КӨКӨНІС ЗИЯНКЕСТЕРІНІҢ ЭНТОМОФАГТАРЫ

1. 
Қырыққабапща 
зиян 
келтіретін 
көбелектердіц
энтомофагтары.
Көбелектер 
тобының 
мамандалған 
зиянды 
түрлерінен кырыққабатты көбінесе кырыққабаттың 
ңоңыр, аң
көбелектері, 
шалқан 
ақ 
көбелегі 
және 
қырықкабат 
күйесі 
зақымдайды. 
Қырыққабат 
қоңыр 
көбелегі 
жүмырткаларын, 
жұлдызқұрттарын және қуыршагын паразиттік тіршілік ететін 
бөжектердің 30-дай түрлері залалдайды. Ал оның жұмыртқаларын 
кеміргіш қоңыр көбелектердікі сияқты трихограммалар залалдайды. 
Көбелектіц 
жұмыртқаларын 
есепке 
алу 
және 
олардың 
паразиттермен залалдану дәрежесін анықтау жүмыстары күнделікті 
жэне мөлтектер бойынша жүргізіледі. Ол үшін әрбір мөлтектен 100 
өсімдік тексеріліп, оларда кездескен жүмыртқаларды жинайды. 
Қалған 
жагдайларда, 
күздік 
көбелекте 
көрсетілген 
тәсілдер 
қолданылады.
Қырыққабат қоңыр көбелегіне қарсы трихограмманы екі рет 
қолданады, жіберу мөлшері бір гектарга 
20-50 мың
дана. 
Жұлдызқүрттар паразиттерінің ішінде 
эрнестия
деп аталатын 
шыбынның және 
экзетастес
деп аталатын шаншардың маңызы өте 
зор. Эрнестия қырыққабат қоңыр көбелегі жұлдызқүрттар 80, ал 
экзетастес-20% залалдай алады (сурет-1).
Сурет-1. Эрнестия шыбыны- 
Ernestia consobrina
Mg
Эрпеапия
топырақ арасында жалған піллә күйінде қыстайды. 
Ересек 
паразиттер 
маусым 
айының 
аягында 
шығады
аналықтарының жыныс бездері жетілу үшін қосымша қорекгенуді 
қажет етеді, олардың қоректенуі 20-25 күнге созылады. Осы кезеңде 
шыбындар шатырша гүлді өсімдіктердің шырынмен қоректенеді.
Сондықтан 
қырыққабат 
егістігінің 
маңайында 
гүлді
өсімдіктердің 
болуы 
эрнестияның 
пәрменділігін 
арттырады.
143

Паразит 
өз 
дернәсілін 
қырыққабат 
қоңыр 
көбелегінің 
жұлдызқұргтары қоректенетін өсімдіктерге салады. Жұлдызқүрттар 
маңайынан өте бергенде, дернәсілдер олардьщ деиесін тесіп ішіне 
енеді. Эрнестияның өсімталдығы 3500, дернәсілдер қырыққабат 
қоңыр көбелегінің барлык жастагы жұлдызқұрттарына шабуыл 
жасайды, бірақ солардың ішінде ұнататыны үшінші жастагы 
жұлдызқұрттар. Қоректенуін тоқтатып жетілген дернәсілдер иесінің 
денесінен шыгады да, топырақ арасында қуыршаққа айналады. 
Экзетастес шаншары жылына бір үрпақ беріп өсіп-өнеді. Ересек 
шаншарлар маусымның аяғы, шілденің басы кездерінде шыгады. 
Олар да эрнестия шыбындары сияқты шатырша гүлді өсімдіктерде 
жэне тұқымдық пияздың гүл шырынымен қоректенеді. Шаншарлар 
көбінесе үшінші жастагы жүлдызқүрттарды залалдайды. Олар 
жүмыртқа салғышымен жұлдызқүрттар денесін шаншып теседі де, 
сонда жүмыртқаларын орналастырады. Паразит дернәсілі өзінің 
дамуын аяқтаған кезде, жүлдызқүрттардың тек қана қүргақ бос 
терісі қалады. Паразит жетілуі аяқталган дерпәсіл фазасы күйінде 
жалган піллә ішінде, топырақ арасында қыстайды. Қырыққабат 
және шалқан ақ көбелектері паразиттерінің ішіндегі ең негізгілері - 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: