«Қазақстан тарихы, қоғамдық пәндер және география» кафедрасы элективтік пәндер каталогы мамандық атауы

мирасқорлығын,   қарым-қатынасью   зерттей   отырып,   адамзат   баласьшың   бір   тұтас   мәдени

даму процесінің жалпы заңдылықтарын анықтайды.. 

Пререквизиттер: қоғамның әлеуметтік құрылымы, қоғамдық пікір мәселелерін 

зерттеу әлеуметтануы.

Постреквизиттер: саяси әлеуметтану, мәдениет әлеуметтануы. 

Оқытушы: 

Ахметова Ж.

14.3. Пән атауы: Әлеуметтік мектептер мен бағыттар (3 кредит, 135 сағат) 

Оқытудың мақсаты: Әлеуметтік мектептер мен бағыттар "Тіл туралы жана ілім" өз

кадамын   революциядан   бұрынғы   үндіеуропалык   тіл   білімін   Кенестік   дэуір   талабы

тұрғысынан   қайта   карап,   үндіеуропа   тіл   біліміндегі   сол   кездегі   кайшылыкгардың,

токыраушылыктардыц   біразын   дұрыс   көре   білді.   Брі   бағыттын   буржуазиялык   елдерде

бірсыпыра   мәселеде   реакциялык,   нәсілдік   сипатта   больш,   отар   елдер   мен   аз   ұлттарды,

олардын   тілдерін   кемсітіп,   карайтындықтарын   ашык   айтты.   Бірақ   осы   сын   келе-келе

салыстырмалы-тарихи тіл білімінін пайдалы жағынан бас тартып, тіл біліміне марксизмге тән

емес   дөрекілік,   асқақтаушьшық,   менмендік   эуен   енгізді.   Кеңес   Одағы   Коммунистік

партиясьшьш орталык органы "Правда" газеті бетінде 1950 ж. ұйымдасгарылған айтыстан

кейін   "Тіл   туралы   жаңа   ілімнін"   кателіктері,   онынтигізген   зиянды   зардаптары   жан-жакты

ашып көрсетілді 

Қысқаша мазмұны (негізгі тараулары). Кеңестік тіл білімінде жалпы және жеке тіл

білімі салалары бойынша жүйелі түрде ұжымдык зерттеулер іске асырылды. Олар негізінен

мьшадай салаларға катысты: Көп көніл бөлінген күрделі теориялық мәселелердін бірі ұлттык

және   эдеби   тілдердін   қалыптасып   дамуьш   зерттеуге   байланысты.   Кеңесғалымдары   (И.

К.Белодед,   Л.А.Булаховский,   В.В.Виноградов,   В.М.Жирмунский,   Н.И.Конрад,   Ф.П.Филин,

В.Н.Ярцева және ұлттық республикалардағы  ғалымдар) тарихи  жағдайлармен  байланысты

КСРО-дағы   ұлт   тілдерінін   және   ұлтгык   эдеби   тілдерінін   тарихи   даму   зандылығын   ашты.

мүның   өзінде   халык   тілі   мен   ұлт   тілінін   аракатынасын,   жалпыхалыктык   тіл   мен   ондағы

жергілікті   диалектілердін   аракатынасын,   эдеби   тіддер   калыптасуынын   алғашкы   кезінде

диалектілік   базаның   мэнін   айкындау   мәселесіне   көніл   аударылды.   КСРО-дағы   тіл

кұрылысынын күрделі мәселелерін шешуде  ұлттык эдеби тіл теориясын калыптастырудың

маңызы   өте   жоғары   болды   -   Тілдің   типологиялык   проблемаларын   зерттеу   жұмысы

И.И.Мещаниновтын,   сонымен   бірге   М.М.Гухман,   С.Д.Кацнельсон,   В.З.Панфилов,

В.И.Солнцевт.б.   енбектерінде   кенейтілді.   Типологиянын   негізгі   үғымдары   және   басқа

пәндерге   катысы   аныкталды.   Бұрын   дэстүрлі   типологиялыктоптастыру   тек   морфологияға

негізделсе,   енді   синтаксистік   және   семантикадык   топтастырулар   жасау   жұмысы   қолға

альшды.

