Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы мектепке дейінгі кіші жастағЫ

Сөздік қорын: адамдардың атын, мамандықтарын, заттардың бөліктері мен бөлшектерін білдіретін - зат есіммен, еңбек әрекетін білдіретін - етістікпен, үстеумен, шылаулармен байыту.

Заттардың қасиеті мен сапасын (көлем, түс, пішін) білдіретін сөздермен толықтыру.

Баланың сөздік қорын электротехникалық тұрмыстық заттардың атауларымен: тоңазытқыш, шаңсорғыш, қысқатолқынды пеш, теледидар, компьютермен толықтыру.

Жалпы жинақтау түсінігін білдіретін сөздерді (жемістер, жидектер, көкөністер, құстар, ойыншықтар, киім, аяқ киім, ыдыстар, жиһаз) сөздік қорына енгізу. Заттардың топтарын атау (ыдыс-аяқ: шай, ас үй; аяқ киімдер: жазғы, қысқы).

Сөздік қорын таңқаларлық және ұлттық заттар атауларымен толықтыру (сандық, тымақ, желпуіш, парик-жасанды шаш, теңге, қазан, арба т.б.) және олардың қызметтерін түсіндіру.

Антоним сөздерді (үлкен-кіші, жақсы-жаман, алыс-жақын) сөздік қорына енгізу.

Үй-тұрмыстық заттары мен айналаны қоршаған заттардың маңызы туралы түсінік беру.

1. Танымдық үдерістер: түйсік, ықылас, ес, ой, қиялын дамыту.

2. Ақыл-ой әрекеттерінің тәсілдерін: салыстыру, қорытындылау, талдау жасау, байланыстың себеп-салдарын анықтауды қалыптастыру.

3. 5 көлеміндегі санау дағдыларына үйрету.

4. Заттардың көлемімен, пішінімен, олардың кеңістікке қатынасымен таныстыру.

5. Қарапайым уақыт туралы түсініктерін қалыптастыру.

5 көлемінде сандық есептеу дағдысын дамыту, заттарды санауға, санды ретімен және қорытынды санын атауға, «Барлығы неше?» деген сұраққа жауап беруге үйрету.

5 көлемінде реттік санау және реттік санды атап «Қайсы?», «Нешінші?» деген сұрақтарға жауап беру дағдысын дамыту.

Теңдік және теңсіздік туралы ұғымдарын санау негізінде қалыптастыра отырып, екі топтың заттарын салыстыруға үйрету.

Заттың аз тобына қосу немесе көп заттың тобынан бір затты алу, «Қанша болды?», «Қанша қалды?» деген сұрақтарға жауап беру арқылы екі тәсілмен теңсіздікті анықтай білуге үйрету.

5-ке дейінгі сандармен таныстыру.

Заттың саны оның көлеміне және орналасуына байланысты емес екені туралы түсініктерін қалыптастыру.

Түрлі сезім мүшелері арқылы (көру, есту, сипап сезу) санауға үйрету.

Екі заттың көлемін бір белгісі бойынша (ұзындығын, енін, қалыңдығын) жанына қойып салыстыру біліктерін қалыптастыру.

Көлемін екі белгісі бойынша (мысалы: ұзындығы мен енін, қалыңдығы мен биіктігін және т.б.) салыстыру іскерліктерін қалыптастыру.

Бірнеше заттарды (5-ке дейін) түрлі көлемде өсу және кему ретімен қойып, заттарды орналастыру ретін сөзбен айтып (мысалы, биік, төмен, өте төмен, ең төмен) салыстыру дағдыларын қалыптастыру.

Екі затты үшінші-шартты белгінің көмегімен салыстыру дағдыларын қалыптастыру.

Геометриялық пішін

Геометриялық пішіндер (шеңбер, шаршы, үшбұрыш, тіктөртбұрыш) туралы білімдерін кеңейту.

Сопақшамен таныстыру.

Геометриялық денелер: текше және шармен таныстыру.

Сипап-сезу қимылы мен көру арқылы пішіндер мен денелерді тексеруге үйрету.

Кеңістікті бағдарлау

Өзінің айналасындағы заттардың орналасуын (оң, сол, алда, артта, жоғарыда, төменде, алыс, жақын) анықтауға үйретуді жалғастыру.

Берілген бағыт бойынша қозғалу іскерліктерін дамыту.

Уақытты бағдарлау

Тәулік бөліктері, олардың бірізділігі туралы ұғымдарын қалыптастыру.

«Кеше», «бүгін», «ертең» түсініктерімен таныстыру, жақын күндердің аттарын ретімен айтуға үйрету.

«Шапшаң», «тез», «баяу» түсініктерін ажыратуға үйрету.

1. Құрылыс материалдарынан, қағаздан, табиғи және қалдық материалдардан құрастыруға үйрету.

2. Қазіргі заманғы конструкторлармен таныстыру.

