Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

Талдау кезінде топырақ жэне ондағы өсімдік қалдықтары ұқыпты 
түрде тексерілуі 
керек. 
Қырыққабат шыбындарының негізгі 
энтомофагтары өздерінің жетілу мерзімін иелерінің пілләларінде 
аяқтайды. Қырыққабаттың вегетациясы кезінде энтомофагтар -дың 
нәтижелігін зиянкестердің жаппай қуыршаққа айналу кезеңінде 
анықтайды. Тексерілген мөлтекшеден 100 өсімдік қаралады және 
қырыққабат шыбыны мекендеген өсімдіктердің саны есепке 
алынады. 1 Іупарийлерді жинау және зиянкестердің сан мөлшерін 
анықтау 
жұмыстарын 
жүргізу 
үшін 
мөлтекшеден 
үш-бес 
зақымдалган өсімдіктер түбірімен жүлынып алынады және олардың 
маңайындағы топырақ жіті тексеріледі. Одан соң өсімдіктердің 
сабақтары мен тамырлары тексеріліп, ондагы табылған дернәсілдер 
мен пілләлары есепке алынады. Зертханаларда паразиттерді шығару 
үшін жэне пілләларының залалдану дәрежесін анықтау үшін 
табылған пілләларды шыны қүтыларға, пробиркаларга салып қояды
3. 
Қырыққабат бүргелерінің энтомофагтары.
Қырыққабат 
жэне басқа айқыш гүлді өсімдіктерді зақымдайтын өте майда 
секіргіш қоңыздардың да, жарғақ қанаттыларга, кенелерге және 
нематодтарга жататын бір катар табиғи жаулары бар. Жаргақ 
қанатты паразиттер қырыққабат бүргелерін ересек қоныз және 
дернәсіл фазаларында залалдайды. Қоңыздардың паразиті ретінде 
браконид түқымдасының 
еуфорине
тұқымдас тармагына жататын 
шаншарды көрсетуге болады. Бұл бөжек 
Phyllotreta, Chetocnema
және 
Aphthona
туыстарына жататын бүргелердің барлық түрлерінің 
ересектерінде паразиттік тіріпілік етеді. Ол жүмыртқа салгышы мен 
қоңыз күрсагыныц бірінші жэне екінші сегменттері аралыгын 
түйреп 
теседі 
де, 
жүмыртқасын 
қурсақ
қуысына 
салады. 
Жұмыртқадан шыққан дернәсіл иесінің ішінде қоректеніп, жетілуі 
аяқталған соң қоңыздың артқы тесігі арқылы сыртқа шығады да, 
жартылай мөлдір ақшыл піллэга оранып, топырақ кесекшелерінің 
астында немесе жердің жарықтарында куыршаққа айналады. 
Бүргелердің дернэсілінде шаншарлардың 2 түрі паразиттік тіршілік 
етеді: 
диоспилюс және эулофус.
Олардың біріншісі -
іиікі паразит
, 
ақсирақты бүргеніц ересек дернэсілін залалдайды. Паразиттің 
жетілуі иесінің қуыршақтанар кезінде аяқталады. Бірақ ішінде 
паразит болғандықтан қоңыздың дернәсілі қуыршақтана алмайды. 
Паразиттің дернәсілі иесінің ішінен шыгады да, сол жерде саргылт 
түсті пілләга оранып, қуыршаққа айналады.
149

Екінші түрі -
эулофус
сыртқы паразит. Ол ақсирақты бүргенің 
орта жастағы дернәсілінде паразиттік тіршілік етеді. Паразиттің 
дернәсілі иесі арқа жагына жабыса орналасады. Бүргелердің 
паразиттермен залалдану дәрежесін аныктау үшін зиянкестің әрбір 
фазасынан 50 данадан алып, сараптама жасау керек. Ол үшін айқыш 
гүлді өсімдіктердің жапырақтарында өсіп өнетін бүргелердің 
дернәсілін жапырақтармен қоса, ал өсімдіктердің тамырларымен 
қоректенетін, мысалы 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: