362
қолдану жолдарын іздестіре бастайды да, осында басты мәселе – ол осы шараларды жүзеге
асырудың жолдарын есептеу болады.
Сурет 1 – Қаржы менеджерлерінің міндеттері
Қаржыны тиімді басқару меншікті капиталдың тұрақты өсуіне, нарықтағы
бәсекелестік позициясының жақсаруына, ұзақ мерзімге экономикалық тұрақтылығын
қамтамасыз етуге жағдай жасайды [2].
Яғни,
қаржы
менеджменті
кәсіпорынның
стратегиялық
және
тактикалық
мақсаттарына жету жолында қаржылық ресурстардың ең ұтымды көздерін тарту арқылы
ақша ағындарын басқаруға мүмкіндік береді десек болады.
Кәсіпорынның пайда табуы мен бәсекеге деген қабілеттілік деңгейі қаржылық
менеджментті тиімді пайдалануымен тығыз байланысты болғандықтан, ұйым үшін оның
қандай түрін қолдану керек екендігі өте маңызды. Қазіргі уақытта компанияларда қаржы
менеджментінде басқарудың түрлері кең тараған (2-суретте көрсетілген). 2-суреттегі
сызбадан, қаржылық менеджментті арттырудың басты шарты – қаржы тұрақтылығын
неғұрлым жоғарылату екендігін байқауға болады.
• кәciпорынды қaржы реcурcтaрымен қaмтaмacыз ету үшiн cыртқы
ортaның ерекшелiктерiн тaлдaп. оның тиiмдiлiгiн жоғaрылaтaтын
резервтердi aнықтaу
• кәciпорынның реcурcтaрын бacқaру әдicтерiн cипaттaп, олaрды
қолдaну ерекшелiктерiн қaрacтыру
• кәciпорынның қaржылық реcурcтaрының қaлыптacуын жaн-жaқты
зерттеу және тaлдaу
• реcурcтaрды бacқaру тиiмдiлiгiн жaқcaрту бойыншa экономикaлық
тaлдaу негiзiнде ұcыныcтaр дaйындaу
• қaржылық реcурcтың қaлыптacуынa кәciпорынның кaдрлaр
caяcaтының әcер етуiн cипaттaу
• кәciпорындa қaржы реcурcтaрын пaйдaлaнудың тиiмдiлiгiн тaлдaу
• кәciпорынның реcурcтaрды бacқaру cтрaтегиялaрының негiзгi
бaғыттaрын ɵңдеу
• қaржы реcурcтaрының қaлыптacу кɵзi ретiнде кәciпорынның
тaбыcтылығын жоғaрылaту бойыншa ұcыныcтaрды енгiзу
363
Сурет 2 – Қаржы менеджментінің түрін таңдау бойынша ұсыныс
Қаржылық тұрақтылық – кәсіпорынның үздіксіз қызметін қамтамасыз ете алатын
қаржылық ресурстарының жай-күйі. Өндірген өнім көлемі азайып, ал өнімнің өзіндік құн
жоғарыласа ұйымның қаржылық тұрақтылығы міндетті түрде төмендейді [3]. Оған бірнеше
ішкі және сыртқы факторлар ықпал етеді. Ішкі факторлар өз жұмысын ұйымдастыруына
байланысты болса, сыртқысы кәсіпорынның еркіне бағынбайды. Ішкі факторлар ішінде ең
негізгісі – өнім өндіру мен қызмет көрсетудің құрылымы және құрамы. Сонымен қатар,
тұрақты және өзгермелі шығындардың арақатынасы да маңызды болып табылады.
Қаржы тұрақтылығының тағы бір басты факторы – бұл қаржылық ресурстардың
құрамы, оларды басқарудың стратегиясы мен тактикасын дұрыс таңдай білу [4].
Шаруашылық субъектісі қаржылық ресурстарының ішінде таза табыс көп болған сайын,
соғұрлым өзін еркін сезіне алады. Қаржы тұрақтылығына қарыздық капиталдың, яғни несие
нарығының да ықпалы өте зор. Кәсіпорын ақшалай қаражаттарды көп тартқан сайын оның
қаржы мүмкіндіктері де соғұрлым өсетін болады, дегенмен, онымен қатар қаржының
тәуекелділігі де артуы ықтимал, яғни өзнің кредиторларымен мерзімінде есептесуі жөніндегі
сұрақ туындайды.
Сыртқы факторлар: шаруашылықты жүргізу жағдайының экономикалық әсері;
техника мен технологияның дамуы; нарықтағы сұраныс пен тұтынушы табыстарының
деңгейі; Қазақстан Республикасының салық және кредит саясаты; кәсіпорынның қызметін
бақылау, сыртқы экономикалық байланыс, т.б. туралы заңдар мен актілер.
Сондай-ақ, қаржы тұрақтылығын арттыру үшін жалпы активтердің құралу көздерінің
ішінде меншікті қаражаттың үлесін неғұрлым көбірек өсіру қажет, қаржы тұрақтылығын
қалыпты жағдайда ұстаудың бірден-бір жолы – ұзақ мерзімдік стратегияны қалыптастыру.
Компанияның басты мақсаттары, дәлірек айтқанда алдағы кезеңдегі кәсіпорынның қызмет
Қ
ар
ж
ы
м
е
н
ед
жм
ен
ті
н
ің
к
о
н
се
р
ва
ти
вт
і
б
ас
қ
ар
уд
ан
ст
р
ат
е
ги
ялы
қ
б
ас
қ
ар
уғ
а
к
ө
ш
уі
364
ету бағытын, өнім өндірудің (қызмет көрсетудің, атқарылатын жұмыстардың) сапасын
жоғарылатудың, минималды шығын жұмсау арқылы өндіріс тиімділігін қамтамасыз етудің,
өзіндік құнды азайту мен табыстылықтың жеткілікті деңгейін қамтамасыз етудің жолдары
көрсетілуге тиісті. Стратегиямен байланысты шешім қабылдаған уақытта оның ұйымның
қолынан келетін мүмкіндіктерімен сәйкес келуін, стратегияны жүзеге асыруға керекті
қаржылық қаражаттардың бар болуы мен олардың дұрыс мақсатқа пайдаланылуын және де
тәуекелділік деңгейін ескере білген дұрыс, капиталдың айналымдылық жылдамдығын
арттыру арқылы да меншікті капиталдың көлемін өсіруге болады.
Жалпы алғанда, кәсіпорындардың стратегиясы қаржылық ресурстарды, оның
қызметінің тиімділігін және қаржы тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталуын
қамтамасыз етуге тиісті. Сондықтан, қаржылық ресурстарды арттырудың мынандай
жолдарын ұсынамыз (3 сурет ).
Сурет 3 – Кoмпaнияның қаржы ресурстарын арттырудың жолдары
Кoмпaнияның қаржылық тұрақтылығы және жағдайының жалпы жақсы деңгейде
екенін, дегенмен әлі де арттырудың қажеттігін анықтадық, сол себепті оның қаржы
менеджментін жоғарылату үшін келесі тәсілдерді ұсынамыз: ұзақ мерзімге арналған
стратегия құру; сапалы жұмыс жасау үшін қызметкерлеріне қолайлы жағдай жасау; компания
туралы ақпараттарды әлеуметтік желілерде неғұрлым көбірек жариялап, тұтынушылар санын
арттыру; пайданы арттыру үшін өзіндік құнның көлемін азайту; ұйымдастыру шығындарын
төмендету; негізгі қапиталдың үлесін жоғарылату; келесі жылға арналған жоспарлы
балансты есептеу.
Әдебиеттер
1. Бланк И.А. Управление финансовыми ресурсами. / И. А. Бланк. – М.: Издательство
«Омега-Л»: ООО «Эльга», 2011. – 708 с.
2. Попов В.М., Ляпунов С.И., Мурузалиева С.Ю., Медведев Г.В., Касаткин А.А.,
Безлепкин И.В. Бизнес-планирование: Учебник / Под. ред. Попова В.М. и Ляпунова С.И. –
М.: Финансы и статистика, 2001. – 672 с.
3. http://www.finman.ru/annotations/2016/4/
Финансовый
менеджмент
№4
2016.
Станиславчик Е.Н . Мониторинг финансового равновесия как составляющая экономической
безопасности.
4. http://www.finman.ru/annotations/2016/4/
Финансовый
менеджмент
№4
2016.
Шестакова Е.В. Ключевые показатели оценки финансового состояния компании в условиях
кризиса.
тұрaқты
шығындaр
cомacын
aзaйту
aйнымaлы
шығындaр
cомacын
aзaйту
жедел
aмортизa
цияны
пaйдaлaн
у
пaйдaлaныл-
мaйтын
мүлiктердi
caту
cыртқы
бaғдaрлaмa-
лaрдaн бac
тaрту
Достарыңызбен бөлісу: | 
