Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

түрлері иесін элсіретіп, вирусты жоне бактериалды инфекцияларға 
сезімталдыгын күшейтетін созылмалы ауруларга душар ете алады. 
Кейбір түрлер жәндіктердің жыныс мүшелерінде паразитланып 
бедеулік 
туғызып 
немесе 
өсімталдығын 
төмепдетеді. 
Қараиайымдылар түрі келесі 7 класстан тұрады: 
Споровиктер
Sporozoa,
Бишіктілер 
ҒI age I lata,
Гаплоспоридии 
Haplosporidia
, 
Саркодовы 
Sarcodina,
кірпікшелер, 
Ciliata,
Сорғыш инфузориялар 
Suctorm.
Споралар өзімен үсак денелерді күрайды, олар тығыз 
кабықііеп немесе капсуламен коршалған. Споралар ортаиыц 
колайсыз жағдайларына бейім жоне өмір сүргіш қасиеттерін көп 
уакыт ие ағзаның сыртында сактай алады. Споровиктер классы 3 
топка бөлінеді, оиыц ішінде екеуінде Грегариндер (Gregarinida) 
және Кокцидии (Coccidia) - жәндіктердің паразиттері кездеседі.
Книдоспоридия класы (Cnidosporidia).
Кластыц ішіне үш топ 
кіреді, биологиялық эдісте ец маңыздысы 
микроспориия
тобы 
болып табылады. Табигатга 200 ге жуык жәндіктерді залалдайтын 
киигоспоридия 
белгілі. 
Олардын 
иелері 
ретінде 
70 
орман 
зиянкестерініп 
түрлері 
бар: 
жапырақ 
шпратқыштар, 
піллэ
паразиттер, түн, карыс, ак көбелектер, жоне т.б. қабыршак 
канаттылар. Олармен 
к а т а р
микроспоридиялар кейбір жартак 
канаттыларды 
(бізтүмсықтар, 
такта 
мұрттылар, 
копыздар, 
инеліктер, таракандар, термитгер, кандаларды залалдайды).
Микроспоридии 
(Microsporidia) 
тобы 
облигатты 
жасуша 
ішіндегі паразит жәндіктерді жоие шаян тэріздестермен балыктарды 
біріктіреді. Жэндіктердіц микроспоридиялар туғызатын ауруларды 
микроспоридиоз
ден аталады. Олар орман зияпкестеріпіц даму 
дииамикасыпа айтарлықтай эсер зор. Микроспориялар шизогонии 
жолымеи көбейеді, бірак жынысты даму стадиялары да бар. 
Биологиялық 
эдіс 
үшін 
ец 
негізгісі 
болып 
Nosematidae
туыстығыпың микроспоридилері табылады, олар өсімталдығын 
төмедетеді,
Микроспоридиялар жэндіктердің өсімталдығып кемітеді, түлеу 
үрдістерді өзгертеді. Жэндіктерде хропикалык аурулар эпизотоия 
денгейге дейін пайда болып, жэндіктердін көбі өледі. Кейде, 
жаздыи екіиші жартысында, жанбырлы, жылы ауа райы жагдайда 
жопдіктерді 
микроспоридиоз 
бен 
энтомофторозбен 
бірге 
залалдайды. Бүл жагдайда жәндіктердін өлу үрдісі кыска мерзімде. 
Жэндіктердін микроспоридиозбеп залалдангапда олар өзгереді.
250

Көбінесе түстін өзгеруі кутикуласы жүка жәндіктерде болады, 
іүстері сары немесе жасылға айналады, кутикулада кара бүрышты 
дактар пайда болады, жұлдызқұрттардыц жалған аяктар караяды. 
Микросиориодиоздыц бас белгі ретінде дернәсілдердін эр-түрлі 
өсуі, дененің дисііропорциясы, бастыи үлкеюі.
Дернэсілдердіц денелері кеуіп кетеді, сегменттері кыскарады. 
Әр өлген жәндік имфекцияның орталығына айналады, ол жағдайда 
жацбырмен ыдыраган дене көптеген піскен спора босатады, 
споралар жэндіктердің көрекгену субстратын залалдайды. Сау 
жәндіктер көрекгену кезде, паразиттін спораларыи жүтып кояды. 
Сонымен катар инфекция ретінде жэндіктердін экскременттерде 2-3 
айдан бірнеше жылға дейін сакталады.
Споралар ауру жэндіктермен байланыска кірген жырткыштар 
меп паразиттермен таратады. Микроспоридиялардың споралары 
ацдардын ас корытушы сөлге төзімді болады. Қүстар, кеміргіштер 
ауру жондікгермен көректену жағдайда инфекция таратушы болып 
табылады.
Микроспоридиялар жэндіктердің бір ұрпактан екінші үриакка 
өте береді, бұл жағдайда инфекция жұмыртқаныц сыртында да 
ішінде де болады. Микроспоридияның дамуы бірден жэндіктіц ішкі 
күрылысында басталады. Сосын спора ашылып сыртка нолярлы 
жіншені шыгарады (оныц күрамыида екі ядролы сноронлазма бар). 
Иолярлы жіише ішектің клеткалы мембранаиы тесін өтеді. Сосыц 
екі ядро косылып бір ядролы зародыш түзейді (нланонт). 
Планоитыц 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: