96
- студенттердің мазмұндық сипаттамаларының түрліше болуы мүмкін
екендігін болжауы тиіс;
- студент белсенділігін жоғалтып алмауы керек.
Осы әрекетті басшылыққа ала отырып егер біз оқушыда сӛздің асылдығын,
кӛркемдігін кӛретін кӛз, түсінетін кӛңіл, шарықтататын қиял туғыза білсек,
онда ол балада әдеби- эстетикалық талғамның негізі салынды деп сеніммен
айтуға болады. Бала мен мұғалім арасындағы қарым - қатынастағы сезім
байланысын орнатып, үйлесімділікке қол жеткізуде Ш. Амонашвилидің
мұғалімдерге берген кеңесін басшылыққа алуға болады. Ол: ―Педагогикалық
процесте баламен тіл таба білу, яғни балаға ӛз ойын, талғамын, кӛңілдегісін
айтуға мұрсат беру тәрбиешіден кӛп шеберлікті талап етеді. Осынау қарым -
қатынаста бала жанының қозғалысымен үйлесім тапқан кезде бала ӛз
бойындағы табиғи дарынын ашады, ал мұғалім ӛзінің шығармашылық жігер -
қуатының жемісін кӛруге мүмкіндік алады. Басқаша айтқанда, бала
шығармашылығы мұғалім шығармашылығымен ұласып кетеді. Мұндай
жағдайда рухани тұтастық пайда болады‖, - деді.
«Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу» пән сабақтарында «Сын
тұрғысынан ойлауды дамыту» технологияның әдістерін пайдалануды жӛн
кӛрдім. Құжат үлгілерін дұрыс толтыра білу, құжат бланкісін рәсімдеу, құжат
түрлерін бір-бірінен ажырата білу, осы мақсатқа жету үшін сӛйлеу-жазу
дағдысын әбден меңгеру керек. Іс қағаздарының қай түрін болса да дұрыс жаза
білу үшін кӛп жаттығу қажет, әрқайсының жүйе-жүйесін терең ұғына білу
керек.
«Сын
тұрғысынан
ойлау»
стратегиясының
студенттердің
шығармашылық қызығушылығын арттыруда алатын орны ерекше. Сын
тұрғысынан ойлау стратегиясы бойынша жүргізілетін жұмыста оқушылардың
ӛз бетінше тұжырым жасау, қорытындыға келу, ұқсас құбылыстар арасынан
тиімдісін таңдай білу, проблеманы шеше білу қабілеті қалыптасады. Сын
тұрғысынан ойлаудың нәтижелері: Басқалармен қарым -қатынас жасай білу;
Басқаларды тыңдай білу; Ӛз ойын тұжырымдай білу; Топ алдында ӛз
тұжырымын айта білу; Білім, іскерлік дағдыны қалыптастыру; Ӛз бетімен
ізденіп жұмыс істей білу; Пікір таластыра білу; Ӛз ойларын ашық айта білу.
Бағдарлама үш деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің тәсілінен:
1.Қызығушылықты ояту; 2. Мағынаны тану; 3.Ой-толғаныс кезеңдерінен
тұрады. Қызығушылықты ояту-жаңа сабақты түсіндіру кезеңіндегі үйрену
процесі. Бұл бұрынғы білетін мен жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Кез-
келген ӛтілетін тақырыптың,атын-затын түсінуінен бастаймын. Осы кезеңде
«топтау»,»түртіп алу»,т.б әдістер қолданылады.
2.Мағынаны тану-жаңа сабақты бекіту процесі. Бұл кезеңде алушы
ақпараттармен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді,тапсырмалар
орындайды. Берілген жаттығуларды, мәтінді оқып, тақырып бойынша жұмыс
жасауға кӛмектесетін стратегиялар бойынша жұмыс жасайды.
3.Ой-толғаныс-сабақты қорытындылау кезеңі. Осы кезеңде үйренуші
не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай жағдайда қалай қолдану
керектігін үйренеді. «Синквин», «Венн диаграммасы», «Эссе» сияқты страте-
97
гиялар тақырыпқа сай қолданылады.
Қызығушылықты ояту
кезеңі
Мағынаны тану
Ой толғаныс (рефлексия)
Ротация
Ассоциация
Топтастыру
Эссе
Блум кестесі
Семантикалық карта
Тірек кестесі
Класстер
Ротация
Түртіп алу
Ішкі және сыртқы
Кубизм
Блум кестесі
Жигсо1,2
Болжау кестесі
10 мин Эссе
Инсерт
Ротация
Ассоциация
Топтастыру
Ішкі және сыртқы
Кубизм
Эссе
«Т» кестеі
«Венн диаграммасы»
«Жуан»
және
«жіңішке» сұрақтар
«Ассоциация» әдісі
Арыз жӛнінде біз не білеміз?
“Арыз”
Жеке құжат түрі Кең тараған іс-қағаз Адамның қалауын, ниетін
кӛрсететін құжат түрі
* Арыз қандай құжат ?
* Арыз қай жағдайларда жазылады?
* Арызды толтырған кезде қандай құжаттарды басшылыққа алу керек?
*Арыздың қандай түрлерін білесіңдер?
«Түртіп алу» әдісі
1 қадам - Мәтінді оқиды.
« V» - маған таныс; (Ресми іс жүргізу стиль бойынша құжаттағы факті дәл
және нақты кӛрсетіледі)
«+» - мен үшін жаңа; (Ресми іс жүргізу стилі үш түрге бӛлінеді) Бір-бірінен
айырмашылықтары қандай екен?
« - » - мен білетін түсінікке сәйкес келмейді;
«?» - бұл туралы тереңірек білгім келеді. (Күнделікті іс жүргізу стилі
бойынша тереңірек білгім келеді)
2 қадам - ӛз бетінше оқыған мәтіннің нәтижесін әуелі жұпта, сосын топта
талқылау.
Класстер» әдісі бойынша
Акт
Ақпараттық-
анықтамалық
құжаттар
Іскерлік хаттар
хаттар
Баяндама хат
Қызметтік
хаттар
Анықтама
98
«ББҰ» сызба әдісі
- «Бұйрықтар түрлері, деректемелері» осы тақырыпқа байланысты
мынадай кесте сызып толтырамыз.
Білемін
Білгім келеді
Үйрендім
Мекеме
басшысы
шығаратын құжат.
Маңызды
мәселелерді
шешу
мақсатында
шығарылатын
ӛкілеттік
құжат түрі.
Бұйрықтың қандай түрлері
бар,
олар
қалай
толтырылады?
Негізгі және жеке құрам
бойынша бұйрық түрлерін
ажырата
аламын
және
толтырамын.
Студенттер дәл осындай кестені дәптерлеріне сызып алады. Оқытушы
сабақ тақырыбын айтқан соң, бұйрық туралы не білетіндерін еске түсіріп, 1-
бағанды толтыруын сұрайды. «Бұйрық» жайында ақпарат бӛлісіп, (білемін)
бағанасын бағанасын толытып шығады. Оқытушы 2-бағанға не белгісі
келетіндерін жеке толтырып шығуын сұрайды және сабақтың соңында осы
тақырып бойынша не үйренгендерін үшінші бағанаға жазады.
“Болжау” әдісі. Оқушылар тақтадағы кестені толтырады.
Не?
Неге?
Аргумент?
Қызметтік
хаттар.
Неге?
Қызметтік хаттарды
жазуне үшін қажет?
“Ротация” әдісі.
1 қадам - сұрақтар дайындау: сұрақтарды номерленген ватмандарға
жазып қою.
− Арыз не мақсатта жазылады және оның қандай түрлері бар?
− Нотариус куәландыратын арыздар қандай жағдайларда жазылады?
− Арыздың құрылымы?
− Арызды толтыру ерекшелігі қандай?
2-қадам - топты 4, 8 жанұяға бӛлу, әр топқа түрлі түсті маркер беру
(оқушылар әуелі жеке, сосын топта жауап береді)
1- топ: тұрғын үйді ауыстыруға келісім бергендегі арыз түрін жаз;
2- топ: туыстық жақындықты растау үшін арыз түрін жаз;
3- топ: мұрагерлік құқығына ие болу куәлігін алу үшін арыз түрін жаз;
4- топ: үйді немесе басқа мүліктерді сыйға тартқанда арыз түрін жаз;
3-қадам - белгілі уақыттан соң, оқушылар сұрақтарын (орындарын)
алмастырып отырады және 5 минут шамасында ӛзге топтың сұрағы мен
жауабын оқып, сол сұраққа ӛз жауаптарын жазады. Осылайша ӛз орындарына
қайтып келгенше дейін жалғаса береді.
4-қадам - Барлық топтардың жауаптары талқыланып, ақырғы пікір
шығарылады.
Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін:
− Студенттердің ойлануына, ойын ашық айтуына рұқсат беру;
− Студенттердің белсенді іс-әрекетін қолдау;
− Студенттердің пікірін талқылауға айналдыру;
Достарыңызбен бөлісу: |