3. Құрылысты өз қалауымен орнатуға, оларды сюжет бойынша біріктіріп сонымен ойнауға, бастаған жұмысын аяғына дейін жеткізе білуге үйрету.

4. Құрдастарымен өзара жақсы қарым-қатынас орнатып, жұмыс жасау іскерліктерін дамыту;

5. Шығармашылық қиялын, көркемдік талғамын дамыту.

Ірі және ұсақ құрылыс материалдарынан, ойыншықтардың мөлшеріне сай түрлі көлемдегі, пішіндегі бөлшектерді қолданып құрастыруды үйрету (мысалы, үй, жиһаз, гараж, біздің қаланың көшесі, балабақша ауласы және т.б.). Тақырыпты біртіндеп қиындатып бірнеше құрастырулар жасауды ұсыну (мысалы, 5-6 үй, 3-4 автобус, 3-4 автокөлік).

Құрылысты биіктетіп немесе қайта құру, бір бөлшекті екінші бөлшекпен ауыстырып (биік және аласа, ұзын және қысқа, жалпақ және жіңішке) өзгерту біліктерін дамыту.

Негізгі бөліктерін бөліп, көлемі мен пішіні бойынша ажыратып бұл бөліктердің бір-біріне қатысты кеңістіктерін анықтап құрылысқа талдау жасауға үйрету.

Бастаған ісін аяғына дейін жеткізуге (бастаған құрылысын аяқтау, сабақтан соң қайта бөлшектеу) тәрбиелеу.

Қағаздан құрастыру

Көлемді формадағы бір парақ қағазды (умаждау, жырту, ширату) қайта жасау, қағаздан кесек, шиыршық, ілмек құрастыру, бөлшектерін бір-біріне желімдеу, композиция жинау, типіне қарай «пластиктерден» түрлі бейне жасау (анаға, әжеге арналған гүлдер, толқындар, жүзімнің бұтағы, қар кесегі, құстар, бақбақ, кірпілер отбасы) іскерліктерін бекіту.

Тіктөртбұрыш қағазды бұрыштары мен жақтарын беттестіріп (жалаушалар, альбом, үй, автобус, мерекелік ашық хат), тең етіп бүктеу іскерліктерін тудыру.

Бөлшектің негізгі пішініне мысалы, ашық хатты безендіру, үйге – терезе, есік, құбыр, автобусқа - дөңгелек, терезе, есік, орындыққа - арқасын желімдеу іскерліктерін дамыту.

«Оригами» типі бойынша қарапайым пішіндерді қағаздан бүктеуге үйрету.

Табиғи және қалдық материалдан құрастыру.

Конструктордың «Лего», «Пазлы» сияқты жаңа түрімен ойындар арқылы құрылыс салу.

Балаларды бөлшектерді бекіту мен құрылыс жасау тәсілдерін меңгеруге талаптандыру.

Жыл соңында құрастыру бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар:

- конструктивтік қасиеттерін ескере отырып, құрылыс материалдарының бөлшектерін пайдалануды;

- құрылысты ескере отырып, құрылыс материалдарының бөлшектерін орналастыруды;

- тапсырмаға сәйкес құрылысты өзгертуді;

- тік төртбұрыш қағазды тең етіп бүктеуді білуі тиіс.
Экология негіздері

Мақсаты: балалардың экологиялық сана-сезімінің негізін қалыптастыру, қоршаған әлеммен үйлесімді өмір сүрудің қажет екені туралы түсініктерін жетілдіру.

Міндеттері:

1. Қоршаған орта объектілеріне танымдық қызығушылықтарын арттыру.

2. Өсімдіктер және жануарлар әлемі, табиғаттағы маусымдық өзгерістер туралы ұғымдарын қалыптастыру.

3. Табиғи объектілер мен құбылыстарға бақылау жасауға үйрету.

Адамдар, жануарлар, өсімдіктер, сонымен қатар баланы қоршаған өлі табиғат объектілері туралы түсініктерін байыту.

Баланың шамасына қарай тірі тіршілік иелерін (табиғат бұрышындағы құстар, балықтар және т.б.) күтіп-баптауға үйрету.

Қоршаған табиғаттың сұлулығына, байлығына тамсану, қызығу, оған мейірімділікпен қарауға, сақтауға, қорғауға тәрбиелеу.

Қарапайым заңдылықтар мен тәуелділіктерді түсінуге үйрету (мысалы, егер күн суық болса, жылы киіну, қараңғы түскенде шамды жағу).

Табиғаттағы маусымдық өзгерістер

Табиғаттағы, ауа-райындағы, жануарлар мен өсімдіктер әлеміндегі, адамдардың киіміндегі қарапайым маусымдық өзгерістерді байқауға талпындыру.

Табиғат құбылыстарын дербес бақылауға, себеп-салдарына тән сұрақтар қоюға, қоршаған табиғатқа қызығушылық білдіруге тәрбиелеу.

Табиғат пен табиғат күнтізбесіндегі ауа-райы жағдайына (жаңбыр, қар, тұман, бұршақ, қырау) бақылау нәтижелерін айта білуге үйрету.

