Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

Қыран  бейнесі  жас  зайырлы  Қазақстанның  әлемдік  өркениеттің  шыңына 
шығуға  талпынысы  идеясынан  туындаған.  Біздің  туымызға  жаңаша  және 
қайталанбас  әр  беретін  тағы  бір  элемент  оның  сап  ағашына  параллель 
орналасқан ұлттық оюдан тұратын жолақтар болып табылады. Мұнда қазақтың 
«қошқар мүйіз» оюы бейнеленген. 
Күнді құшқан қас қыран, 
Аясында қалқыған. 
Аспан түсті туым бар 
Көк теңіздей шалқыған. 
Көкірек жауар шымқай өң, 
Көрген жерден елітер, 
Көркем өрнек, кең көңіл 
Көл пейілге кенелтер. 
Тәжім етіп бас иер, 
Туы елімнің егемен. 
Тұтастығым куәсі 
Туғандай бір енеден. 
Елдігімді әлемге 
Паш ететін байрағым, 
Тұнық менің көгімдей 
Әуемде мәңгі жайнаған!  
(Қазақстан  Республикасы  Мемлекеттік  елтаңбасы  авторларының 
портреттері). 
Қазақстан  Республикасы  Мемлекеттік  елтаңбасының  авторлары  – 
Жандарбек Мәлiбеков пен Шота Уәлиханов. 
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы – дөңгелек нысанды 
және көгілдір түс аясындағы шаңырақ түрінде бейнеленген, шаңырақты айнала 
күн  сәулесіндей  тарап  уықтар  шаншылған.  Шаңырақтың  оң  жағы  мен  сол 
жағында  аңыздардағы  қанатты  пырақтар  бейнесі  орналастырылған.  Тұлпар  – 
дала  дүлдiлi,  ер-азаматтың  сәйгүлiгi,  желдей  ескен  жүйрiк  аты,  жеңiске  деген 
жасымас  жiгердiң,  қажымас  қайраттың,  мұқалмас  қажырдың,  тәуелсiздiкке, 
бостандыққа  ұмтылған  құлшыныстың  бейнесi.  Қанатты  тұлпар  –  қазақ 
поэзиясындағы кең тараған бейне. Ол ұшқыр арманның, самғаған таңғажайып 
жасампаздық  қиялдың,  талмас  талаптың,  асыл  мұраттың,  жақсылыққа 
құштарлықтың  кейпi.  Қанатты  тұлпар  Уақыт  пен  Кеңiстiктi  бiрiктiредi.  Ол 
өлмес  өмiрдiң  бейнесi.  Бiр  шаңырақтың  астында  тату-тәттi  өмiр  сүретiн 
Қазақстан  халқының  өсiп-өркендеуiн,  рухани  байлығын,  сан  сырлы,  алуан 
қырлы  бет-бейнесiн  паш  етедi. Жоғарғы  бөлігінде  –  бес  бұрышты  көлемді 
жұлдыз бар. Бес бұрышты жұлдыз елтаңбаның тәжi iспеттi. Әрбiр адамның жол 
нұсқайтын  жарық  жұлдызы  бар  дегенді  нұсқайды. Ал  төменгі  бөлігінде 
«Қазақстан»  деген  жазу  бар.  Жұлдыздың,  шаңырақтың,  уықтардың, 
аңыздардағы қанатты пырақтардың бейнесі, сондай-ақ «Қазақстан» деген жазу 
– 
алтын түстес. 
60 
 

Қатар шапқан қос тұлпар, 
Ай астында қазақ үй 
Қалықтаған жас сұңқар, 
Шарықтаған таза күй. 
Бұл таңбасы елімнің, 
Елдігімнің белгісі. 
Бейнелеп сан ғасырды 
Елтаңбасы елімнің, 
Таратады хас үлгі 
Киесіндей жерімнің. 
Бабам тұлпар жаратты, 
Құлынында танып-ақ. 
Тұлпар барда қанатты, 
Шайқалмайды шаңырақ. 
Тәуелсіздік көркі ол да, 
Өркениет өрінде. 
Нұр төгеді елтаңба 
Ақ орданың төрінде. 
Викторина 
(топтар күрделілігі әртүрлі сұрақтарды таңдайды) 
1. 
Елтаңба деген не? (мемлекет, қала, ру белгісі)  
2. 
Қазақстанның елтаңбасын қай жерлерден көре аламыз?  
3. 
Мемлекеттік елтаңбаның авторы кім?  
4. 
Елтаңба қай жылы пайда болды?  
5. 
Қазақстанның әнұраны қашан орындалады?  
6. 
Қазақстан Республикасы әнұранының авторлары кім?  
7. 
Әнұран қай сөзбен басталады? 
8. 
«Менің Қазақстаным» әні қашан жазылды?  
9. 
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туы қашан қабылданды?  
10.  
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туының өлшемі қандай?  
11.  
Мемлекеттік тудың басты элементі не?  
12.  
Қазақстан туында қандай рәміздер бар? 
Мемлекеттік рәміздер – туды, елтаңба мен әнұранды қадірлеу – бұл халыққа 
және  мемлекетке  құрмет  көрсетуді  білдіреді.  Өз  Отанын  сүйетін  әр  адамның 
бұл белгілерді құрметтемеуі мүмкін емес. Әрине, мемлекеттік рәміздерді шын 
ниетімен сыйлау үшін ең алдымен олар туралы дұрыс түсінік болуы тиіс. Бүгін 
сендер  мемлекеттік  рәміздер  туралы  білімдеріңді  көрсетіп,  халық  және 
мемлекет тарихы туралы өз танымдарыңды кеңейттіңдер. 
 
 
 
61 
 

2-
қосымша 
 
 
Білім беру ұйымдарындағы тәрбие ортасы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
  
 
 
 
Тәрбие  
кеңістігі 
Пәндер бойынша 
факультативтік сабақтар 
Шығармашылық  
зертханалары 
Мектептің мұражай 
бөлмесі 
«Естелік» клубы 
Мектептегі өзін-өзі 
басқару кеңесі 
«Көшбасшы» мектебі 
Еңбек отряды
 
Директордың тәрбие 
ісі жөніндегі 
орынбасары 
Тәрбиелік мәдени-
көпшілік шаралар  
Сынып 
жетекшілерінің кеңесі 
Оқушылармен және 
оқытушылармен 
психологиялық-
педагогикалық 
жұмыс  
  
О
қушыларды 
әлеуметтік қорғау 
Денсаулық және 
тіршілік әрекетін 
сақтау 
. 
 
 
Қосымша білім беру 
жүйесі (үйірмелер, 
шығармашылық 
бірлестіктер,  
спорттық секциялар) 
62