Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

залалданған жұмырткаларын 
сауларыиаи 
жұмыртқаның төбе 
бөліміие салыи кеткеп белгісі аркылы ажыратуға болады. Ол белгілі 
иаразипер өздерініц жұмыргқа салғыш аппаратының көмегімеи 
салып, одан соц мүртшаларымен синаи байкайды. Залалданғаи және 
белгілі койылған жұмырткаға кайтадаи жаңа белгі койылмайды. Бір 
нробиркада паразиттің бір аналық дарағы болған жағдайда 
залалданған жұмыртканы қайталап залалдау қүбылысы өте сирек 
кездеседі. Қапдаланыц бір р еп е салған бір топ жұмырткаларын 
бірден бірнеше паразитке (7-8) ұсынғанда, олардыц арасында киян- 
кесті талас туады. Мұидай жағдайда кандаланыц бір жұмырткасы 
иаразиттің 1 гүрі мен бірнеше per немесе бір мезетте ор жактаи 
паразиттің 2-3 дарагымен залалдануы мүмкін.
Теленоминдердің аиалык жопе еркек дарактарыныц тіршілік 
ету ұзақтығы бірдей болмайды. Аталыктары аналықтарынан бүрыи 
өледі. Аталықтарынің ұзак өмір сүруі аналык дарақгары мен 
кездесу жиілігіне байланысты. Оларды бірдей түракты жатдайда 
бірге косып торбиелеі еиде Аталықтарынің өмірі аналық дарактарта 
коспай, бөлек горбиелегеидеріне каратанда 2 есе кысқа болады. 
Теленоминдердің аналык дарактары өміріиің үзақтығы кейде 
жүмыртқалау қарқыиына да байланысты. Жүмыртқалау қарқында 
түрде тез өтсе, олардыц өмірі кыскарады. Мысалы, триссолкус 
грандизтін аналык дарактары каркынды түрде жүмырткалаг анда I- 
1,5 жеті ғана, ал жұмыртқалау мерзімі шұбалацкы болса, онда олар 
1 айдай өмір сүреді. Күн сэулесі тура түсетін орындарда ауаныц 
температурасы 30°С жоне одан асканда иаразиттер жаппай кырыла 
бастайды. Ауа температурасы 20 ()С-тан төмендей түскен сайыи 
олардын өмірі үзара түседі.
Жұмыртқа жегіштердің тіршілігінде көмірсулардын коректі 
мацызы өте зор. Триссолкус грандиздің каит ерітіндісімен 
коректентендері ашыққандарына карағанда 2 есе үзак өмір сүреді. 
Жұмыртка жегіштер ересектерініц табиғатта коректепуі 
олі 
жеткілікті түрде зерттелген жок. Сцелионидтердің (олардыц ішінде 
теленомиидердің де) өсімдік гүлдерінің, осіресе шатырша гүлді 
өсімдіктердің, шырынымен коректенетіндіктері туралы мэлімет 
бар. Бірак соіц ы кездердеі і мэліметке қарағаида сцелиоиидтердің 
ересектері 
өсімдік 
ғүлдерінде, 
эуелі 
шырындықтары 
ашык 
түрғандарыида да өте сирек кездеседі. I960 жылы Кишинев 
каласымда пайдалы бөжектерді шоғырландыру үшін бақтың ішіне
35 9

аскөк, балдыркөк жопе собіз егілген. Одан соц осы жерде 1 ай бойы 
күніне 3 per гүлге конатын бөжектерді есепке алу жұмыстары 
жүргізілген. Бірак жиналған Бөжектердіц ішіиде сцелионидтер жок 
болған.
Теленоминдердіц ересектері өсімдік бітелерінің денесінен 
бөлініп шығатын «бал шығы» деп аталатын желім торізді сүйык 
затпен 
корекгенетін 
көріиеді. 
Сондыктан 
өсімдік 
бітелері, 
сымырлар, жанырак бүргелері, япіи «бал шығын» бөліи шығаратым 
бөжекгер 
мекендейтін 
жеміс 
ағаштарында 
маусым, 
шілде 
айларында сцелионидтерді көн кездестіруге болады.
Теленоминдердің өсіп-өнуін тежеп тұратын факторлардың ец 
бастысы - олардыц даму кезеңінің негізгі иесінің даму кезеціие 
үйлесімді 
болып 
келмеуі. 
Көктемде теленоминдерді 
егістік 
жерлерден тоулік бойынша орташа температура 12- 13°С-ка
жеткеннен бастаи ак кездестіруге болады. Ал бакашык кандала 
егіске тәулік бойышпа орташа температура 20 °С шамасыиа 
жеткенде тана үшып келеді. Бақашык қандаланың жүмыртка салуы 
1,5- 2 айта созылады, ал теленоминдер жарты жыл бойына 
жүмырткалаи, өніп-өсе беруге кабілетті жоне күздіц соңыиа дейін 
болады. 
Сондыктан 
олар 
вегетациялык 
маусымның 
екінші 
жартысында табиғатта сирек кездесетін 

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: