Әуе кемелердің апат, шұғылдық сигналдары және жедел және ұстау сигналдары

1. Бiр уақытта не жеке-жеке берiлетiн апат сигналдары әуе кемесiне елеулi, тiкелей қауiп төнгенiн және оның шұғыл көмекке мұқтаж екенiн білдiредi.

2. Ұшу кезіндегі апат туралы хабар ашық мәтiнмен, бiрiншi кезекте:

1) радиотелефонмен:

апатқа ұшыраудамын - 3 рет (халықаралық ұшуда «МЕЙДЕЙ»);

мен - бiр рет;

апатқа ұшыраушы әуе кемесiнiң шақыру белгiсi - 3 рет;

апат болған жердiң координаттары - 3 рет берiледi.

2) радиотелеграфпен:

радиотелеграфпен берiлетiн сигнал 3 рет қайталанатын «SOS» (... - - - ...) тобынан, 1 рет «ДЕШ» (-..) үйлесiмiнен тұрады

this is (вис из) (халықаралық ұшу кезiнде);

апатқа ұшыраушы әуе кемесiнiң шақыру белгiсi - 3 рет;

апат болған жердiң координаты - 3 рет берiледi.

қысқа уақыт аралығында бiр-бiрден жiберiлетiн қызыл түстi жарқыл ракеталармен берiледi.

3) радиотелефонмен және радиотелеграфпен:

ұшу бағдары;

ұшу жылдамдығы;

ұшу биiктiгi;

апаттың сипаты мен қажеттi көмек;

экипаж командирiнiң шешiмi және iздестiру мен құтқаруға ықпал ететiн басқа да мәлiметтер берiледi.

«SOS» немесе «Апатқа ұшыраудамын» сигналы берiлумен бiр уақытта қайталама радиолокация жүйесiнiң танып-анықтау аппаратурасының «Апат» сигналы мен борттағы ӘҚБ жауап бергiшіндегі «Авария» сигналы қосылады. Қазақстан Республикасының шекарасынан тыс ұшу кезiнде жауап бергiште 7700 «Апат» коды орнатылады.

3.Егер жағдай мүмкiндiк берсе, апат белгiсiнен кейiн:

1) жердiң ендiгi - 2 рет;

2)жердiң бойлығы - 2 рет;

3)орта-еуропалық уақыт (UTC) - 2 рет;

4) зақымданулар мен қажеттi көмек түрi - 1 рет;

5) ұшқыш қабылдаған шешiм және іздестіру мен құтқаруға ықпал ететiн басқа да мәлiметтер - 1 рет.

6) «Қабылдаймын» сөзi берiле отырып, апат туралы хабар берiлуi мүмкiн.

Апат туралы хабарды бергеннен кейiн радиоэфирдi тыңдау үшiн 1-2 минутке қабылдауға көшу керек.

4. Авариялық-құтқару ӨЖЖ радиостанциялармен жұмыс iстегенде апатқа ұшыраушы әуе кемесiнiң экипажы қонғаннан кейiн КОСПАС және CAPCAT спутник жүйесiнiң пеленгациялауын қамтамасыз ету үшiн радиостанцияны дереу тональдық жөнелтумен беру режимiне («Маяк» режимi) қосу керек.

5. Апатқа ұшыраған ӘК «Комар» үлгiсіндегі автоматты радиомаягы болса, парашютпен қонғаннан кейiн, оның таратқышының жұмысы тональдық жөнелтулерiн тыңдау арқылы тексерiледi. Таратқыштың бұл режимдегi жұмысы 3 сағат бойы жалғасады. Одан кейiн қабылдағыш-таратқышты радиомаяктың үрленбелi баллонынан алып, антеннасын орнату және қабылдау режимiне қосу керек.

