| 6.4 Құралдық микроскопта сыртқы резьбаның параметрлерін өлшеу
әдістемесі
6.4.1 Жалпы жағдай.
Кескіштердің контурларын, шаблоңдардың және осындай секілді бұйымдардың, (профильдерін өлшеген кезде) айқын сызыштан шеті еш нәрсемен жабылмаған, жұмысты жарық өтетін жерде жүргізу керек, керекті окулярлық бастиекті қолданып жэне визуалдық әдісті қолданып яғни үздіксіз окулярға бақылау.
Егер бақылау бірнеше адамдармен бір мезетте жасалса, онда жобалау әдісі қолданылады.
Өлшенетін бұйымның контуры жағдайда бір шығыңқымен ететін жарыкпен жабылған болса, онда шағылған жарықты қолданады.
Үлкейтуді, көз көрудің ноль шамасына байланысты таңдау керек. Барлық жағдайда, бегін сапасын зерттеген кезде, дұрыстығын және т.б. максималды үлкейту қолданылу керек.
Шағылған жарықта жұмыс істегенде, кескіннің жарығы аз үлкейтуде жоғары болады.
Өлшеу үшін, өлшенетін нысан микроскоптың дөңгелекті столында дұрыс бекіту керек, яғни өлшенетін нысананың осі, столдың қозғалыс бағытына параллель болу керек. Өлшенетін бұйымды орталық қысқышыңда орталықтарында 19 орнатады және қысқышпен 20 бекітеді, Тұтқаны 10 бұрап кескінді айқындайды және стопорлық бұрандамамен 12 бекітеді.
6.4.2 Сыртқы диаметрді өлшеу (26 -сурет).
Сыртқы диаметрді кем дегенде екі қимада өлшейді, қиманың біреуінде екі бағытта (90°- тық бұрышта) өлшенеді.
Сыртқы диаметрді өлшеу келесі түрде жүргізіледі: окулярдың лимбісін дұрыс орнату үшін, сермерді 18 бұрап градустық шкаланың «0» қозғалмайтын минуттық шкаланың «0» -мен сәйкестендіреміз.
26 -сурет. Резьбаның сыртқы диаметрін өлшеу.
Стөлдің 1 көлденен қозғалыс микробұрандамасын және сермерді 17 бұрап, лимбінің горизантальды пунктирлі сызығын, сыртқы диаметрді кұрайтын бетпен сәйкестіріп, көлденеңгі микрометрлік бұраманың шкаласының нәтижесі жазылып алынады. Резьбалық болтты көлдеңгі микробұраманың 1 көмегімен қозғалтып, қарама-қарсы құрастырғыштың лимбінің горизанталды сызығымен сәйкес келтіреді және көлденеңгі микробұраманың 17 шкаласының көрсеткішін жазып алынады. Көрсеткіштердің айырмасы сыртқы диаметрге (1=1 керсет-2 көрсеткіш (модуль бойьнша) тең болады. Болты өз осі бойымен 90° бұрып }
өлшеуді қайталау керек.
Резбаның сыртқы диаметрінің шамасын өз ара перпендикуляр бағытта өлшенген нәтижелердің орташа арифметикалық мәні алынады:
6.4.3 Резьбаның ішкі диаметрін өлщеу (27- сурет).
Метрлік резбалық, калибр-тығынының ішкі диаметрінің ауытқуы, теориялық ішкі диаметрден үлкен болмау керек (үстіңгі ауытқу нолге тең , ал ойлым пішіні еркін). Сондықтан ішкі диаметрді тікелей өлшеу, тек зерттеу кезінде, оның өлшемін білу үшін ғана қолданылады.
Резьбаның ішкі диаметрін өлшеу, сыртқы диаметрді өлшеу тәріздес, лимбінің горизантальды сызығын, резьбаның ішкі диаметрінің құраушысымен (резьбаның ойлым түбімен) сәйкестіреді.
Көрсеткіш айырмасы резьбаның ішкі диаметр шамасына d2=1көрсет- 2керсет ( модуль бойынша) тең болады.
Резьбаның ішкі диаметрі, өзара перпендикуляр бағытта нәтижелердің, орташа арифметихалық шамасына тең болады.
27-сурет. Ішкі диаметрді өлшеу.
6.4.4 Резьбаның орташа диаметрін өлшеу (28 -сурет).
Ортаңғы диаметр деп, резьба осіне перпендикуляр өлшенген профильдің бір жағындағы қандай да бір нүктесінен оның қарама қарсы жақтағы нүктесіне дейінгі арақашықтықты айтады.
Өлшеу кезінде, профильдің кескінін айқындау керек. Ол үшін сермер 14 көмегімен бағананы еңкейту керек.
Градустық шкаланың «0», минуттық шкаланың «0» мен сәйкестіру керек. Көлденең және ұзыннан микробұрандамалары көмегімен, окуляр торының қиылысу ортасын таңдалған профильге (мөлшері профиль ортасы) орнатады.
Окулярдың сермерін 18 бұрап, тордың вертикальды пунктирлі сызығын, өлшенетін профиль жағымен сәйкестіріп, көлденең миқробұраңдамасының 1 шкаласының көрсеткішін жазып алады. Стөлдің көдденең беріліс микробұрандамасын бұрап, тордың вертикальды сызығына, қарама қарсы жақ профилімен сәйкестіргенше, резьба кескінін қозғалтатын көлденең микробұрандамасы 1 шкаласының көрсеткішін жазып алады.
28- сурет. Резьбаның ортаңғы диаметрін өлшеу.
Көрсеткіш айырмасы орташа диаметрге тең болады d2= 1 көрсет- 2көрсет. Профиль басқа жағында да, орташа диаметр өлшеулері қайталанады, алынған екі өлшеу нәтижелерінен орташа арифметикалық мәнін аламыз.
6.4.5 Р қадамын өлшеу (29 -сурет).
Градустық шкаланың «0», минуттық шкаланың «0» мен сәйкестіру керек. Көлденен және ұзыннан микробұрандамалары көмегімен, окуляр торының 23 қиылысу ортасын, қаңдайдан бір нүктеге (мөлшері профиль ортасы) орнатамыз.
Окулярдың сермерін 18 бұрап, тордың вертикальды пунктирлі сызығын профиль жағымен дәл сәйкестіріп, ұзындық микробұрандамасы шкаласының көрсеткішін жазып алады.
29 - сурет. Резьбаның қадамын өлшеу.
Ұзыннан беріліс микробұрандамасын 16 бұрап, резьба кескінін, тордың вертикальды сызығының, көршілес біраттас профилімен сәйкес келгенше қозғалтып ұзындық микробұрандамасы 16 шкаласының көрсеткішін жазып алады. Көрсеткіш айырмасы резьба қадамына тең болады Р1=1көрсет-2көрсет.
Сол өлшемдерді қайталайды:
а) бірнеше орам арақашықтығында;
б) профильдің басқа жағындағы екі орамда.
Осы төрт мағынаның орташа арифметикалық шамасы нақты резьба қадамын анықтайды.
6.4.6 Резбаның профиль бұрышын өлшеу (30 -сурет).
Резьбалық болттың бұрыш профилі, оң және сол жақ профиль үшін бөлек өлшенеді, яғни а/2 сол және а/2 оңды боп анықталады. Бұл бұрыш дұрыстығын және бұрыш биссектрисасының, бұрьпп осіне салыстырмалы түрде перпендикулярлығын тексеру үшін керек.
Бұрыш профилінің жартысын екі орамда тексеріледі және әр орамның екі жақ профилімен (сол және оң жартысы) яғни
Достарыңызбен бөлісу: | 
