247
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
осы органның құрамында күрт өзгерістерді болдырмауға
мүмкіндік береді және оның жұмысында белгілі бір
тұрақтылық пен сабақтастықты қамтамасыз етеді.
Конституциялық
Кеңесті
қалыптастыру
рәсімін
өзгертуде алғашқы қадам Республика Президентінің ҚР
Конституциясының әлеуетін одан әрі пайдалануға, са-
яси жаңғыртуды кезең-кезеңмен жүзеге асыруға және
Парламенттің рөлін арттыруға бағытталған Жарлық
1
қабылдау болғанын атап өткен жөн. Осы нормативтік
құқықтық актіге сәйкес Кеңес құрамын қалыптастыру
тәжірибесіне тағайындалатын кандидатураларды келісу және
оларды Парламент Палаталарының пленарлық отырысында
алдын ала талқылау рәсімін енгізу ұсынылды. Келісу рәсімі
көптеген елдерде қолданылады. Мәселен, АҚШ-та Жоғарғы
Соттың – конституциялық бақылау органының құрамы
Сенаттың кеңесімен әрі келісімімен қалыптастырылады.
Латвия Конституциялық Сотының судьяларын Сейм, Ресей-
де – Федералдық Кеңес, Қырғызстанда және Өзбекстанда
– атқарушы және заң шығарушы билік тармақтары бекітеді.
Заңнамаға сәйкес Төраға және Кеңес мүшелері белгілі бір
талаптарды қанағаттандыруға тиіс.
1. Ең алдымен, Қазақстан Республикасының азаматтығында
болуы және оның аумағында тұруы;
2. жас шектеуі (кандидат отыз жастан жас болмауы тиіс);
3. жоғары заң білімі;
4. заңгерлік мамандығы бойынша жұмыс өтілі кемінде бес
жыл.
Осыған ұқсас талаптар көптеген шет мемлекеттердің
конституциялық
соттарының
судья
лауазымдарына
1
«Қазақстан Республикасы Конституциясының әлеуетін одан
әрі пайдалану жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы
Президентінің Жарлығы. «Егемен Қазақстан» 2005 жылғы 6 мамыр
248
Қазақстан Республикасының Заңына түсініктеме
кандидаттарға қойылады. Олардың кейбіреулерінің Қазақстан
Республикасынан айырмашылығы кәсіби қызметте өте ұзақ
өтілді белгілейді (Австрия, Украина – 10 жыл, Испания, Молдова
– 15 жыл). Бірқатар мемлекеттерде кандидаттарға мемлекеттік
тілді білу, беделінің оң болуы, өте жоғары жас шектеуі (Украина,
Грузия) сияқты қосымша талаптар да ұсынылады. Испанияда
жалпы соттың судьяларына, прокурорларға, университет про-
фессорларына, адвокаттарға және заңгерлік мамандығы бойын-
ша кемінде 15 жыл жұмыс істеген өзге адамдарға артықшылық
беріледі. Мысалы, Польшада жоғары заңгерлік білімі, сондай-
ақ құқық магистрі дәрежесі, судья, прокурор, адвокат немесе
заң кеңесшісі қызметіндегі жұмыс өтілі кемінде 10 жыл болуы
міндетті. Білім алуды шектеуді осы лауазымға тағайындау үшін
қажетті шарт ретінде қарамайтын елдер де бар (Франция).
30. 72-баптың 1-тармағы мынадай мазмұндағы 2-1)
тармақшамен толықтырылсын:
«2-1) Парламент және оның Палаталары қабылдаған
қаулылардың Республика Конституциясына сәйкестігін
қарайды;».
түзету-
лер №
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КоНСТИТУцИяСЫНЫҢ
72-БАБЫ
30.
Алдыңғы редакция
Қолданыстағы редакция
72-бап
1. Конституциялық Кеңес
Қазақстан Ре спублика-
сы Президентiнiң, Сенат
Төрағасының, Мәжiлiс
Төрағасының, Парламент
депутаттары жалпы санының
кемiнде бестен бiр бөлiгiнiң,
Премьер-Министрдiң өтiнiшi
бойынша:
72-бап
1. Конституциялық Кеңес
Қ а з а қ с т а н Р е с п у б л и к а -
с ы П р е з и д е н т i н i ң , С е -
нат Төрағасының, Мәжiлiс
Төрағасының, Парламент де-
путаттары жалпы санының
кемiнде бестен бiр бөлiгiнiң,
Премьер-Министрдiң өтiнiшi
бойынша:
249
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
1) дау туған жағдайда Рес-
публика Президентiнiң, Пар-
ламент депутаттарының сайла-
уын өткiзудiң дұрыстығы және
республикалық референдум
өткiзу туралы мәселенi ше-
шедi;
2) Парламент қабылдаған
заңдардың Республика Кон-
ституциясына сәйкестiгiн
Президент қол қойғанға дейiн
қарайды;
2-1) жоқ;
3 ) Р е с п у б л и к а н ы ң
ха лықара лық шартт арын
бекiткенге дейiн олардың
Конституцияға сәйкестiгiн
қарайды;
4) Конституцияның нормала-
рына ресми түсiндiрме бередi;
5) Конституцияның 47-бабы 1
және 2-тармақтарында көзделген
реттерде қорытындылар бе-
редi.
2. Конституциялық Кеңес
с о т т а р д ы ң ө т i н i ш т е р i н
Конституцияның 78-бабында
белгiленген реттерде қарайды.
1) дау туған жағдайда Рес-
публика Президентiнiң, Пар-
ламент депутаттарының сайла-
уын өткiзудiң дұрыстығы және
республикалық референдум
өткiзу туралы мәселенi шешедi;
2) Парламент қабылдаған
заңдардың Республика Конститу-
циясына сәйкестiгiн Президент
қол қойғанға дейiн қарайды;
2-1) Парламент жəне оның
Палаталары қабылдаған
қаулылардың Республика
Конституциясына сəйкестігін
қарайды;
3) Республиканың халықаралық
шарттарын бекiткенге дейiн
о л а р д ы ң Ко н с т и т у ц и я ғ а
сәйкестiгiн қарайды;
4) Конституцияның нормала-
рына ресми түсiндiрме бередi;
5) Конституцияның 47-бабы 1
және 2-тармақтарында көзделген
реттерде қорытындылар бередi.
2. Конституциялық Кеңес
с о т т а р д ы ң ө т i н i ш т е р i н
Конституцияның 78-бабында
белгiленген реттерде қарайды.
72.2-1) Конституцияның 72-бап 1-тармағы Конституциялық
Кеңестің заңдардың, сондай-ақ Парламент және оның Пала-
талары қаулыларының конституциялылығы саласындағы
құзырын айқындайды.
Заңнамалық актілерді күшіне енгенге дейін Конституциялық
Кеңестің тексеруінің маңызды ерекшелігі бар және Консти-
туцияны қорғаудың тиімді тәсілі болып табылады. Осы сала-
ны бақылау қажеттілігі, ең алдымен, заңнамалық актілердің
Достарыңызбен бөлісу: |
