Қысқаша мазмүны (негізгі тараулары).Жалпы теориялық және методологиялық
принциптерді тану.Әлеуметтанулық зерттеу бағдарламасы ұғымы.Оның құрылымы және
функциясы. Әлеуметтік зерттеу обьектісінің ерекшеліктері. Ғылыми проблема
^ғымы.Әлеуметтік зерттеудің мақсаты (теориялық, қодданбалы). Әлеуметтік зерттеудің
міндеттері (негізгілер және негізгі емес). Зерттеу обьектісі және пәнін таңдау талаптары.
Зерттеудің обьектісі жүйелік талдау фактілері. Әлеуметтік зерттеуде ұғымдардың
түсіндірілуі, оның түрлері: теориялық, эмпирикалық , операционалдық. Әлеуметтанулық
зерттеулердің критерийлері және болжамдардың түрлері. Көрсеткіштер, индикаторлар, шкала
- әлеуметтік құбылыстардың сандық-сапалық параметрлерін өлшеу қздэалдары ретінде.
Күтілетін нәтижелері. Студент алған білім нәтижесінде пәнді игеріп, осы білім
негізінде пән ауқымында іскерлік дағдыларын толық игеріп, біліктілігін арттыра біледі.
Зерттеу нэтажелері бойынша, есеп дайындау, қорытындьшарды және кепілдемені
тұжырымдау. Барлау зерттеу -социологиялық зертеулердің ең қарапайым түрі. Ол шағын
зерттеу жиынтығьш қамтиды және қарапайым бағдарлама мен көлемі қысылған
инструментарийге негізделеді. Барлау зерттеу терең және көлемді зерттеудің алдын ала
сатысы ретінде қолданылуы мүмкін (егер қиындық аз немесе мүлде зерттелмеген жағдайда).
Бастапқы ақпарат жинаудың ең қарапайым әдісі қолданылады (эдейі эдебиеттің анализі,
эксперттерді сұрау). Суреттеу зерттеу.
Пререквизиттер: әлеуметтік жұмыс
Постреквизиттер: әлеуметтік зерттеулерді жүргізудің әдіснамалық негіздері
Оқытушы: т.ғ.к., доцент Жанысбеков Ә.
30.1 Пән атауы: Әлеуметтанулық зерттеудің әдістемесі мен әдістері (3кредит, 135
сағат)
Оқытудың мақсаты: Отандық әлеуметтанудың қазіргі ғылыми ой мен қызметін
жетекші бағыттарының біріне айналуы әлеуметтанулық білім беру мен
әлеуметтанушыларды кәсіби дайындауға қойылатын тараптардың күрт өсуіне алып
келді.Қолданбалы зерттеулердің әдістемесі оның практикасының дамуы әлеуметтанулық
қызметтің әлеуметтанушы – мамандарды оқытудың дамып келе жатқан жүйесіне не
мамандыққа айналуының белгісі. Бұл әлеуметтік білімдерді зерттеу және ұйымдастыру
жұмысының әдістері мен ережелерін игерген білікті маманға деген сұраныс тудырып,
сонымен қатар әлеуметтанулық білімнің дамуы мен еліміздегі әлеуметтанудың
институтционалдануына түрткі болды.
«Әлеуметтанулық зерттеулердің методологиясы мен әдістері» пәні қоғам
дамуының жағдайындағы әлеуметтанулық зерттеулердің өзектілігін ашып, бұл мәселенің
әлеуметтанулық білім құрылымындағы орнын анықтап, әлеуметтанулық зерттеудің
негізгі әдістерін көрсететін тақырыпты қамтиды.
Әлеуметтанулық зерттеулердің методологиясы мен әдістері» пәнінің мақсаты
студенттерге қолданбалы зерттеулерді іске асыру қабілеті мен білімін қалыптастыру.
Қысқаша мазмұны (негізгі тараулары). Әлеуметтанулық зерттеу әлеуметтанулық
мәліметтерді сандық және сапалық жинақтауға, өлшеуге, жалпылауға және талдауға
мүмкіндік беретін әдістерді пайдалана отырып нақты жағдайдағы әлеуметтік
құбылыстарды зерттеудің құралы болып табылады. Әлеуметтанулық зерттеу бір – бірін
әлеуметтанулық мәліметті жинау; жиналған мәліметтерді өңдеуге әзірлеу және өңдеу;
алынған мәліметтерді сараптау, зерттеу нәтижесін шығару-қорытындылар мен ұсыныстар
жасау. Жоғарыда көрсетілген кезеңдер әрбір зерттеуде орын алатынына қарамастан,
күрделілігі әр түрлі мәселелерді зерттеу үшін әлеуметтанулық сараптаудың бәріне ортақ
формасы жасалмаған.
Әлеуметтанулық зерттеудің обьектісі адамдардың іс әрекеті және осы іс
әрекеттің материалды иелері – адамдар болып табылады.
Обьектінің тікелей зерттелетін жағы, зерттеудің пәні болып есептеледі. Бұл
теория мен практика тұрғысынан обьектінің ең маңызды жағы.
59
Зерттеушінің алдына қойған мақсаты, нақты әлеуметтанулық обьектінің қызмет
етуімен дамуының эмпирикалық заңдылықтарының толық жиынын тану болған
жағдайда әлеуметтанулық зерттеудің обьектісі мен пәні бір жерден шығады.
Әлеуметтану классиктері (М. Вебер, Э. Дюркгейм, В. Парсонс және т.б) оның пәнінің ортақ
түсінігін берген жоқ, бірақ ғылымды, кейіннен оның методолгиясы болуына үміткер
болған эмпирикалық әдістермен «қаруландырылды».
Күтілетін нәтижелері. Студент алған білім нәтижесінде пәнді игеріп, осы білім
негізінде пән ауқымында іскерлік дағдыларын толық игеріп, біліктілігін арттыра біледі.
Пән бойынша алған білімдер жүйесі білім алушыны талапқа сай дағдыларды игеріп
іске асыруға дайын болады. Пәнді игеру арқылы қалыптасқан біліктілік пен дағдылар
студентке жүйелі білім бағытын қалыптастырып іскерлікке бейімдейтін кешенді білім-білік
қалыптастырады.
Пререквизиттер: Шетелдік әлеуметтану тарихы, Әлеуметтанудағы әлеуметтік
статистика.
Постреквизиттер: Қоғамның әлеуметтік құрылымы, Қоғамдық пікір мәселелерін
зерттеу әлеуметтануы.
Оқытушы:Ахметова Ж.Ш.
30.2
Пән атауы: Әлеуметтік зерттеу методы (3кредит, 135 сағат)
Оқытудың мақсаты: Отандық әлеуметтанудың қазіргі ғылыми ой мен қызметтің
жетекші бағыттарының біріне айналуы әлеуметтанулық білім беру мен
әлеуметтанушыларды кәсіби дайындауға қойылатын талаптардың күрт өсуіне алып
келді. Қолданбалы зерттеулердің әдістемесі мен практикасының дамуы, әлеуметтанулық
қызметтің әлеуметтанушы-мамандарды оқытудың дамып келе жатқан жүйесіне ие
мамандыққа айналуының белгісі. Бұл әлеуметтік білімдерді, зерттеу және ұйымдастыру
жұмыстарының әдістері мен ережелерін игерген білікті маманға деген сұраныс тудырып,
сонымен қатар әлеуметтанулық білімнің дамуы мен еліміздегі әлеуметтанудың
институционалдануына түрткі болды.
«Әлеуметтанулық зерттеулердің методологиясы мен әдістері» пәні қоғам
дамуынын қазіргі жағдайындағы әлеуметтанулық зерттеулердің өзектілігін толық ашып,
бұл мәселенің әлеуметтанулық білім құрылымындағы орнын анықтап, әлеуметтанулық
зерттеудің негізгі әдістерін көрсететін тақырыптарды қамтиды.
«Әлеуметтанулық зерттеулердің методологиясы мен әдістері» пәнінің мақсаты
студенттерге қолданбалы зерттеулері іске асыру қабілеті мен білімін қалыптастыру.
Қысқаша мазмұны (негізгі тараулары). Әлеуметтанулық зерттеу әлеуметтанулық
мәліметтерді сандық және сапалық жинақтауға, өлшеуге, жалпылауға және талдауға
мүмкіндік беретін әдістерді пайдалана отырып, нақты жағдайдағы әлеуметтік
құбылыстарды зерттеудің құраы болып табылады. Әлеуметтанулық зерттеу бір-бірін
әлеуметтанулық мәліметтерді жинау, жиналған мәліметтерді өңдеуге әзірлеу және өңдеу;
алынған мәліметтерді сараптау, зерттеу нәтижесін шығару, қорытындылар мен
ұсыныстар жасау. Жоғарыда көрсетілген кезеңдер әрбір зерттеуде орын алатынына
қарамастан, күрделілігі әр түрлі мәселелерді зерттеу үшін әлеуметтанулық сараптаудың
бәріне ортақ формасы жасалмаған.
Әлеуметтанулық зерттеудің обьектісі адамдардың іс әрекеті мен осы әрекеттің
материалды иелері – адамдар болып табылады.
Обьектінің тікелей зерттелетін жағы, зерттеудің пәні болып есептеледі. Бұл
теориямен практика тұрғысынан обьектінің ең маңызды жағы.
Зерттеушінің алдына қойған мақсаты, нақты әлеуметтанулық обьектінің қызмет
етуімен дамуының эмпирикалық заңдылықтарының толық жиынын тану болған
жағдайда, әлеуметтанулық зерттеудің обьектісі мен пәні бір жерден шығады.
Күтілетін нәтижелері. Пән бойынша алған білімдер жүйесі білім алушыны талапқа
сай дағдыларды игеріп іске асыруға дайын болады. Пәнді игеру арқылы қалыптасқан
біліктілік пен дағдылар студентке жүйелі білім бағытын қалыптастырып іскерлікке
60
