Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

есептеуде және тегіссіздіктің сипатты нүктелерінің өзара орналасуында қолданылады. Бұл параметрлар профильді спектрлі сипаттауды нормалауда пайданылады Rа, Rz, Sm және S параметрлерінің сандық мәндері МСТ 2889-73 те көрсетілген.

Беттің кедір-бұдыр диапазонның өзгеруіне байланысты бір немесе бірнеше параметрлер мен есептелінеді (Rа-100-0.008 мкм дейін өзгереді, Rz және Rmах 1600 ден 0,025 мкм дейін 8т және 8=12,5 тен 0,002 м дейін).

Кедір-бұдырлық параметрлері тетіктің жұмыс істеу шартына байланысты алынады. Бұйымның жұмыс істеу тәжірибесі көрсеткендей, төмендегі кедір- бұдырлық параметрін қолдануға болады: үйкеліс, таю, тербену және қажалуға жұмыс істейтін беттер үшін Rа, Rz, tр және кедір-бұдырлық бағыттары; Контактты кернеуде жұмыс істейтін тетіктер үшін Rа және Rz, tр; қосылған тетіктердің салыстармалы түрде қозғалмалы қосылысты жасау үшін (прессті қосылыстар) Rа немесе Rz; ауыспалы күштер түсетін тетіктерде Rmах, Sm немесе S; тегіссіздік ба5ыттары герметикалық бекітелін беттер үшіне- Rа не Rz, tр қолданылады.

Беттердің үйкелісін және тозуын азайту үшін, еркін бағытты тегіссіздікті колданылған дұрыс (9-кесте).

9 -кесте. Беттің кедір-бұдырлығының шартты белгілері.

Тегіссіздіктің бағыттары	Сұлбалық кескіндемесі		Шартты белгілері
	Эскиз	Сызық бағытты
паралельді		Сызыққа паралель жатады, беттегі сызу бейнесіде
Перпенди- кулярлы		Беттегі сызу бейнесінде сызыққа перпендикуляр жатады
Айқасқан		Беттің сызу бейнесіде сызыққа қиғаш айқасқан
Еркінді		Беттегі сызу бейнесіде сызыққа қатынасты әр түрлі бағытта
Домалақ тәрізді		Беттің центріне қатынасты домалақ тәріздес
Радиалды		Беттің центріне қатысты радиалды жақын

Rа, Rz параметрларын таңдау кезінде Rа-ға көп қөңіл болу керек себебі бұл параметр кедір-бұдырлыққа толық баға береді. Параметрларды таңдауда техникалық және экономикалық қатынастары толық негізделуі керек. Тетіктерді жинау және жұмыс істеу процесстерінде майлысу және микротегіссіздіктерінің үлкейуі процестері болады, сол себепті тетіктердің формаларында және өлшемдерінде қосымша өзгерістер болады. Rа-Rz параметрлерін кесте арқылы белгіленеді онда өлшемнің дәлдігі өндеу түрі және кедір-бұдырлығы көрсетіледі.

һmin мен һmах - еркінді түзу сызықтың қатынастығы бар ортаңғы сызыққа паралельді және де профильді қиылыспауы мен анықталады.

Лабораториялық жағдайда кедір-бұдырлықты Линниктің МИС-11 қос микроскопымен өлшенеді.

19 - сурет. Қос МИС-11 микроскопының құрлысы.