Күтілетін   нәтижелері.  Студент   алған   білім   нәтижесінде   пәнді   игеріп,   осы   білім

негізінде пән ауқымында іскерлік дағдьшарын толық игеріп, біліктілігін арттыра біледі.

Пән бойынша алған білімдер жүйесі білім алушыны талапқа сай дағдыларды игеріп

іске   асыруға   дайын   болады.   Пәнді   игеру   арқылы   қалыптасқан   біліктілік   пен   дағдылар

студентке жүйелі білім бағытын қалыптастырьш іскерлікке бейімдейтін кешенді білім-білік

қалыптастырады.

Пререквизиттер:  қоғамның   әлеуметтік   құрылымы,   қоғамдық   пікір   мәселелерін

зерттеу әлеуметтануы.

Постреквизиттер: отбасы әлеуметтануы, мәдениет әлеуметтануы. 

Оқытушы: т.ғ.к., аға оқытушы Юлдашева Ф.

15.1.   Пән атауы: Тұрғындарды әлеуметтік қорғау(3 кредит, 135 сағат)

Оқытудың   мақсаты.  Студенттерге   көшпелі   қоғам   кезеңіндегі   әлеуметтік   қорғау

эффектілігінің ерекшеліктерін көрсету.Тұрғындарды әлеуметтік қорғаудың принциптері мен

ерекшеліктерін   таныту,   негізгі   бағыттары   туралы   білім   беру;   Көшпелі   қоғамның   қазіргі

жағдайындағы   Халықты   әлеуметтік   қорғау   жүйесінің   ролі;   ҚР   тұрғындарды   әлеуметтік

қорғау жүйесінің маңыздылығын тереңдету және болашақта дамыту.

29

Қысқаша   мазмұны   (негізгі   тараулары).  Әлеуметтік   қорғау   әр   бір   мемлекеттің

құрылымындағы   қызметтің   қажетті   элементі   болып   табылады.   Тұрғындарды   әлеуметтік

қорғау   концепциясы   19-20   ғасырларда   пайда   болған.   Осы   термин   кедейлікпен   күресуге

байланысты АҚШ-та 20 ғасырлардың 30 жылдарында пайдаланыла бастаған.

АҚШ-тағы   экономиканың   жоғары   өсуі   кедейлікті   жойған   жоқ,   керісінше   ол   өте

маңызды   проблемаға   айнадцырды.   АҚШ-тағы   1955   жылы   шыққан   «Әлеуметтік

қамсыздандыру   туралы   заңы»   қарттарға,   соқырларға,   жетімдеге   немесе   кірістері   төмен

жанұяларға көмек болды.

Бүгінгі күні осы әлеуметтік іс-әрекеттер әр мемлекетте өздігінен білдіріп, заң шығару

базасына, үлкен қаржылық ресурстарға тіреледі.

Күтілетін   нәтижелері.  Мемлекеттік   әлеуметтік   саясаттың   басты   мақсаты   халықты

жұмыспен   қамту,   жұмыссыздықты   азайту,   эконо-микалық   дамуға   жағдайлар   жасау,   жаңа

жұмыс орындарын ашу жолымен жұмыспен қамту арқылы халықтың әлеуметтік «элжуаз»

топтарының   мәселелерін   жеке   талдау,   кедейлердің   денсаулық   сақтау   және   білім   беру

қызметтеріне қол жеткізуін қамтамасыз ету, атаулы әлеуметтік көмекпен қамту және нарық

жағдайында   халықты   әлеуметтік   қорғауды   жақсарту   болып   табылады.  Пререквизиттер:

қоғамның әлеуметтік құрылымы, қоғамдық пікір мәселелерін зерттеу әлеуметтануы.

Постреквизиттер: саяси әлеуметтану, отбасы әлеуметтануы. 

Оқытушы: Ахметова Ж.

15.2.   Пән атауы:  Еңбектің классикалық теориясы (3 кредит, 135 сағат)

Оқытудың мақсаты:  Еңбек социологиясы - бұл адамның және ұжымның еңбекке,

оның   сипатына,   мэніне,   жағдайына   деген   көзқарас   жиынтығы.   Мұнда   адамның   және

ұжымның еңбекке байланысьшьщ материалдық мүддесі, еңбектің мэні, еңбеьстің бүтіндей

мағынасының себептері талданады. Үшіншіден, еңбек социологиясы - кәсіпорын, ұжымның

әлеуметтік   ұйымы,   яғни   позициялар,   рөльдер,   құндылық   және   ұжымдағы   жүмысшылар

арасьшдағы   байланыс   жиынтығын   тудырушы   ерекше   қатынастар   жүйесі.   Мүлда   еңбек

социологиясьшың   зерттеу   саласына   әртүрлі   еңбек   құрылымына   байланысты,   оның

функцияларына   байланысты   (ұжымның   әлеуметтік-психологиялық   мәселелеріне,   ондағы

қақтығыстар, ұжымдағы басқару тәсілдері, басқарушылар мен лидерлер арасындағы қатынас

және т. б.) мәселелер кіреді.

Қысқаша мазмұны (негізгі тараулары).  Еңбектің классикалық теориясы - еңбекті

элуметтік процесс, элуметтік еңбектің қарқындылығын арттыру факторлары, техника және

технологиялық,   қызметтің,   жағдайлардың,   адамның   еңбекке   деген   көзқарасына   эсері

түріндегі   еңбектің   мәселелерді   зерттейтін   әлеуметтанудың   бір   саласы.   Еңбек

социологиясының   классикасы   үш   басты   аспектісін   бөліп   көрсетуге   болады.Еңбек

социологиясы  - бұл адамдардың еңбек  құралдарымен және заттарымен өзара әрекеттестік

заңцылықтары және сол заңцылықтардың еңбек үлсымдарында және жеке адам қызметіндегі

әрекеті және көріну белгілері. Мұлда адамның ұжымның жаңа технологиялық үрдістерінің

даму   жағдайьшдағы   және   экстремалды   еңбек   жағдайьшдағы   (шахтерлар,   атомдық

электростанциялар   және   тағы   да   басқа   жұмысшылар)   қызметімен   байланысты   мәселелер

жиынтығы талданған.

Еңбек   социологиясьшьщ   классикалық   теориялары   Еңбек   социологиясының   басты

категориялары   мыналар:   еңбектің   мэні,   еңбектің   сипаты,   еңбек   жағдайлары,   еңбекті

ұйымдастыру, еңбек түрлері, еңбектің қызметтік-себептіптік құрылымы, қызметке қатынас т.

б.   Еңбектің   мазмулы   -   бүл   өндіруші   қызметі   саласымен   жасалған   еңбек   операциясьшың

түрлері,   мүмкіншілік   және   өндірістік   процесс   үстіндегі   шешім   қабылдаудағы   жаңалық

деңгейіне   байланысты   бөлуді   ескеретін   еңбектің   сипаты.   Еңбек   категориясы

жұмысшылардың әртүрлі еңбектік қызметтерге (физикалық немесе ой еңбегі, аграрлы немесе

индустриалды,   ұйымдастырушы   не   атқарушы,   жай   немесе   күрделі)   бекітілуін   көрсетеді.

Еңбек жағдайлары әлуметтік-экономикалық, гигиеналық, ұйымдастырушылық жағдайларды

қамтиды.   Еңбекке   қатынас   (көзқарас)   -   бүл   индивидттің   еңбек   заттары,   құралдары,

өнімдерімен   және   өндіруші   ортамен   байланысының   сипаты.   Еңбекке   қатынас   индивидтің

30