6. Жерге қонғаннан кейiн алғашқы тәулiктердiң әр сағатының бастапқы кезiнде әр хабардың берілуiнен кейiн 3 минуттен қабылдау режимiне көше отырып, апат туралы үш дүркін хабар жөнелту жүргiзiледі.Қалған уақытта радиостанция қабылдау режимiнде болуы тиiс. Кейiнгi тәулiктерде әр сағаттың бастапқы кезiнде әр хабардың берiлуiнен кейiн 3 минуттен қабылдау режимiне көше отырып, апат туралы үш дүркiн хабар жөнелту жүргiзiледi, қалған уақытта радиостанция сөндiрiледi.

7. Жерге қонғаннан кейiн берiлетiн хабар апат туралы әуеде берiлетiн хабарға ұқсас болады. Iздестiру-құтқару ұшағының (тiкұшағының) дыбысы естіле бастағанда немесе оны көзбен көрiп байқағанда апат туралы хабар беру және онымен екi жақты байланыс орнату керек; егер екi жақты байланыс орнатудың орайы келмесе, апат туралы хабарды сүйемелдеп отыруға арналған сигналмен («Маяк» режимi) 1.5-2 минут iшiнде кезектестiру керек; ұшақ (тiкұшақ) экипажымен екi жақты радиобайланыс орнатылған кезде радиостанциямен одан кейiнгi жұмыс тәртібін ӘК iздестiру-құтқару командирi белгiлейдi.

8. Өзара радиобөгеттердi болдырмау үшiн апатқа ұшыраған ӘК командирі (экипажы) бiрнеше авариялық-құтқару ӨЖЖ радиостанцияларын хабардар ету үшiн бiр жерде қосуға тыйым салынады.

Апатқа ұшыраушы әуе кемесiне оның иелiгіндегі кез-келген құралмен назар аударту үшiн өзiнiң қай жерде және қандай көмек қажет екенi туралы хабар жөнелтуiне осы бөлiмнiң бiрде-бiр ережесi тыйым салмайды.

Апат және шұғылдық сигналдарды электрбайланысы арналарымен берудiң егжей-тегжейлi қағидалары «Авиациялық электр байланысы» Халықаралық азаматтық авиация туралы Конвенциясының 10-қосымшасында көрсетілген.

9. Шұғылдық сигналдары ӘК экипажы оның қонуға мәжбүр етiп отырған қиындықтарды басынан кешiп отырғанын, бiрақ шұғыл көмек керек емес екенiн бiлдiредi және былай берiледi:

1) қону шамдарын қайталап қосу және сөндiру;

2)импульстiк аэронавигациялық оттардың жыпылықтауынан ерекшеленетiн аэронавигациялық оттарды қайталап қосып және сөндiрiп отыру.

10. ӘК мен ондағы жолаушыларға және экипажға қауiп төнуi ықтимал болған жағдайда берiлетiн халықаралық шұғылдық сигналы:

1) радиотелеграфпен - «666» (немесе ХХХ тобы);

2) радителефонмен - «ПАН» (PAN) белгiсiмен берiледi.

11. ӘК үшін ыөтимал қауіппі бар және оларда жолаушылар мен экипаж орналасқан жағдайларда халықаралық шұғылдық сигналдар:

1) Радиотелеграфпен немесе сигнал берудiң басқа әдiсiнiң көмегiмен берілетiн және ХХХ-тер тобынан тұратын сигнал;

2) «ПАН ПАН» (PAN PAN) радиотелефондық шұғылдық сигналы;

3) мәлiметтердi беру желісімен жөнелтілетiн және PAN, PAN сөздерiнiң мәнiн беретiн шұғылдық хабарлары су бетіндегі кеменiң, әуе кемесiнiң немесе қандай да бiр басқа қозғалыс құралының қауiпсiздiгiне, борттағы немесе көзге түсетiн жердегi адамның қауiпсiздiгiне қатысты әуе кемесiнiң беретiн төтенше шұғыл хабары барын бiлдiредi.

