«Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2007 жылғы 21 мамырдағы

294
Қазақстан Республикасының Заңына түсініктеме
ге 5 жыл мерзімге сайланатын. 1993 жылғы Конституцияның 
10  өтпелі  ережелерінде  «Қазақ  КСР  заңнамасына  сәйкес 
сайланған  Қазақстан  Республикасының  Вице-Президен-
ті  Конституция  күшiне  енген  кезде  қолданылып  жүрген 
Қазақстан  Республикасының  заңдарына  сәйкес  сайланған 
Қазақстан Республикасының Вице-Президентi кезекті прези-
денттік сайлауға дейiн өкiлеттiгiн сақтайды». Кезекті Прези-
дент сайлауы болмағандықтан, ал Республика Президентінің 
өкілеттігі референдумда 2000 жылға дейін ұзартылғандықтан, 
Вице-Президенттің  өкілеттігі  1996  жылғы  1  желтоқсанда 
тоқтатылуы  тиіс  болатын.  Алайда  жаңа  1995  жылғы  Конс-
титуцияда Вице-Президент посты қарастырылмағандықтан, 
Вице-Президенттің өкілеттігі негізгі заң күшіне енген сәттен 
бастап тоқтатылды.
2-бап.
1.  Қазақстан  Республикасының  Парламенті  мен  оның  Па-
латалары  осы  Заңда  өздері  үшін  көзделген  конституциялық 
өкілеттіктерді үшінші сайланған Қазақстан Республикасы Пар-
ламенті Мәжілісінің өкілеттік мерзімі аяқталған соң алады.
2.1.  2007  жылғы  21  мамырдағы  заңның  2-бабы  1-
тармағында  Қазақстан  Республикасының  Парламенті  мен 
оның  Палаталары  үшінші  шақырылымдағы  Парламент 
Мәжілісінің өкілеттік мерзімі біткеннен кейін олар үшін осы 
заңмен  көзделген  конституциялық  өкілеттікті  иеленеді  деп 
белгіленген. Алайда Мәжілістің конституциялық мерзімі біт-
кенге  дейін  екі  жыл  бұрын  Мәжіліс  депутаттарын  мерзімі-
нен  бұрын  таратты.  Мәжілістің  жаңа  сайлауы  2007  жылғы 
18 тамызға белгіленді. Мәжіліс депутаттарының сайлауынан 
және  сайлау  өтті  деп  танылғаннан  кейін  Президент  Парла-
мент  сессиясын  шақырды.  Осы  сәттен  бастап  Қазақстан 

295
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
Республикасының Парламенті және оның Палаталары 2007 
жылғы 21 мамырдағы заңмен көзделген өкілеттікті иеленеді. 
2. Қазақстан Республикасы Конституциясының лауазым-
ды  адамдарға  өкілеттік  берудің  жаңа  тәртібін  белгілейтін 
нормалары  осы  лауазымды  адамдардың  өкілеттік  мерзімі 
аяқталуына  немесе  өкілеттіктерінің  тоқтатылуына  қарай 
қолданысқа енгізіледі.
2.2. 
«Қазақстан 
Республикасының 
Конституциясы-
на  өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізу  туралы»  Қазақстан 
Республикасының  2007  жылғы  21  мамырдағы  Заңның  2-бабы 
2-тармағында  Конституцияның  лауазымды  адамдарға  өкілеттік 
берудің  жаңа  тәртібін  белгілейтін  нормалары  осы  лауазымды 
адамдардың өкілеттік мерзімі аяқталуына немесе өкілеттіктерінің 
тоқтатылуына қарай қолданысқа енгізіледі деп көрсетілген. 
Өкілеттік мерзімі Конституцияда көрсетілген лауазымды 
тұлғаларға:
1. Конституциялық Кеңестің мүшелері;
2. Орталық сайлау комиссиясының мүшелері;
3. Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөнін-
дегі есеп комитетінің мүшелері;
4. Бас Прокурор жатады.
«Қазақстан 
Республикасының 
Конституциясына 
өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізу  туралы»  Қазақстан 
Республикасының  2007  жылғы  21  мамырдағы  №  254-III 
Заңын қабылдауға байланысты Қазақстан Республикасының 
Конституциялық Кеңесі 2007 жылғы 18 маусымда «Қазақстан 
Республикасы  Конституциясының  нормаларын  ресми 
түсіндіру  туралы»  нормативтік  қаулы  қабылдады.  Қаулыда 
Заңның 2-бабы 1, 2-тармақтары түсіндіріледі.
3.  Жоғары  Сот  Кеңесі  Әділет  біліктілік  алқасының 
аудандық  және  оларға  теңестiрiлген  соттар  төрағалары 

