216
беру қоғамдық-мемлекеттік және жеке ақылы білім беру ұйымдары арқылы
жүргізіледі.
Бастапқы білім беру 6 жастан 12 жасқа дейін қарапайым мектеп базасында
оқытылады. Орта мектеп екі буыннан тұрады: кіші орта мектеп және жоғары
орта мектеп. Кіші орта мектепте 7-9 сыныптар оқу бағдарламасының үштен бір
бӛлігін ғана міндетті білім беру үлгісімен оқытылады, қалғандары таңдау
бойынша жүргізілетін бейіндік пәндер. Жоғары орта мектеп 10-12 сыныптар,
міндетті білім беру бағдарламасынан 5 пән ғана міндетті түрде оқытылады,
қалғандары таңдау бойынша оқытылады. Оқушылар білімдерін бақылау мен
бағалаудың негізгі әдісі - тест. Оқу жылы 2-3 трисеместрге бӛлінген, әрбір
кезеңнен кейін оқушылар 5 балдық және 100 балдық жүйе бойынша
бағаланады.
А (93-100 балл)- ӛте жақсы;
В (85-92 балл) - ортадан жоғары;
С (75-84) - орта;
Д (65-74) - нашар;
Е (0-64 - балл) - есептелінбейді;
Жұмыс аптасы бес күндік, аптаның алтыншы күні балалардың таңдау
бойынша танымдық қызығушылықтарына сәйкес шығармашылық дамыту
сабақтары. Америка Құрама Штаттарында жалпыұлттық ата-аналар мен
мұғалімдердің ассоциациясы жұмыс жасайды. Әрбір қала мен мектептерде
оның филиалдары жұмыс жасап, ата-аналар барлық мектеп реформаларына
қатыса алады. Оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру барысында ата-аналардың ой-
пікірлері жетекші рӛл атқарады, тіпті оқу барысындағы қолданылған тәсіл
тиімділігін талдауда ӛз ойларын білдіре алатындығы бізге де кӛп нәрсеге
бастама бола алады. Ата-аналар мен мектептің бірлесе жұмыс жасауындағы
беріктілік пен тұрақтылық ертеден дәстүрге айналған. Американың шеткі
аймақтарының ӛзінде мектеп қоғамдық және ақпараттық ӛмірдің эпицентріне
айналған. Білім беру ұйымдарында ата-аналар комитетінің отырыстары,
жиындары, қабылдау күндері, басқосулар ӛткізіліп тұрады және балалардың
барлық жетістіктері, жұмыстары, проблемалары жинақталған папкалар
жүргізіледі. Мектеп ата-аналармен бірлесе, одақтаса жұмыс істеуге ӛте құштар
және ақпараттық хаттар, жедел линия арқылы үзбей байланысып отырады.[1, 9]
Мектептерде мамандандырылған психологтар жұмыс жасайды. Сол
сияқты оқытудың дәстүрлі емес репродуктивті және ізденіс бағытындағы
модельдері жасалып меңгерілуде. Мысалы, «Жеке оқушыға арналған оқыту»
технологиясы
негізгі
мектеп
оқушыларына
арналған(индивидуально
предписанное обучение). Оқулықтардың тарауларына сәйкес оқыту
материалдары бірнеше нақты мақсаттарды кӛздей отырып, бӛлімдерге бӛлінеді.
Оқушыларға ӛз мүмкіндіктеріне және қызығушылықтарына сәйкес бағдарлама
тарауларын таңдап игеруді ұсынады. Ол ағылшын тілін бесінші сыныптың,
математика бойынша алтыншы сыныптың, жаратылыстану пәндерін жетінші
сыныптың бағдарламасы бойынша оқи алады. Дәл осы әдістеме жаңартылған
217
оқу бағдарламасына енгізілген тәрізді. Ӛйткені әр пән бойынша ұсынылған оқу
жоспарында нақты мақсаттар кешені анықталған, оларды ӛзгертуге болмайды,
сынып сайын мақсаттар тереңдеп отырады. Мониторинг жасау арқылы
оқушылардың оқу жетістіктерін саралап, тиісті және нақты кеңестер мен кері
байланыс жасалуы керек.
70 жылдардың басында Америкада «ашық мектептер» пайда бола бастады.
АҚШ мұғалімдері И.Зильберманның жетекшілігімен (Университет Штата
Конектитут) «ашық мектеп» моделін жасап шығарды және ол екі мәселеге баса
назар аударды:
1) мектепке мейірімділігі мен сезімі мол, жауапты кадрларды таңдау;
2) Оқытуды хаосқа айналдырмау, балалардың денсаулығын, мүмкіндігін
есепке ала отырып оқыту процесін жоспарлай білу.[1,11]
Және бір айта кететін жайт, Америкада экспериментальды мектептердің
федеральды бюросы жұмыс жасайды, жылына бес жүзге тарта эксперимент
сынақтан ӛтеді. Эксперимент мемлекет тарапынан және қоғамдық қорлар
тарапынан арнайы материалдық қолдау тауып отырады.
Әлем елдерінде жүргізілген осындай реформалардың мазмұнымен таныса
келе, ӛзіміздің елдегі реформалардың кешеуілдеп жатқанын, кеш болса да
осындай игі бастамалардың орын алғаны кӛңілге қонады. Дамыған елдердің
білім жүйесіндегі жүргізілген эксперименттердің нәтижелерімен таныса
отырып,
«Назарбаев
Зияткерлік
мектептері»
тарапынан
ұсынылған
Бағдарламалар мазмұны мектептерді заманауи жаңарту және ұстаздардың
кәсіби әлеуетін дамытуда құндылығы мен маңыздылығы жоғары екендігін
айтқым келеді.
Қазіргі кезде әлемнің барлық дамыған елдері, оқушының шын мәнінде оқу
үдерісінің орталық тұлғасына айналуы үшін, оның танымдық іс-әрекеті
әрқашанда педагог-зерттеушілердің тұрақты назарында болуы үшін ӛздерінің
білім беру жүйелерін реформалаудың қажеттілігін саналы түрде сезініп отыр.
Біздің жүйемізде де білім берудің нәтижесі оқушыларымыздың ӛз бетінше
белсенді әрекетіне, шешім қабылдауы, ӛмірдің ӛзгермелі жағдайларына
икемділікпен бейімделуіне қабілеттілігін дамытумен байланысты.
Осыдан келіп реформа талаптары қазіргі мектептің алдына қажетті
білімдерді ӛздігінен орнымен қолдану, ӛзгермелі ӛмір жағдайларына
икемділікпен бейімделу, мәселе шешу жолдарын іздестіру, әртүрлі әлеуметтік
топтарда қарым-қатынас жасай алу, әртүрлі салаларда жариялылықпен жұмыс
істей білу, кез-келген шиеленісті жағдайлардан еппен шығып немесе оны
болдырмау қабілеттері бар түлектерді дайындау міндетін қояды.
Сыныптағы оқуды басқару үшін жеті модуль негізінде оқу мен оқытудың
формаларын, әдіс-тәсілдерін, құралдарын кешенді үдеріс есебінен қолдана
Достарыңызбен бөлісу: |