3. Азаматтық әуе кемелерін ұстау
12. Қазақстан Республикасының әуe кеңiстiгiнде азаматтық әуе кемелерiнiң ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн мынадай қағидаттар қолданылады:

1) азаматтық әуе кемелерiн ұстау тек соңғы шара ретiнде қолданылады;

2) егер:

оны берiлген жол желісіне қайтарудың қажеттілігi болмаса;

оны мемлекет әуе кеңiстiгiнiң шегiнен шығарып жiберсе;

тыйым салынған аймақтан, ұшуларды шектеу аймағынан немесе қауiптi аймақтан басқа жаққа бағыттаса; немесе осы әуе кемесiне көрсетiлген әуеайлаққа қонуға бұйрық берiлсе ұстау, оны жүзеге асырған жағдайда ӘК танумен шектеледi.

13. Азаматтық әуе кемелерiн оқу-жаттығу мақсаттарында ұстауға тыйым салынады.

14. Радиобайланысты орнату мүмкiн болғанда, ұсталатын азаматтық әуе кемесiне радиотелефонмен ұшу бағытына қатысты нұсқау мен қажеттi мәлiметтер берiледi.

15. Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне қауіп төнген жағдайда Заңның 28-бабының 4 және 5 тармақтарына және мемлекеттік авиация саласында өкілетті органмен бекітілген Қазақстан Республикасының әуе кеңістігінің әуе бұзып өтуші - әуе кемелер бойынша қару және әскери техникаларды қолдану қағидаларына сәйкес әрекет ету керек.

16. Ұстап қалуға байланысты қауіпті салдарды жою және азайту үшін экипаж және ӘҚҚ тиісті органдары арасында әрекеттерді үйлестірудің барлық шаралары:

1) ұшу экипажының мүшелеріне ұстап қалу кезіндегі әрекет ету тәртібін білу;

2) әуе кемелердің командирлері ӘК ұстап қалушымен 121,5 МГц тазалығында байланыс орнатады және ұстап қалу ережесіне сәйкес әрекет ету;

3) ӘҚҚ (ӘҚБ) органдарының диспетчерлері басқа әуе кемелердің қауіпсіз ұшуларын қамтамасыз етуде орындалатын әрекет ету тәртібін білу;

4) мемлекеттік авиацияның әуе кемелерін ұстап қалатын ұшқыштар азаматтық әуе кемелердің жазғы-техникалық сипаттамаларының жалпы шектеулерін білу және техникалық қиындықтарға және заңсыз киілуге байланысты ұстап қалған азаматтық ӘК бортында апаттық және төтенше жағдайлардың пайда болу мүмкіндігі;

5) ұстап қалуды орындауға әлеуетті мүмкіндігі бар ұстап қалуды басқару органына және әуе кеменің командиріне ұстап қалу маневрі, ұстап қалатын әуе кеменің бағыты, визуальды дабылдар бойынша ұстап қалатын азаматтық әуе кемелерге қатынасты әрекеттер, радиобайланысты орнату, қару қолданбау бойынша нақты және анық тапсырмалар беріледі;

6) мемлекеттік авиацияның ӘК ұстап қалу және тосқауылшы ӘҚБ (басқару пункті) органдары ұстап қалуы мүмкін аудандарда азаматтық әуе кемелерді ұстап қалуды басқару органдарымен тану мақсатымен ВОРЛ құралдарымен, 121,5 МГц апаттық жиілікте ұстап қалынатын әуе кемелермен байланыс жасау мүмкіндігін қамтамасыз ететін радиотелефон жабдықтарымен хабарлайды. Мұндай жабдықтар «А» режиміндегі № 7500, 7600 және 7700 дискретті төртсанды кодтарды тануды қамтамасыз етеді.

17. Айрықша жағдайларда, ұстап қалынушы азаматтық ӘК-ден ұшып бара жатқан аумаққа қону талап етеді және мына талаптарды орындау қажет:

1) көрсетілген әуежай аталған түрдегі ӘК қауіпсіз қонуы үшін жарамды, әсіресе, әуежай азаматтық әуе кемелермен пайданылмайтын жағдайларда;

2) әуеайлақ аймағын қоршаған жер айналым бойынша ұшу, өону және екінші айналымға кетуге жарамды;

3) ұстап қалынатын ӘК отынның қалған қоры (қалдығы) әуеайлаққа қону үшін жеткілікті;

4) көрсетілген әуеайлақ аэронавигациялық ақпараттық жинақта көрсетілген;

5) қонуға және ұстап қалынатын ӘК қонуға қауіпсіз енуі үшін қажетті барлық ақпараттар қол жетімді каналдардың барлық радиобайланыстарынан бортқа беріледі.