296
Қазақстан Республикасының Заңына түсініктеме
мен  судьяларының  лауазымына  үміткер  адамдарды 
конкурстық іріктеу және аталған мемлекеттік лауазымдарға 
тағайындау  үшін  ұсыным  беру  жөніндегі  өкілеттіктерін 
«Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының 
мәртебесі  туралы» Конституциялық  заңға,  «Қазақстан 
Республикасының  Жоғары  Сот  Кеңесі  туралы» Заңға тиісті 
өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізілгеннен  соң  және 
«Қазақстан  Республикасының  Әділет  біліктілік  алқасы 
туралы» Заңның күші жойылды деп танылғаннан кейін алады. 
Аталған өзгерістер мен толықтырулар күшіне енгенге дейін 
бұрын Конституцияда белгіленген тәртіп қолданылады.
4.  Конституцияда  көзделген  соттың  тұтқындауға  санк-
ция  беруі  тиісті  заңнамалық  актілер  қабылданғаннан  кейін 
қолданысқа енгізіледі.
3-бап.
Осы  Заң,  осы  Заңның  2-бабының  ережелері  ескеріле 
отырып, ресми жарияланған күннен бастап қолданысқа ен-
гізіледі.
2.3.  Жоғары  Сот  Кеңесі  Әділет  біліктілік  алқасының 
аудандық  және  оларға  теңестiрiлген  соттар  төрағалары 
мен  судьяларының  лауазымына  үміткер  адамдарды 
конкурстық іріктеу және аталған мемлекеттік лауазымдарға 
тағайындау  үшін  ұсыным  беру  жөніндегі  өкілеттіктерін 
«Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының 
мәртебесі  туралы»  Конституциялық  заңға,  «Қазақстан 
Республикасының  Жоғары  Сот  Кеңесі  туралы»  Заңға 
тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізілгеннен соң және 
«Қазақстан  Республикасының  Әділет  біліктілік  алқасы  ту-
ралы» Заңның күші жойылды деп танылғаннан кейін алады. 

297
«ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»
Аталған өзгерістер мен толықтырулар күшіне енгенге дейін 
бұрын Конституцияда белгіленген тәртіп қолданылады.
Заңның 2-бабы 3-тармағы «Жоғары Сот Кеңесі туралы» 
Заңның 2 және 3-баптарына өкілеттіктерін қабылдау бөлігінде 
өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажеттігіне негізделген 
ережелерді қамтиды.

298
Авторлық  ұжымның  жетекшісі,  ҚР  ҰғА  академигі, 
профессор ғ.C. Cапарғалиев.
«Қазақстан Республикасының Конституциясына 
өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан 
Республикасының 2007 жылғы 21 мамырдағы № 254 
Заңына түсініктеменің авторлары
Ғ.С. Сапарғалиев – 1-баптың 1, 2, 3, 4, 6, 13, 15, 16, 17, 18, 
19, 20, 21, 22, 23, 39, 40-тармақтары; 2, 3-баптар.
В.А.  Малиновский  –  1-баптың  7,  8,  9,  10,  11,  24-
тармақтары.
Қ.К. Айтқожин – 1-баптың 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 
20, 21, 22, 23, 25, 26, 27, 28-тармақтары.
А.А. Қараев– 1-баптың 29, 30, 31-тармақтары.
Л.Т. Жанұзақова– 1-баптың 35, 36, 37, 38-тармақтары.
Э.Ə. Нұғыманова – 1-баптың 5, 32, 33, 34, 35-тармақтары, 
2-баптың 2-тармағы.

299
«Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен 
толықтырулар енгізу туралы» 2007 жылғы 21 мамырдағы 
Қазақстан Республикасының Заңы
1-бап................................................................................... 4
2-бап................................................................................... 20
3-бап................................................................................... 21
1995 жылғы 30 тамызда қабылданған 
Қазақстан  Республикасының Конституциясы
I бөлiм. Жалпы ережелер
1-бап..............................................................................  24
2-бап..............................................................................  24
3-бап..............................................................................  25
4-бап..............................................................................  25
5-бап..............................................................................  26
6-бап..............................................................................  27
7-бап..............................................................................  27
8-бап..............................................................................  28
9-бап..............................................................................  28
II бөлiм. Адам жəне азамат
10-бап............................................................................  28
11-бап............................................................................  29
12-бап............................................................................  29
13-бап............................................................................  30
14-бап............................................................................  30
15-бап............................................................................  30
16-бап............................................................................  31
17-бап............................................................................  31
18-бап............................................................................  31
19-бап............................................................................  32
20-бап............................................................................  32
21-бап............................................................................  32
мАЗмҰНЫ

