Бағдарламасын бекіту туралы және «Мемлекеттік бағдарламалар тізбесін бекіту туралы»

1.2. Нәтиже көрсеткіштері

2018 жылы еліміздің 8 өңірінде азық-түлік, құрылыс индустриясы, химия және жеңіл өнеркәсіп, металлургия, машина жасау және мұнай өңдеу өндірісінде 2,4 мың тұрақты жұмыс орнын ашумен 19 кәсіпорынды жалпы сомасы 736,1 млрд. теңге жаңғырту мен кеңейту аяқталды (1.2.1.1-кесте).

1.2.2. Жаңа ірі жобалардың саны

1.2.3. Global-2000/ТҰК енгізілген компаниялар тізімінен тартылған инвесторлар саны

1.2.4. Өңдеуші өнеркәсіптегі жұмыспен қамтылғандар саны

Секторда жұмыс істейтін негізгі жұмыскерлер саны бұрынғыша Қарағанды (15%), Шығыс Қазақстан (12,4%) және Алматы (10,7%) облыстарында.

Секторда жұмыскерлер санының өсуіне Индустрияландыру картасы және өңірлер кәсіпкерлігін қолдау карталары шеңберінде 2018 жылы мұнай өңдеу, металлургия, фармацевтика, машина жасау, құрылыс материалдарын, азық-түлік өндіру, химия және жеңіл өнеркәсіп салаларында 13,3 мыңнан артық жұмыс орнын ашу ықпал етті. Нәтижесінде, секторда жұмыс істейтін жұмыскерлердің жалпы саны 2015 жылы 1,9%-дан 2018 жылғы 4-тоқсан қорытындысы бойынша 2,2% дейін өсті.

ИИДМБ бойынша кадрларды дайындау инновациялық сипатта білім беру бағдарламалары негізінде 11 базалық ЖОО-да жүргізілуде. Кадрларды дайындау үшін осы ЖОО-ның материалдық-техникалық базасын нығайту бойынша шаралар қабылданды. Қазіргі уақытта 11 базалық ЖОО-да 47 зертхана жұмыс істейді, онда тәжірибелік және зертханалық оқулар жүргізіледі, студенттердің дипломдық және магистрлық, ғылыми жұмыстары орындалады.

2018 жылы заманауи технологиямен жұмыс жасау бойынша тәжірибелік дағдыны, құзыретті дамытуға бағытталған ағылшын тілінде 10 білім беру бағдарламасы әзірленді. Бағдарламалар ИИДМБ нақты жобаларының және кәсіпорындарда кәсіби тәжірибеден өтумен өндіріс қажеттіліктеріне сәйкес икемді білім беру траекторияларын көздейді. Саланың озық технологиялары мен бағыттарын зерттейтін инновациялық пәндер, сондай-ақ, кәсіпкерлік және басқару құзыреттерін қалыптастыратын аралас пәндер оқытылады.

1.2.5. Жасалған экспорттық қазақстандық брендтер саны

1) «Qazaq Organic Food» - өсімдік шаруашылығы, құс шаруашылығы, балық шаруашылығы өнімдерін отандық өндірушілердің және басқа да тауарлар топтарының бірлестігі. Бренді дамыту және ілгерілету жөніндегі жол картасына сәйкес 2019 жылы органикалық өндіріс және органикалық өнім инспекторларын аттестаттау бойынша сыныптамалық талаптарды қамтитын халықаралық талаптармен үйлестірілген ұлттық стандарттарды жасау жоспарлануда;

2) «Halal Kazakhstan» - құрамы мен технологиясы мұсылман дәстүрлеріне сәйкес келетін және Ислам әлемі елдеріне бағдарланған отандық өнім өндірушілердің бірлестігі. Малайзияның, Индонезияның, Араб елдерінің және Түркияның шетелдік стандарттарының үздік тәжірибесін ескере отырып, халықаралық стандарттармен үйлестірілген ұлттық стандарттарды әзірлеу және қабылдау жоспарлануда;

3) «KazMeat» - Қытайға экспорттауға бағдарланған отандық ет компанияларының бірлестігі (тауар белгісі ҚР ӘМ тіркелген);

4) «QazMai» – майлы дақылдарды қайта өңдеу өнімдерін өндіретін отандық өндірушілердің бірлестігі.

Есептік кезеңде шатырлы брендтерді ілгерілету және дамыту шеңберінде мынадай іс-шаралар өткізілді:

1) «QazMai»: Шанхай қаласында (ҚХР) 9 қазақстандық май зауыты мен бір бейінді бизнес-бірлестік өкілдері Sunflower Oil&Meal Trade Conference (маусым) Екінші халықаралық конференциясының жұмысына қатысты, ҚХР-ға рапс және зығыр майын жеткізуге келісім жасалды.

2) «Qazaq Organic Food»:

- Қостанай қаласында «Органикалық өнімдерді өндіру, сертификаттау және сыртқы нарықтарға ілгерілету» тақырыбында семинар және дөңгелек үстел ұйымдастырылды;

- 5 қазақстандық кәсіпорын өкілдері «Қазақстан-Украина: Organic Foods» (Украина) халықаралық конференциясының жұмысына, органикалық егіншілік жөніндегі тренингке және «Астық өңдеу форумы-2018» мамандандырылған конференциясының жұмысына қатысты;

- Астана қаласында «Qazaq Organic Food» атты бірінші халықаралық конференция ұйымдастырылды, оған әлемнің 12 елінен 100-ден астам адам қатысты (қараша).

Қазақстанның органикалық өнімдерін өндірушілер қауымдастығын құру туралы мәселе пысықталуда, ол Қазақстанның органикалық нарығын олардың қызметін үйлестіру, ортақ мүдделерді білдіру және қорғау, сондай-ақ органикалық саланың тұрақты дамуына жәрдемдесу үшін біріктіруге мүмкіндік береді.

3) «Halal Qazaqstan»: Челябинск қаласында (РФ) «АгроПродЭкспо. Урожай-2018» көрмесіне 5 отандық өндіруші мен бір бейінді бизнес-бірлестіктің қатысуы ұйымдастырылды, 70 миллион теңгеден астам сомаға ресейлік компаниялармен экспорттық келісімшарттар жасасу бойынша келіссөздер жүргізілді.

4) «Qazmeat»: «Қазақстанның Ет Одағы» ЗТБ мен «Assocarni» Қауымдастығы (Италия) арасында Ет өнеркәсібі саласындағы ынтымақтастық туралы меморандумға және «ЕвразияИнвест LTD» ЖШС (Қазақстанның Ет Одағының мүшесі) «Lindena Deutsches Zuchtvieh» неміс компаниясымен «Атамекен» ҰКП «Қазақстанның Ет Одағы» ЗТБ бірлесіп ұйымдастырған іс-шаралардың қорытындысы бойынша мал шаруашылығы саласындағы ынтымақтастық туралы хаттамаға қол қойылды.

2018 жылы 1 экспорттық қазақстандық бренд құру жоспары мерзімінен бұрын 2017 жылы - 100% орындалды.
1.2.6. Индустриялық-инновациялық қызмет субъектілерінің еңбек өнімділігін арттыруға бағытталған мемлекеттік қолдау алған кәсіпорындар саны

2018 жылы 42 кәсіпорынға 2017 жылғы (31) көрсеткіштен 1,3 есе асатын жалпы сомасы 483,2 млн. теңге еңбек өнімділігін арттыруды ынталандыруға бағытталған мемлекеттік қолдау көрсетілді (1.2.6.1-сурет).

Жалпы өтелген шығындар көлемінде металлургия (152 млн.теңге) және машина жасау (149,5 млн.теңге) кәсіпорындарының еңбек өнімділігін арттыру бойынша шығындар басым, олардың үлесі жалпы өтеу сомасынан 62% (1.2.6.2-сурет).

Осылайша, 2018 жылы индустриялық-инновациялық қызметтің 42 субъектісіне еңбек өнімділігін арттыру бойынша мемлекеттік қолдау көрсетілді, бұл 2018 жылға арналған жоспарды (26 бірлік) 161,5% артығымен орындауды қамтамасыз етті.

1.2.7. Өндірісте ендірілген технологиялардың саны

2018 жылы төмендегі жобалар бойынша 7 озық технология енгізілді:

1. 
   «Өнеркәсіптік биосинтезді ҒЗИ» ЖШС (Ақмола облысы) – ауыл шаруашылық жануарларына арналған инактивирленген сорбцияланған культуралды антирабиялық вакцина жасау технологиясын әзірлеу және өндірістік учаске құру. Вирусты биомассаға арналған культуралды антирабиялық антиген өндіру технологиясының негізіне ВНК-21(сl–13) сезгіш қорытылатын дақыл жасушаларын және вакцинді аттенуирленген құтыру вирусын роллерлік және терең суспензиялық жинақтау алынған.
   
2. 
   «Евразиан Фудс Корпорэйшн» АҚ (Алматы қ.) – кетчуп, тұздық өндірісі бойынша Тетра Пак желісін іске қосу. Желі Қазақстан Республикасында табиғи кетчуп пен тұздық өндіру бойынша жоғары технологиялық, инновациялық және жалғыз желі болып табылады. Жабдық аналогы Қазақстанда өндірілмейтін жаңа 100% табиғи өнім өндіруге мүмкіндік береді. Құрамында крахмалдың және басқа да қойылтқыштардың болмауы өндірілетін кетчуптердің айрықша ерекшелігі болып табылады, өнім табиғи пектиннен тұратын Hot Break томат пастасынан өндіріледі.
   
3. 
   «Металлогамма» ЖШС (Павлодар облысы) – минералды шикізатты қайта өңдеу және алюмосиликаттық бос микросфераның дайын (тауар) өнімін өндіру бойынша өндірістік цех құру. Цех құрылысы күл-қожды материалдарды қайта өңдеу және алюмосиликаттық бос микросфераны жоғары технологиялық өндіру саласында инновациялық жоба болып табылады.
   
4. 
   «Интеллект» ғылыми-өндірістік кешені ЖШС (Қарағанды облысы) – мал шаруашылық қалдықтары және тотыққан көмір гуматы негізінде ылғал ұстағыш және өсіруді ынталандырғыш белсенділікпен экологиялық таза биоорганогуминді тыңайтқыштар өндіру. Өндірілетін өнім - экологиялық таза  органикалық тыңайтқыш, құрғақ ауа райы кезінде өнімді кемінде 15-20% және қолайлы ауа райы кезінде өнімді кемінде 15-25% арттыру мүмкіндігімен биоүдеткіш (тыңайтқыш компоненттерінің ылғал ұстағыш қабілеті есебінен).
   
5. 
   «Қызылорда құрылыс материалдары» ЖШС (Қызылорда облысы) – кеуек бетон жасауға арналған көбіктендіргіш өндіру. Жоба мақсаты – құрылыс саласында табиғи және техногенді шикізаттан жасалған кеуек бетонға арналған көбіктендіргіштің аз тонналы өндірісін ұйымдастыру.
   
6. 
   «Орал полиэтилен құбырлар зауыты» ЖШС (Батыс Қазақстан облысы) – (Patent NO: ZL2012 2 0459986.5) патенттелген қос құрылғы арқылы қол жеткізілген жоғары өнімділікті эмиттерлік тамшылы лента (түтікше) өндірісі бойынша кешен құру. Жоба жеке меншік өндірістік алаңда жаңа өнім түрін өндіру бойынша технология мен жабдық сатып алу арқылы өндірілетін өнім сұрыпталымын ұлғайтуға мүмкіндік береді. Өндірілетін өнім – оралған, әр түрлі эмиттермен полиэтилен жұқа лента (түтікше).
   

6 жобаның жиынтық экономикалық тиімділігі (7 жоба жыл соңында енгізілді) 138,0 млн. АҚШ долл. (51,1 млрд. теңге) құрады, 2017 жылғы $11,8 млн. (3,8 млрд.теңге) қарағанда (12 еседен артық).

1.2.8. Салалардың технологиялық міндеттерін шешуге бағытталған жобалардың саны

1) машина жасау саласында «Панельді радиаторлар жасау процесінің технологиясы» («Орал трансформатор зауыты» ЖШС, Батыс Қазақстан облысы). Жоба шеңберінде өндіріске трансформаторларды салқындатуға арналған панельді радиаторлар жасау технологиясын енгізу көзделген. Қазіргі уақытта панельді радиаторлар жиынтықтауыш құралдар ретінде сатып алынуда. Жоба қолданыстағы өндірісті кеңейту мен жаңартуды көздейді;

2) химия өнеркәсібінде алюминий полиоксихлоридін өндіру бойынша («ASCOR өндірістік бірлестігі» ЖШС, Павлодар облысы). Жоба коммуналдық және өнеркәсіптік сумен жабдықтау кәсіпорындарында ауыз су мен ақпасуды химиялық тазалауға арналған алюминий полиоксихлоридінің инновациялық жоғары тиімді коагулянтын енгізуді көздейді.

2018 жылға арналған жоспар (2) 100% орындалды.

1.2.9. Құрылған технологияларды дамыту орталықтарының саны

1) «Intellisense-Lab» технологиялық даму орталығы» ЖШС 2018 жылғы маусымда «Intellisense.io Limited» (Ұлыбритания) компаниясымен бірлесе отырып ашылды. Зертхана өндірістің толық циклін оңтайландыруға арналған жасанды парасат шешімдеріне негізделген.

7 моделді сандық фабрика құру бойынша ҚИДИ-мен бірлескен жұмыс шеңберінде «АК Алтыналмас» АҚ арналған пилоттық жоба іске асырылуда - AI (жасанды парасат) және IoT (Заттар интернеті) технологиясын қолданумен алғашқы моделді өндіріс. Осы жоба шеңберінде Зертхананың арнайы қосымшасына (IntelliSense.io Limited технологиясы) технологиялық процестерді автоматтандырылған басқару жүйесінің (ТПАБЖ) деректері, «АК Алтыналмас» АҚ байыту фабрикасы бойынша есептер мен өлшемдер жүктелді. Жиналған деректер негізінде кенді майдалау диірменін жүктеудің болжамдарының моделдері дайындалды. Нақты уақыт режимінде процестерді оңтайландыру бойынша ұсыныстар берумен, фабрикадан тікелей келіп түсетін деректермен жұмыс жүргізілуде.

