3 есе);
Облыстың өңделген экспортының құрылымында басым болып табылатын тамақ өнімдерінің (81%) ұлғаюын ескере отырып, Солтүстік Қазақстан облысында (1,6 есе) (1.1.4-сурет).
7 өңірде экспорт қысқарды, соның ішінде мына өңірлерде:
Мұнай өнімдері экспортының (42%-ға), электр жабдықтары (99%-ға), дайын металл бұйымдары экспортының (95%-ға) қысқаруын ескере отырып, Маңғыстау облысында (32%-ға);
Өңделген экспорт құрылымында едәуір басым металлургия өнімдерінің (85% - ға) қысқаруы нәтижесінде (31%-ға) Шығыс Қазақстан облысында (29%-ға);
металлургия (24%-ға) және мұнай өнімдері (74%-ға) экспортының қысқаруын есепке ала отырып, Астана қаласында едәуір қысқарды (27%-ға).
1.1.4-сурет. Өңірлер бөлінісінде өңдеуші өнеркәсіп өнімінің экспорт көлемінің өзгеруі, % 2018ж. 2015 жылға
Астана қ.
ОҚО
ШҚО
Маңғыстау облысы
Ақмола облысы
Ақтөбе облысы
Қостанай облысы
Алматы қ.
Қарағанды облысы
Алматы облысы
Атырау облысы
БҚО
Қызылорда облысы
Павлодар облысы
Жамбыл облысы
Қазақстан Республикасы
СҚО
Өңірлер арасында елдің өңделген экспортына негізгі үлесті бұрынғыдай Қарағанды және Павлодар облыстары қамтамасыз етеді, олардың үлес салмағы 2015 жылмен салыстырғанда 2018 жылы сәйкесінше 4 п.т. (21%-дан 25%-ға дейін) және 7 п. т. (7%-дан 14%-ға дейін) өсті. Өңдеу секторының өнімі экспортының көлемі бойынша көшбасшылардың үштігін (10%) Алматы қаласы тәмамдайды. Өңдеуші өнеркәсіп экспортына аз үлесті бұрынғысынша Солтүстік Қазақстан (0,5%), Маңғыстау (0,5%), Қызылорда (0,9%) және Ақмола (0,9%) облыстары қосады (1.1.5-сурет).
Облыстар мен Астана және Алматы қалалары деңгейіндегі талдау өңдеуші өнеркәсіп өнімі экспортының құндық көлемін өзгерту бойынша қалпына келтірілген жоспарлы мәндер 2015 жылға қарағанда 2018 жылы елдің 16 өңірінің 8-нде асыра орындалғанын көрсетті (1.1.2-кесте.).
1.1.5-сурет. 2018ж. ҚР өңірлері бойынша өңдеуші өнеркәсіп экспортының құрылымы, %
1.1.2-кесте. 2018 жылы Қазақстан Республикасы өңірлерінің өңдеуші өнеркәсібі өнімі экспортының құндық көлемінің өсуі бойынша қалпына келтірілген жоспарлы мәндерге қол жеткізуді бағалау нәтижелері, %
Дереккөздер: жоспар - ҚР Үдемелі индустриялық даму жөніндегі үйлестіру кеңесінің 2016.29.12. № 30-08/38 хаттамасы; факт - ҚР ҰЭМ СК және Қаржымині МКК
Атап айтқанда, 2018 жылы өңдеуші өнеркәсіп экспортының құндық көлемі мына өңірлерде декомпозицияланған жоспарлы мәндерден асып түсті:
Құрылыс материалдары (цемент), тамақ өнімдері (қант), қара металлургия өнімдері (ферроқорытпа және болаттан жасалған өнімдер), агрохимия (тыңайтқыштар «Қазфосфат» ЖШС) экспорты бойынша жоспарды асыра орындау нәтижесінде Жамбыл облысында 147 п.т.;
Қара металлургия (шойын, болат және ферроқорытпалар «KSP Steel» ЖШС, «Кастинг» ЖШС, «Казхром» ЖШС) өнімдерін экспорттау бойынша жоспарды асыра орындау нәтижесінде Павлодар облысында 118 п. т.
Атырау МӨЗ-де мұнайды терең өңдеу кешенін салу жөніндегі жобаны іске қосуды ескере отырып, облыстың өңделген экспорты құрылымында басым мұнай өнімдерінің экспортын өсіру жөніндегі жоспарды асыра орындау нәтижесінде Атырау облысында 82,6 п.т.;
СҚО-да 48,6 п. т., оның ішінде азық-түлік өнімдері (сүт және ірімшік, ұн тарту-жарма өнеркәсібі өнімдері, рапс майы «Тайынша май» ЖШС өнім экспортының басталуын есепке ала отырып»);
Металлургия өнімдерін (құбырлар, құбырлар, профильдер, «Казтрубпром» ЖШС болаттан жасалған фитингтер), тамақ өнімдерін (балық, ұн тарту-жарма өнеркәсібі өнімдерін) экспорттау бойынша жоспарды асыра орындау нәтижесінде БҚО-да 38 п. т.;
Облыстың өңделген экспортының құрылымында басым металлургия өнімдері бойынша жоспарды асыра орындау нәтижесінде («АМТ» АҚ болат), мыс («Қазақмыс «корпорациясы» ЖШС) және мырыш («Қазмырыш» ЖШС») Қарағанды облысында 21,5 п.т.