300
22-бап............................................................................  33
23-бап............................................................................  33
24-бап............................................................................  33
25-бап............................................................................  34
26-бап............................................................................  34
27-бап............................................................................  34
28-бап............................................................................  35
29-бап............................................................................  35
30-бап............................................................................  35
31-бап............................................................................  36
32-бап............................................................................  36
33-бап............................................................................  36
34-бап............................................................................  37
35-бап............................................................................  37
36-бап............................................................................  37
37-бап............................................................................  38
38-бап............................................................................  38
39-бап............................................................................  38
iii бөлiм. Президент
40-бап............................................................................  38
41-бап............................................................................  39
42-бап............................................................................  40
43-бап............................................................................  41
44-бап............................................................................  41
45-бап............................................................................  44
46-бап............................................................................  45
47-бап............................................................................  45
48-бап............................................................................  46
iv бөлiм. Парламент
49-бап............................................................................  47
50-бап............................................................................  48
51-бап............................................................................  48
52-бап............................................................................  50
53-бап............................................................................  51
54-бап............................................................................  52
55-бап............................................................................  54

301
56-бап............................................................................  54
57-бап............................................................................  55
58-бап............................................................................  56
59-бап............................................................................  58
60-бап............................................................................  59
61-бап............................................................................  59
62-бап............................................................................  62
63-бап............................................................................  63
v бөлiм. үкiмет
64-бап........................................................................... 
64
65-бап............................................................................  64
66-бап............................................................................  64
67-бап............................................................................  65
68-бап............................................................................  66
69-бап............................................................................  67
70-бап............................................................................  67
vi бөлiм. Конституциялық Кеңес
71-бап............................................................................  68
72-бап............................................................................  69
73-бап............................................................................  70
74-бап............................................................................  71
vii бөлiм. Соттар жəне сот төрелiгi
75-бап............................................................................  71
76-бап............................................................................  72
77-бап............................................................................  72
78-бап............................................................................  74
79-бап............................................................................  74
80-бап............................................................................  75
81-бап............................................................................  75
82-бап............................................................................  75
83-бап............................................................................  76
84-бап............................................................................  77
viii бөлiм. Жергiлiктi мемлекеттiк басқару 
жəне өзiн-өзi басқару
85-бап............................................................................  77
86-бап............................................................................  77

302
87-бап............................................................................  78
88-бап............................................................................  80
89-бап............................................................................  80
ix бөлiм. Қорытынды 
жəне өтпелi ережелер
90-бап............................................................................  81
91-бап............................................................................  82
92-бап............................................................................  83
93-бап............................................................................  83
94-бап............................................................................  84
94-1-бап.........................................................................  85
95-бап............................................................................  85
96-бап............................................................................  85
97-бап............................................................................  86
98-бап............................................................................  86
Қазақстан Республикасының Парламенті 
Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ə. Назарбаевтың 
бастамашылық баяндамасы бойынша қабылданған жəне  
Президент қол қойған «Қазақстан Республикасының 
Конституциясына өзгерістер мен 
толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 
2007 жылғы 21 мамырдағы № 254 Заңына 
түсініктеме
Қысқартулар мен белгілеулер тізімдері.....................  88
1-бап..............................................................................  90
2-бап..............................................................................  90
5-бап..............................................................................  92
9-бап..............................................................................  99
15-бап............................................................................  101
16-бап............................................................................  103
34-бап............................................................................  108
41-бап............................................................................  112
42-бап............................................................................  115
43-бап............................................................................  119

303
44-бап............................................................................  120
46-бап............................................................................  141
47-бап............................................................................  145
50-бап............................................................................  147
51-бап............................................................................  152
52-бап............................................................................  166
53-бап............................................................................  173
54-бап............................................................................  180
55-бап............................................................................  194
56-бап............................................................................  198
57-бап............................................................................  202
58-бап............................................................................  208
59-бап............................................................................  211
61-бап............................................................................  214
62-бап............................................................................  225
63-бап............................................................................  227
64-бап............................................................................  230
67-бап............................................................................  235
68-бап............................................................................  236
70-бап............................................................................  239
71-бап............................................................................  244
72-бап............................................................................  248
74-бап............................................................................  254
75-бап............................................................................  256
81-бап............................................................................  263
82-бап............................................................................  264
84-бап............................................................................  267
86-бап............................................................................  269
87-бап............................................................................  272
89-бап............................................................................  281
91-бап............................................................................  287
94-1-бап.........................................................................  292
2-бап..............................................................................  294
3-бап..............................................................................  296

«Қазақстан Республикасының Заң шығару институты» ЖШС
010000, Астана қ., Министрліктер үйі, 35 к., 8-үй
Тел./факс: 8 (7172) 74 10 51; 74 10 55
e-mail: instzak_kz@mail.ru