Бағдарламасы 5В091000 «кітапхана ісі» мамандығына арналған [«Қызмет көрсету»

ҮЛГІЛІК ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

_________________________________________________________________________________________

мамандығы бойынша

ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБА

Библиографиятану жалпы кәсіптік курсы библиографиялық пәндер циклын ашады. Ол библиографиялық іс-әрекетінің теориялық тұжырымдамаларын айқындайды.

• 
  библиографиятанудың негізгі категорияларын (библиографиялық ақпарат, оның функциялары және қасиеттері, өмір сүру болмыстары; библиографиялық іс-әрекет және оның құрылымы) және библиографиялық іс-әрекетін тануда басты әдіснамалық негіздерін игеру;
  
• 
  библиографиялық іс-әрекетінің жалпы заңдылықтары және ерекшелігі бойынша түсінік алу;
  
• 
  тиісті мәселелерді және библиографиялық іс-әрекетінің болашағын талдай білуін дамыту;
  
• 
  отандық библиографиятанудың және шетелдік библиография теориясы негізінің қазіргі жағдайын және даму бағыттарын білу;
  

Пәнді игеру нәтижесінде студент міндетті:

- библиографиялық іс-әрекетінің негізгі міндеттерін, ерекшеліктерін;

- библиографиялық іс-әрекетінің заңдылықтарын, сабақтас пәндерімен өзара қатынастарын;

- библиографиятанудың қалыптасу кезеңдерін, концепцияларын, құрылымын.

• 
  арнайы терминологиямен пайдалануға;
  
• 
  библиографиятанулық мәселелері бойынша әдебиеттерінде хабардар болуға;
  
• 
  библиографиялық құбылыстарын бағалауда негізгі теориялық тұжырымдамаларын игеруге.
  

• 
  библиографиятанудың арнайы пәндер қатарында алатын орнын;
  
• 
  теориялық тұжырымдамалардың тәжірибеге берер әсерін;
  
• 
  стандарттық терминдерді;
  
• 
  библиографияның және библиографиялық өнімдердің түрлерін.
  

Курстың пәні, құрылымы және міндеттері. Студенттерді кәсіби дайындау жүйесінде пәннің алар орны. Оның жалпығылымилық, кітапханатанулық және библиографиятанулық, құжат және кітаптың жалпы теориясы, информатика пәндерімен байланысы. Пән бойынша оқу жұмысының негізгі болмыстары.

«Библиография» терминінің шығу тегі. Оның алғашқы мағынасы. «Библиография» терминінің тарихи қалыптасқан көп мағыналылығы. Оның қазіргі тұжырымдамалары. Библиографияның негізгі концепциялары.

Құжаттық коммуникация жүйесінің негізгі ұғымдары. Құжаттық коммуникациялар жүйесіндегі ақпараттық кедергілер. Олардың көрініс алудағы негізгі болмыстары. Құжаттық қатынас жүйесіндегі қарама-қайшылықты жою және сәйкестікті жүзеге асырудың ерекше құралы ретінде библиографиялық ақпарат туралы жалпы ұғым.

Библиографиялық ақпараттың өмір сүруіндегі алуан түрлік формалары. Библиографиялық хабарлама - библиографиялық ақпараттың элементі. Библиографиялық жазба, оның негізгі элементтері. Библиографиялық құралдардың формалары, типтері, жанрлары, түрлері. Библиографиялық өнім жалпы жинақтық ұғым ретінде.

Ақпараттық және библиографиялық ресурстар ұғымдары.
4 Библиографиялық ақпараттың негізгі

қоғамдық функциялары

Құжаттық және библиографиялық ақпараттық тұтынымдар, олардың ара қатынасы.

Библиографиялық ақпараттың негізгі қоғамдық функциялары туралы ұғым. Библиографиялық ақпараттың мағыналық-функционалдық құрылымының көрініс алуындағы (генетикалық және логикалық) негізгі формалар.
5 Библиографиялық ақпараттың анықтамасы,

оның құрылымы және қасиеттері

Библиографиялық ақпараттың қасиеттері. Библиографиялық ақпарат ғылыми ұғым ретінде. Библиографиялық ақпараттың анықтамасы.

Библиографиялық іс-әрекеттің пайда болуы және дамуы. Оның қазіргі құрылымы. Іс-әрекет саласы ретіндегі библиографияның жалпы анықтамасы. Құжаттық коммуникациялар жүйесінде библиографияның әрекет етуінің принципиалды схемасы. Библиографиялық іс-әрекеттің заңдылықтары, даму және жұмыс жасау принциптері.

Библиография - жіктелу нысан ретінде. Библиографиялық іс-әрекетінің анықтамасы. Библиографиялық іс-әрекетінің негізгі компоненттері: субъектілері және мақсаттары, нысандары, үдерістері, құралдары және нәтижелері.

Библиографияны түрлік жіктемесі ғылыми мәселе ретінде. Библиографияның ұйымдық-ведомстволық тиістілігіне, сондай-ақ өндірілетін және қолданылатын өнімнің біртектес болуына қарай түрлік жіктемесі. Қоғамдық мақсатына байланысты библиографияны түрге жіктеу. Өзге белгілер бойынша библиографияның жіктелуі. «Библиографияның библиографиясы» ұғымы түсінігі. Библиографиялық құралдардың түрлік жіктемесі.

Библиографиятану құрылымындағы библиографиялық іс-әрекеттің ғылыми пәндер кешені. Жалпы библиографиятанудың пәні, ұғымдық аппараты. Библиографиятануды құрылымдаудағы «аспектілік» және «нысандық» бағыттары. Библиографиятанудың қазіргі қалпы.

Әлемдік және отандық библиографияның пайда болуы және тарихи дамуындағы негізгі кезеңдер. Библиографиялық ғылым мен тәжірибенің қалыптасу жолдары және оның заңдылықтары. Библиографиялық үдерістерінің нақтылы-тарихи (әлеуметтік) себептелуі. Библиографиялық деректеметану. Аса маңызды тарихи-библиографиялық зерттеулердің мінездемесі. Библиографияның отандық тарихшылары және олардың еңбектері. Қазіргі библиографияны және библиографиятануды жетілдіруде тарихи тәжірибенің мәні.

Құжаттық коммуникациялар жүйесімен байланысты туыстас білім және тәжірибе салалары. Библиографиялық іс-әрекет, кітапхана ісі, ғылыми-ақпараттық іс-әрекет, кітап ісі. Олардың бірлігі және даралануы. Библиографиятану, кітапханатану, информатика, кітаптану және құжаттану. Олардың бірлігі және даралануы.

Библиографиялық жұмысты жетілдіру мақсатында ғылыми зерттеулер жүргізудің маңызы. Библиографиятану бойынша ғылыми-зерттеулердің негізгі бағыттары мен тақырыптары.

Библиограф-мамандарды дайындау және қайта дайындау жүйесін дамыту мәселелері.
13 Ұлттық библиография ұғым және термин ретінде

«Ұлттық библиография» терминінің анықтамасы, оның «мемлекеттік библиография» терминімен ара қатынасы.

Ағымдағы және ретроспективтік ұлттық библиографияның функционалды-мақсаттық мәні. Ұлттық библиографияда құжаттарды қамту мәселесі.

Ұлттық библиография дүниежүзілік библиография жүйесінде.

Шетелдік библиография теориясының даму кезеңдері: эмпириялық және талдамалық. Библиография теориясы бойынша негізгі өкілдерінің көзқарасы.

Халықаралық библиографиялық ынтымақтастықтың негізгі бағыттары және формалары.

Ірі халықаралық ұйымдардың іс-әрекетіндегі библиографиялық аспектілер: ЮНЕСКО, Құжаттар бойынша Халықаралық федерациясы (МФД), Кітапхана ассоциациялары және ұйымдары бойынша Халықаралық федерация (ИФЛА) ж.б. OCLC (Online Computer Library Center) – Онлайндық компьютерлік кітапханалық орталығының жалпы сипаттамасы.

Аса маңызды халықаралық библиографиялық жобалар.