18. ӘКБ (ӘКБ) органымен ӘК ұстап қалу жауапкершілігінің оның ауданында жүзеге асырылғандығы ақпаратын алу кезінде, аталған талаптардан төмендегі шараларды қабылдайды.

1) егер байланыс орнатылмаған жағдайда, апаттық 121,5 МГц радиожиілікті қосқанда, қолдағы барлық құралдарды пайдалана отырып, ұстап қалынатын ӘК екіжақты байланыс орнатуға талпыныс жасайды;

2) ұстап қалатын ӘК экипажын ұстап қалуы туралы хабарлайды;

3) ұстап қалатын ӘК-мен екіжақты байланысты ұстап тұратын және ұстап қалатын ӘК туралы қолдағы ақпаратпен қамтамасыз ететін ұстап қалуды басқару органымен (басқару пункті) байланыс орнатады.

4) ұстап қалатын немесе ӘК ұстап қалушы мен ұстап қалынатын ӘҚБ (басқару пункті) органы арасында қажеттілігіне қарай хабарламаны ретрансляция жасайды.

5) ұстап қалу ӘҚБ органымен тығыз өзара қарым-қатынас барысында ұстап қалынатын ӘК қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қажетті шаралар қабылданады.

19. Ұстап қалынатын ӘК командирі:

1) ұстап қалатын ӘК нұсқауына құлақ қою керек визуальды дабылдардың мәнін түсіндіп, ұстап қалушының талаптарына сәйкес оларға жауап береді;

2) мүмкіндік болған жағдайда ӘҚБ (ӘҚҚ) тиісті органдарын хабардар етеді;

3) 121,5 МГц және 123.1МГц (ӘК ұстап қалу кезіндегі жиілік) апаттық жиілікте ұстап қалынатын ӘК немесе ұстап қалу ӘҚБ (ӘҚҚ) тиісті органдарымен радиобайланыс орнатады;

4) өзінің шақыру белгілерін атайды;

5) ұшудың мақсатын хабарлайды;

6) егер байланыс орнатылмаған жағдайда, 243 МГц жиілігіндегі радиотелефондық режимінде қайта шақыру жолымен талпыныс жасайды;

7) радиотелефондық режимде 500 кГц немесе 2182 жиілікте және 8364 кГц теңіз қызметтерінен көмек сұрау кезінде;

8) егер ӘҚБ (ӘҚҚ) тиісті органының тарапынан басқа да мәліметтер берілмесе, бортта ҚШРЛ қабылдағышының болған жағдайында «А» режимінде 7700 кодын тереді,

20. радиодан немесе басқа да кез-келген көздерден алынған нұсқаулар визуальды дабылдардың көмегімен берілетін ұстап қалынатын ӘК нұсқауына қарама-қарсы келетін болса, ұстап қалатын ӘК-мен ұстап қалушымен визуальды берілетін нұсқауларды орындай отырып, шұғыл түрде түсіндіру сұрайды.

21. ӘК ұстап қалатын және ұстап қалынатын экипаждардың визуалды дабылдардың 0а5идаларын қатаң сақтағандары қажет. Ұстап қалатын ӘК берілетін, олардың апаттық жағдай екендіктерін білдіретін кез-келген дабылдарды түсініп, оларға ерекше көңіл бөлгендері дұрыс.

22. Ұстап қалушымен байланыс орнатылып, ол байланысты ортақ тілде түсіну мүмкін болмаған жағдайда, негізгі ақпаратты жеткізуге талпыныс жасалынады және қабылдағандықтарын екі рет қайталанатын мына сөйлемдерді аталған жолмен растайды.

Жағдайлар «ХАЙ ДЖЭК» сөзін қолдану үшін тиімді бола бермейді.