Көкөністер (сәбіз, қияр, қызанақ, пияз, қырыққабат, картоп) және жемістер (алма, алмұрт, апельсин, мандарин, лимон) туралы түсініктерін кеңейту.

Өсімдіктер түрлерінің (қылқан жапырақтылар - 4 түрін, бұталар - 2-3 түрін, шөптесін өсімдіктер - 2-3 түрін, саңырауқұлақтар - 2-3 түрін, бөлме өсімдіктері) аттарын атай білуге үйрету.

Қызғалдақ, түймедақ, бақбақ, раушан және бөлме өсімдіктері - фикус, аспедистра (тату тәтті жанұя), қазтамақ, қынагүл гүлдерін танып, атай білу іскерліктерін дамыту.

Ағаштың - діңін, жапырақтарын, бұтақтарын, гүлдің - сабағын, жапырақтарын, гүлдерін тауып, атай білуге үйрету.

Бөлме өсімдіктері мен гүлзарлардағы өсімдіктерді шамасы келгенше күтіп-баптау: суару, көшетін отырғызу ережелерімен таныстыру.

Өсімдіктер әлемінің өзіндік ерекшелігі мен оның тіршілік ету ортасымен байланысы туралы түсіндіру, кейбір өсімдіктердің өсіп жетілуі (орманда, бақта, бақшада өсетіні) туралы түсінік беру.

Өсімдіктердің сыртқы ортаға бейімделуі: олардың жапырақтары, көшеті, мұртшалары, сабағы арқылы көбейетіні, өсімдіктердің жарыққа қарай жылжи алатыны, өрмелейтіні, жармасатыны, бұрылатыны, кейбір өсімдіктердің гүлдері кешке жабылып, таңертең қайтадан ашылатыны туралы түсіндіру.

Өсімдіктердің түрлері (жапырақты, қылқан жапырақты, дәрілік, өсімдіктердің жеуге жарайтын және улы) болатыны туралы түсіндіру. Өсімдіктердің иісі болады, гүлдейді, жеміс береді.

Өсімдіктердің өсуі мен жағдайының жақсы болуына жарық, ылғал, ауа, қалыпты температура қажет екендігімен таныстыру. Адамдардың күтімінсіз бөлме және бау-бақша өсімдіктері ауырады, солады, қурайды, сарғаяды, өліп қалады.

Бөлме және бау-бақша өсімдіктерін өсіруге, оларды күтіп-баптауға талпындыру.

Жануарлар әлемі

Қазақстандағы үй жануарлары мен жабайы аңдардың тіршілік әрекеті туралы ұғымдарын кеңейту.

Үй жануарлары (қой, ешкі, сиыр, жылқы, түйе, есек, шошқа, ит, мысық) туралы ұғымдарын қалыптастыруды жалғастыру.

Жабайы аңдар (аю, қоян, түлкі, тиін, кірпі, қарақұйрық, қосаяқ) туралы ұғымдарын қалыптастыруды жалғастыру.

Әтеш, тауық, балапан, шымшық, сауысқан құстары туралы ұғымдарын қалыптастыру.

Табиғат бұрышын мекендеушілерге (тотықұс, балықтар, тасбақа) бақылау жасауға үйрету.

Жануарлар мен құстардың немен қоректенетіні, қалай қозғалатыны, қандай дыбыс шығаратыны туралы қарапайым ұғымдарын қалыптастыру.

Ересектердің жануарлар мен құстарға жасаған қамқорлығы туралы қарапайым ұғымдарын қалыптастыру.

Табиғат бұрышын мекендеушілер мен табиғаттағы жануарлар мен құстардың тіршіліктерін бақылауға, салыстыруға үйрету.

Жануарлар әлемінің өзіндік ерекшелігі мен оның тіршілік ету ортасының байланысы туралы түсіндіру.

Кейбір қосмекенділер (құрбақа), бауырмен жорғалаушы (кесіртке, тасбақа), жәндіктер (көбелек, қаңқыз, құмырсқа, инелік) туралы түсінік беру.

Жануарлардың тіршілігіне қорек, ауа, су, жылу керектігі туралы ұғым беру.

Түрлі жануарлардың ерекшеліктерінің сипаттамасы туралы түсінік беру.

Ерекшеліктері: желбезек, құйрық, тұмсық, тіл, жүн, қауырсын, қабыршық, сауыт, құлақтар, қанат, тұяқ.

Қозғалу тәсілдері: секіреді, ұшады, өрмелейді, жүзеді, жүгіреді, шабады.

Мекендейтін ортасы: өзен, теңіз, шөл, ін, апан, ағаш діңі.

Жануарлардың қорғануы: жиырылады, ызылдайды, тістейді, айқайлайды, қашады, бүркенеді.

Жануарлар төлдерін қалай қорғайды: қоректендіреді, қамқорлық жасайды, әдеттендіреді.