1. 
   Құжаттың қатынас жүйесі – библиографиялық ақпараттың өмір сүруінің негізгі ортасы
   
2. 
   «Құжат-тұтынушы» жүйесіндегі ақпараттық кедергілер және оларды жоюда библиографияның рөлі
   
3. 
   Библиографиялық ақпараттың өмір сүру болмыстары
   
4. 
   Библиографиялық ақпараттың негізгі қоғамдық функциялары
   
5. 
   Библиографиялық іс-әрекетінің құрылымы
   
6. 
   Библиографияны кезеңге бөлу ғылыми мәселе ретінде
   
7. 
   Библиографияның түрлік жіктемесі ғылыми мәселе ретінде
   
8. 
   Библиографиялық құралдардың көпаспектілік жіктемесі
   
9. 
   Библиографиялық ғылым және тәжірибе: олардың бірлігі және айырмашылығы
   
10. 
    Библиография және библиографиятану шектес білім салалары және тәжірибе іс-әрекеті жүйесінде
    
11. 
    Библиограф - маман және тұлға ретінде
    
12. 
    Библиографиялық кәсіптік білім беру мәселесі қазіргі таңда
    
13. 
    Ұлттық библиография әлемдік библиография жүйесінде
    
14. 
    Библиографиялық іс-әрекеттің халықаралық аспектілері
    
15. 
    Библиографиялық іс-әрекетті жетілдіру жолдары
    

1. 
   Құжаттың қатынас жүйесі – библиографиялық ақпараттың өмір сүруінің негізгі ортасы
   
2. 
   «Құжат-тұтынушы» жүйесіндегі ақпараттық кедергілер және оларды жоюда библиографияның рөлі
   
3. 
   Библиографиялық ақпараттың өмір сүру болмыстары
   
4. 
   Библиографиялық ақпараттың негізгі қоғамдық функциялары
   
5. 
   Библиографиялық іс-әрекетінің ққұрылымы
   
6. 
   Библиографияны кезеңге бөлу ғылыми мәселе ретінде
   
7. 
   Библиографияның түрлік жіктемесі ғылыми мәселе ретінде
   
8. 
   Библиографиялық құралдардың көпаспектілік жіктемесі
   
9. 
   Библиографиялық ғылым және тәжірибе: олардың бірлігі және айырмашылығы
   
10. 
    Библиография және библиографиятану шектес білім салалары және тәжірибе іс-әрекеті жүйесінде
    
11. 
    Библиограф маман және тұлға ретінде
    
12. 
    Библиографиялық кәсіптік білім беру мәселесі қазіргі таңда
    
13. 
    Ұлттық библиография әлемдік библиография жүйесінде
    
14. 
    Библиографиялық іс-әрекеттің халықаралық аспектілері
    
15. 
    Библиографиялық іс-әрекетті жетілдіру жолдары
    

1 Мәдениет туралы ҚР Заңы: 2010.30.06 берілген өзгерістер мен толықтырулармен // Егемен Қазақстан. 2010. – 30 маусым. – Б.2.

2 Вохрышева М.Г. Теория библиографии: Учеб.пособие.-Самара, 2004. -367с.

3 ГОСТ 7.0-99. Информационно-библиотечная деятельность, библиография. Термины и определения.-М.,2000. – 36с.

4 Коршунов О.П. Библиографоведение: основы теории и методологии: учебник для библиот.-информ.факульт.вузов / О.П.Коршунов, Т.Ф.Лиховид, Т.А.Новоженова; под ред.О.П.Коршунова. - М.: Изд-во ФАИР, 2009. – 336с.; ил. – (Спец.издат.проект для б-к).

5 Российское библиографоведение: итоги и перспективы: Сб.науч.тр. / Сост. и предисл. Т.Ф.Лиховид; Науч.ред. Т.Ф.Лиховид. – М., 2006. – 688с.

6 Сералиева Ж.К., Естаева Д.К. Библиографиятану: Оқу құралы. – 2-ші басылым, қайта өңделген. – Алматы: Триумф «Т», 2007. – 114 б.

Қосымша:

7 Бердигалиева Р.А. Будущее национальной библиографии Казахстана // Кітапхана. – 1994. - №3. – С.14-23. 13 Беспалова Э.К. Избранное. Т.1. Методология и теория библиографии. – М.:МГУК,1994. – 278с.

8 Теплицкая А.В. Мировые тенденции развития библиографии // Библиография.-2003.-№6.-С.126-130.


Автор: Койшигулова Г.К. – М.Әуезов атындағы ОҚМУ-ң

аға оқытушысы