303
Итого -498 единиц информации. Учитывая, что учебный год состоит из 34
недель нетрудно вычислить недельный объем информации -14 единиц (из них 9
единиц приходится на долю заместителя директора по учебно-воспитательной
работе (УВР), 5 -на долю директора школы). Этот объем при правильной
организации сбора и обработки информации не превышает традиционных
затрат времени на организацию внутришкольного контроля.
Квалиметрический подход к организации педагогического анализа имеет
неоспоримые преимущества по сравнению с традиционными методами:
- внутришкольный контроль становится плановым, объективным и
систематичным;
- действия всех лиц, собирающих информацию, координируются в
соответствии с общим планом работы;
- равномерное распределение объектов контроля в течение учебного года
позволяет предупредить стихийность в организации контроля и связанную с
этим нервозность в коллективе;
- итоговая информация об учителе, заключенная в обобщающей
персональной матрице, дает возможность руководителю школы принять
определенные управленческие решения (в частности, о рекомендации учителя
на повышение категории, премирование или награждение).
Литература:
1.Государственная программа развития образования на 2011-2020годы.-
Астана, 2010
2.Национальный план «100 конкретных шагов».Астана, 2015
3. Конаржевский Ю. А. Педагогический анализ учебно-воспитательного
процесса и управления школой. -М., 2006.- 324с.
4. Третъяков П. И. Управление школой по результатам. -М.: «Новая
школа», 2004.- 318с.
МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАНЫҢ ТОПТАҒЫ ҚАРЫМ - ҚАТЫНАСТАРЫН
БАҒАЛАУ КЕЗЕҢІНДЕ ПСИХОДИАГНОСТИКАНЫ ЖҮРГІЗУ
ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ТАЛДАМАСЫ
Сабырова Куралай Аскарбековна,
Педагог-психолог, №35 «Сауле» балабақшасы,
ОҚО, Шымкент қаласы, sabyrovak@bk.ru
Садиков Бакит Халдарович,
магистрант «Ӛрлеу» БАҰО» ПҚБАИ,
ОҚО, Шымкент қаласы bakit_74@bk.ru
Мектепке дейінгі кезеңде балалар психологиялық және мінез-құлықтық
жағынан ерекшеліктерді меңгере бастайды, ал психодиагностикалық зерттеуде
осы қажеттіліктерге сәйкес нақты кӛрсеткіштер арқылы білім алынады.
304
Мектепке дейінгі кезеңдегі нормативті жас және жекелік даму ерекшелігінің
кӛрсеткіштері;
1) Психологиялық кӛрсеткіштер: Шындықпен ӛзара қимыл (танымдық,
эмоциянальды және рефлексивті даму) жағдайы. Мотивациялық -қажеттілік
ӛрісі; Құндылық жүйесі (адамгершілік кӛзқарас). Жас ерекшелік (әрекет
түрлері: жемісті және процесті). Жекелік -эмоционалды ерекшелік.
2) Психофизикалық кӛрсеткіш: жылдамдық, бейімділік, нерв жүйесінің
бірқалыптылығы.
3) Психологиялық
-педагогикалық
ӛзара қимыл ерекшелігі жас
ерекшеліктік ӛзара қатынас.
Ӛзіндік сана тӛменгі деңгейде кӛрінеді, сондықтан аса назар аудару
кӛзделмейді.
Мектепке дейінгі кезеңде психодиагностиканы қолдану жас кезеңдері:
1. Сәбилік кезең (1-3жас )
2. Кіші және орта кезең (3-5жас)
3. Мектеп алды даярлық (5-7жас)
Сәбилік шақта басты психодиагностикалық әдіс «табиғи эксперимент».
Баланың реакциясы мен қимылын бақылау арқылы анықталады. Мәлімет жинау
«заттық ойын» әрекетінде кӛп қарастырылады.
Кіші және орта жаста (3-5 жас) бақылау жекелік «заттық әрекеттен»
күрделеніп, ұжымдық түрге сюжеттік - рӛльдік ойынға ауысады. Психологтың
ӛзі бұл ойындарды ұйымдастырып жетекшілік ете алады. Осы жаста ӛзіндік
сана және бағалау (достармен, үлкендермен) деңгейі кӛтеріледі.
Жоғарғы мектепке дейінгі кезеңге (5-7жас) жоғарғы айтылған ойындарға
қоса, ойын ережелері «телімелі» тест варианттары, эксперт әдістері беріледі.
Тұлға аралық әрекет және бағалау қосылады. Танымдық процестерге
қарапайым психодиагностикалық әдістемелер және рефлексивті қабілетке
байланысты тапсырмалар қолданылады. Қалыпты психодиагностикалық кешен
психодиагностикалық жекелік картасына кӛрсетіледі [3].
Сонымен психодиогностика ӛмірдің бірінші айынан бастап, оның әр бір ай
мен әр жылда дамуын кӛрсететін әрбір балаға әдейі психодиогностикалық
карта толтырылуы тиіс [1].
- Әр бір баланың психикалық тәрбиелік дамуының, орташа стандартпен
нормадан жақсы, жаман жақтары ауытқуының индивидуалдық ерекшеліктерін
анықтау.
- Тәрбиенің үлгерімінің дәрежесін анықтау мақсатында жүргізілетін
дамытушы педагогикалық эксперименттерге жәрдем болатын психологиялық
кӛмек.
- Баланың дарындылығын, берілгендерін, индивидуалдық ерекшеліктерін
және осы ӛлшемдерді дамыта түсуі және мақсат кӛздеуінің бейімділігі сонымен
қатар ғылыми негізделген кәсіптік кеңестің, кәсіптік таңдау бағдар
жұмыстардың жүргізілуі.
Педагог-психологтар мен тәрбиешілер және ата-аналарға қажетті
балаларды оқытуда және тәрбиеде барынша сәйкес келетін әдістерді таңдау
305
мәселесі, баланың қалыпты жағдайдағы психологиясытуралы жан-жақты
мәліметтерді қабылдау.
Мектепке дейінгі кезеңде қолданылатын арнайы тестік ереже:
Психолог пен бала арасындағы кеңістікті бірдей ұстау (кӛзбен кӛз)
Әрекетті таңдау ӛрісінің еркін кӛрінуі (ойын, сурет, қарым -қатынас).
Тесттегі әрекет ӛрісінің алмастырыла қолданылады (қарым-қатынас
құрастыру, қимыл -сурет).
Тест ӛткізгенде уақыт шектеледі (жас ерекшелігіне қарай 7-30 мин дейін)
Интеллектуалды қысымды алмастыру вербальды және вербальды емес
жүйеде.
Жеке бас дамуы телімелі әдісте эмоционалды қысым қысым экспрессивті
және ассациативті құрал ретінде.
Текстті қайталау жалпы диагностикалық бағытта әдістемелік құралдар
арқылы нәтижені береді,тест құрамын ӛзгерту.
Мектепке дейінгі мекемелерде психо-диагностикалық әрекет мазмұнына
қарай құрылымы: бала + тәрбиеші + ата -ана + психолог
Баламен жаттығу жұмыстарын орындауда мысалы: «Ӛз кӛңіл-күйін
бейнелеу»
Тапсырма:
Ӛз кӛңіл-күй, сезім, эмоциясын саналы басқару қабілетін дамыту.
Басқа адаммен әсер әсерлесуде ӛз сезімі мен кӛңіл-күйін ыңғайластыру
қабілетін дамыту.
Орындалу уақыты: 30 минут
Жүргізілу барысы: Балалар ӛз қалауындағы суретті салып, қажетті
ӛздерінің кӛңіл-күйлеріне қатысты оны бояйды.
Қажетті құрал-жабдықтар: Ақ парақ, қалам, түрлі түсті қалам, краска т.б.
Мәселен психологтың жеке баланы алғандағы бағалау талдамасы:
Мектепке дейінгі топтағы балалардың бірін-бірі ӛзара қабылдауы кӛптеген
факторларға байланысты. Балалардың ӛзара бірін-бірі қабылдауға оның негізгі
факторы ретінде топтағы балалар арасындағы қатынастар ғана емес, жеке
баланың топтағы қатынасы да әсер ете алады. Жеке баланың топты қабылдауы,
тұлғалардың ӛзара қабылдауы жүзеге асатын фон тәріздес. Осылайша, баланың
топты қабылдау мәселесі, тұлғалардың бірін-бірі қабылдауда екі түрлі
әлеуметтік - перцептивті процесті байланыстыратын негізгі мезет.
Ұсынылып отырған әдістеме баланың топты қабылдауының үш мүмкін
―типін‖ анықтауға жағдай жасайды. Қабылдаушының дербес іс-әрекетіндегі
топтың рӛлі, қабылдау типінің кӛрсеткіші ретінде анықталады.
1 - тип. Бала топты ӛз іс-әрекетінің кедергісі ретінде қабылдайды немесе
оған бейтарап қатынаста болуы мүмкін.
Топтың бала үшін дербес құндылығы жоқ. Мұның барлығы іс-әрекеттің
біріккен формаларынан бас тарту, дербес жұмыс атқаруға ынталану,
басқалармен қатынасына шек қою сияқты әрекеттерінде кӛрінеді. Бұл ―дербес
‖топ.
Достарыңызбен бөлісу: |