Мұнай өнімдері мен теміржол машиналарын жасау өнімдерін экспорттау бойынша жоспарланған көрсеткіштердің артуы нәтижесінде Қызылорда облысында 15,4 п.т.
Азық-түлік (сүт, ірімшік және ұн-жарма өнімдері) және электротехникалық машина жасау өнімдері («Қайнар-АКБ»ЖШС электр аккумуляторлары) экспортының өсуі бойынша жоспарлы көрсеткіштердің артуы нәтижесінде Алматы облысында 11,5 п.т.
2015 жылға 2018 жылы қарағанда елдің 8 өңірінде өңдеуші өнеркәсіп өнімдері экспортының өсуі бойынша декомпозицияланған жоспарлы мәндерге қол жеткізілмеген:
«ҚазАзот» АҚ минералдық тыңайтқыштар өндіру жөніндегі зауытты жаңғыртудың кідіруін, сондай-ақ Түрікменстандағы күштік трансформаторлардың жаңа экспорттық бағытының игерілмеуіне байланысты «Ақтау трансформатор зауыты» АҚ-дағы орталық жылыту қазандықтарынан, электр моторларынан, генераторлар мен трансформаторлардан басқа, электр техникалық жабдықтар (бу қазандықтарынан, бу қазандықтарынан басқа) экспортының қысқаруын есепке ала отырып, Маңғыстау облысында 93,6 п.т.;
Жылына 25 мың тонна катодты мыс қуаты бар Ақтоғай ТБК және толық циклді автозауыт және Өскемен қаласында автокомпоненттер өндіру жөніндегі технопарк құрылысы бойынша экспортқа бағдарланған ірі жобаларды пайдалануға берудің неғұрлым кеш мерзіміне көшіруді ескере отырып, Шығыс Қазақстан облысында 58 п.т.
Астана қаласында 34 п.т., оның ішінде мұнай өнімдері, темір жол машиналарын жасау (2015 жылы «Локомотив құрастыру зауыты» АҚ-ның10 Әзірбайжанға ірі жеткізілімі болды);
Қазақстан Республикасының «Бағалы металдар мен асыл тастар туралы» Заңына («Қазақалтын «ТКМК» АҚ) сәйкес алтын экспортына қолданыстағы шектеулерге байланысты түсті металлургия өнімдері, «Семізбай-U» ЖШС уран экспортының болмауына (заңнамаға сәйкес ағымдағы жылдан бастап кәсіпорынның дайын өнімін экспорттаушы Астана қ. «Қазатомөнеркәсіп «ҰАК» АҚ болып табылады), сондай-ақ полиэтилен құбырларын экспорттаушының қызметін тоқтату нәтижесінде мұнай-газ химиясы Арыстан «СТЗ» ЖШС-нің полиэтилен құбырларын экспорттаушының қызметінің тоқтауына байланысты Ақмола облысында 17,2 п.т.;
Қара металлургия өнімі экспортының жоспарланған көлеміне қол жеткізілмеуін есепке ала отырып (Ақтөбе ферроқорытпа зауытының ферроқорытпалары, «ТҰК «Қазхром» АҚ), Ақтөбе облысында 13,1 п.т.
Қостанай облысында 12,5 п.т., соның ішінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бағалы металдардағы мемлекеттік активтерді толықтыру үшін сатып алатын тазартылған алтын экспортының тоқтауын ескере отырып, түсті металлургия өнімдері;
Қара металлургия өнімінің экспорты бойынша жоспарға қол жеткізілмегенін ескере отырып, (болаттан жасалған құбырлар, құбырлар, профильдер, фитингтер - «КазФерроСталь» ЖШС, «Stynergy» ЖШС), Алматы қаласында 3,3 п.т.;
Оңтүстік Қазақстан облысында 2,4 п.т., соның ішінде тамақ өнімдері (ұн-жарма өнеркәсібінің өнімдері), сондай-ақ тау-кен өнеркәсібіне арналған техникалар («Қазгеомаш» ЖШС).