«Intellisense LAB» кеңселері Алматы қ. IT-кварталда және Astana hub орналасқан (жабдық орнатылған, қызметкерлер жалданған, ГМК, мемлекеттік органдар қызметкерлері мен стартаптарға арналған оқу семинарлары жүргізіледі).

2) «Жаңа материалдар және аддитивті технологиялар орталығы» ЖШС (бұдан әрі – ЖМАТО) Metalysis Inc ТҰК (Ұлыбритания) бірлесе отырып, 2018 жылғы желтоқсанда ашылды. ҚР жер қойнауын пайдаланушыларының шикізаты (аддитивті шикізат, ТМО, қалдықтар, қалдыққойма және т.б.) негізінде жоғары технологиялық ғылыми еңбек сіңіруді қажетсінетін материалдардың жергілікті базасын өндіруге арналған процестерді әзірлеу Орталықтың мақсатты міндеті болып табылады.

Осы жоба шеңберінде ҚР жер қойнауын пайдаланушыларының шикізатынан жоғары технологиялық ғылыми еңбек сіңіруді қажетсінетін металл ұнтақтар мен композиттер өндіруге арналған ҒЗТКЖ жүргізілуде. Қазіргі уақытта ұнтақ қорытпасын алу бойынша ERG компаниялар тобының шикізатына ҒЗТКЖ аяқталды (құйма құны 150 есеге дейін артады; біртекті ұнтақ материалдардың өзіндік құнын 35% төмендету). ERG кен орнынан алюмо қосылған глинозем топтамасы шикізат ретінде Ұлыбританияға жіберілді. Дайын өнім түрінде титан-алюминий және титан-алюминий-ванадий ұнтақ қорытпалары алынды. Жобаны іске асыру шикізатты қайта өңдеу және металл ұнтақ қорытпаларын алу, отандық кәсіпорындар кадрларын оқытуды, қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыру бойынша ҒЗТКЖ жүргізуге арналған зертханалық-өнеркәсіптік база құруға, сондай-ақ, өндірістің өзіндік құнын 35% төмендетуге және ТМК үйінділерін қайта өңдеуге мүмкіндік беретін, металл ұнтақ өндірісінің ерекше озық технологиясының трансфертін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, 2019 жылы азаматтық және өнеркәсіптік, қала аумағының құрылысын негізгі жоспарлау, ТКШ, «ақылды қала» концепциясын дамыту және қолдану секторларында BIM (Building Information Modeling немесе Құрылысты ақпараттық модельдеу) технологиясын енгізуге бағытталған «Зияткер жүйе», «BIM+ зертханасы» Технологиялық даму орталығы ашылды.

2018 жылға арналған жоспар (2) 100% орындалды.

1.2.10. «ИТП» АЭА қатысушыларына қосу үшін кластерде инкубацияланған жаңа технологиялық компаниялардың саны

ҚР ИИДМ мүдделі мемлекеттік органдармен бірге «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне арнайы экономикалық және индустриялық аймақтар, инвестициялар тарту, экспортты дамыту және ілгерілету мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ҚР Заң жобасына тиісті түзетулер әзірленіп, ҚР Парламент Мәжілісіне қарауына енгізілді. Бұл заң жобасы «ИТП» АКҚ «ИТП» АЭА басқару органы ретіндегі, соның ішінде, компанияны арнайы экономикалық аймақ қатысушыларына қосу бойынша өкілеттіктерін қамтитын нормаларды алып тастауды көздейді.

«ИТП» АЭА қатысушыларына қосу үшін жаңа технологиялық компаниялар кластеріне инкубациялауға мемлекеттік тапсырмалар шеңберінде республикалық бюджеттен 2018 және 2019 жылдары қаражат бөлу көзделмеген.

Сонымен қатар, «Қазақстан Республикасындағы арнайы экономикалық аймақтар туралы» 2011 жылғы 21 шілдедегі № 469-IV ҚР заңының 11 және 18-баптарында көзделген өкілеттіктер мен функциялар шеңберінде «ИТП» АЭА басқару органы ретіндегі «ИТП» АКҚ жобаларды іріктеу тәртібі мен өлшемдеріне сәйкес АЭА қатысушысы ретінде қызметті жүзеге асыру туралы өтінімдерді тұрақты негізде қарайды. Мысалы, 2018 жылы «ИТП» АЭА қатысушыларына енгізу үшін кластерде 15 жаңа технологиялық компания инкубацияланды.