Өңдеуші сектор өнімінің экспортын ұлғайту мақсатында 2018 жылы мынадай шаралар қабылданды:
1) тегіс титан илегін әлемдік нарыққа экспорттауды қамтамасыз ету, сондай-ақ электрондық-сәулелі балқыту әдісімен өндірілген титан құймаларын кедергісіз сату үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 11 шілдедегі № 417 қаулысымен Электрондық-сәулелі балқыту әдісімен өндірілген титан құймаларына баға белгілеу қағидалары (әдістемесі) бекітілді;
2) ЭЫДҰ кеңесі қауымдастырылған мүше ретінде Қазақстанның Комитетке кіруін мақұлдады (мемлекеттік келісу рәсімдері жүргізілуде);
3) сыртқы нарықтарда отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін «Теміртау электрометаллургиялық комбинаты» АҚ және «Тараз металлургиялық зауыты» ЖШС үшін электр энергиясына (уақытша төмендету коэффициенттері), «Казфосфат» ЖШС өңіраралық деңгейдегі желілері бойынша электр энергиясын беруге, «ССКӨБ» АҚ үшін магистральды-теміржол желісінің тарифтеріне жеңілдетілген тарифтер берілді;
4) экспорттаушыларды сервистік қолдау шеңберінде 11 елде (РФ, Түркменстан, Ауғанстан, Дубай, ҚХР, Тәжікстан, Қырғызстан, Грузия, Өзбекстан, Моңғолия, Түркия) 15 сауда миссиясы, 4 елде (Түрікменстан, РФ, Өзбекстан, ҚХР) 4 ұлттық стенд өткізілді, 12 елде (Ресей Федерациясы, Украина, Қытай Халық Республикасы, Түркменстан, Италия, Германия, Қырғызстан, Әзірбайжан, Өзбекстан, Біріккен Араб Әмірліктері) 27 шетелдік көрмеге қазақстандық экспортқа бағдарланған 52 кәсіпорынның қатысуы ұйымдастырылды, 4 елде (Әзірбайжан, РФ, ҚХР, Италия) тауар белгілерін ілгерілету бойынша 7 жарнамалық-таныстыру іс-шарасы ұйымдастырылды.
Аталған іс-шараларға 400-ден астам қазақстандық кәсіпорын қатысты, 450 млн. АҚШ долларынан астам сомаға экспорттық келісімшарттарға қол қойылды. Ауғанстанның қазақстандық рельстерін, Тәжікстанға автобустарды, Түркіменстанға лак-бояу өнімдерін, РФ, Ауғанстан, Азербайджан трансформаторларын жеткізуге келісімшарттар жасалды.
5) отандық экспорттаушыларды қаржылық қолдау шеңберінде:
- «Даму» КДҚ» АҚ экспортқа және/немесе өзінің еңбек өнімділігін үнемі арттыруға бағытталған, тиімділігі жоғары индустриялық кәсіпкерліктің пайда болуы үшін жағдайларды қамтамасыз ету міндетін іске асыру шеңберінде 39,9 млрд. теңге сомасына субсидия төленді;
- «Қазақстан Даму Банкі» АҚ 76,8 млрд. теңгеге экспортқа бағытталған ірі жобалардың 15 жобасын қаржыландыруға мақұлдады;
6) Сиань қаласында (ҚХР) ҚХР электрондық сауда желілерінде қазақстандық өнімдерді ілгерілету үшін алғашқы қазақстандық сауда үйі ашылды;
7) 2016-2017 жылдары құрылған «Qazaq Organic Food», «Halal Qazaqstan», «Qazaq Organic Food» 4 қазақстандық шатырлы бренді бойынша жұмыс жалғастырылды - халықаралық конференциялардың жұмысына қатысу, ҚХР, Италия, Германия, РФ нарықтарына отандық өнімді жеткізуге келісімдер мен меморандумдар жасасу;
8) ЕАЭО-да ынтымақтастық шеңберінде өнеркәсіптік өнімді ЕАЭО-ға мүше елдер мен үшінші елдерге экспорттау мүмкіндігін арттыруға бағытталған бірқатар құжаттар қабылданды/жасалды:
- оларға қатысты реттеу шаралары қолданылатын тауарлар Еуразиялық экономикалық қоғамдастық шеңберінде үшінші елдермен жасалатын саудада кеден одағына қатысушы мемлекеттердің әкелуіне немесе әкетуіне тыйым салу немесе шектеулер қолданылатын тауарлардың бірыңғай тізбесіне өзгерістер енгізу туралы» ЕЭК Алқасының 2018 жылғы 16 қазандағы № 164 шешімі;
- 02.02.2018 ж. «Еуразиялық экономикалық одақта тауарларды сәйкестендіру құралдарымен таңбалау туралы келісім» халықаралық шарты;
- Тауарлардың еркін қозғалысын жасау үшін КО (ЕЭО) 47 техникалық регламенті (41 күшіне енді);
9) экспортты ілгерілетумен байланысты қызметтерді алуға, сондай-ақ сауда-экономикалық миссияларға қатысуға өтінім қалдыруға мүмкіндік беретін export.gov.kz порталы жаңартылды.
Достарыңызбен бөлісу: |