Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитеті

56 

 

 

 

Жетім  балалар  мен  ата-анасының  қамқорлығынсыз  қалған  балаларды 

тұрғын үймен қамтамасыз ету 

 

Жетім  балалар  мен  ата-анасының  қамқорлығынсыз  қалған  балаларды 

әлеуметтендіру, сондай-ақ бірінші кезекте шешуді талап ететін олардың мүліктік 

құқықтарын  қорғау    саласындағы  негізгі  проблемалардың  бірі  осындай 

балаларды тұрғын үймен қамту болып қала береді.  

Тұрғын үй алуға аталған  санаттағы 46 116 адам тіркелген, оның ішінде 18 

жасқа дейінгі балалардың саны 24 839. 

Жыл  сайын  негізгі  және  орта  білім  алған  1,5  мыңдай  тәрбиеленуші 

мемлекеттік мекемелерді бітіріп шығады.  

2013  жылы  «Қазақстан  Республикасының  кейбір  заңнамалық  актiлерiне 

жетім  балалардың,  ата-анасының  қамқорлығынсыз  қалған  балалардың  тұрғын 

үйге  құқықтарын  қамтамасыз  ету  мәселелері  бойынша  өзгерістер  мен 

толықтырулар  енгізу  туралы»  ҚР  Заңының  қабылдануына  байланысты  балалар 

үйлерінің түлектерін тұрғын үймен қамтамасыз етуде оң үрдіс байқалады.  

БҒМ жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың 

тұрғын үймен қамтамасыз етілуне тұрақты мониторинг жүргізеді. 

2006 - 2014 жылдар аралығында 2 596 түлек , оның ішінде 2014 жылы – 541 

тұрғын  үймен  қамтамасыз  етілді.  2015  жылғы  10  ай  ішінде  жетім  балалар  мен 

ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға 1 169 пәтер, оның ішінде – 462 

пәтер - балалар үйлерінің түлектеріне бөлінді.  

 

 Жетім  балалар  мен  ата-анасының  қамқорлығынсыз  қалған  балаларға 

арналған мекемелер бітірушілерінің тұрғын үй алу туралы мәліметтер 

№ 

Облыс 

2006-2014 

 Оның ішінде 

57 

 

жылдары 

тұрғын  үй 

алды 

2012 ж. 

2013 ж. 

2014 ж.  

2015 ж.  

1 қазанға 

1. 

Ақмола 

179 

6 

9 

70 

26 

2. 

Ақтөбе 

198 

8 

12 

17 

106 

3. 

Алматы 

94 

3 

0 

4 

76 

4. 

Атырау 

307 

52 

3 

18 

139 

5. 

Шығыс Қазақстан 

472 

3 

62 

112 

214 

6. 

Жамбыл 

149 

0 

15 

62 

35 

7. 

Батыс Қазақстан 

229 

52 

0 

8 

38 

8. 

Қарағанды 

429 

23 

54 

70 

33 

9. 

Қостанай 

371 

2 

117 

10 

55 

10. 

Қызылорда 

150 

26 

0 

5 

90 

11. 

Маңғыстау 

217 

39 

15 

0 

94 

12. 

Павлодар 

245 

2 

67 

42 

21 

13. 

Солтүстік 

Қазақстан 

61 

4 

5 

18 

19 

14. 

Оңтүстік 

Қазақстан 

379 

0 

50 

95 

152 

15. 

Алматы қаласы 

134 

0 

61 

8 

4 

16. 

Астана қаласы 

151 

8 

19 

2 

67 

 

Барлығы 

3765 

228 

489 

541 

1169 

 

ҚР  Білім  және  ғылым  министрлігі  облыстардың,  Астана  және  Алматы 

қалаларының  әкімдіктерімен  2014-2016  ж.ж.  арналған    мақсатты  көрсеткіштер 

мен  ақырғы  нәтижелерге  қол  жеткізу  меморандум  жасасты.  Меморандумдарға 

балалар  үйлерінің  түлектерін  тұрғын  үймен  қамтамасыз  ету  индикаторлары 

енгізілді.  

Облыстардың,  Астана  және  Алматы  қалаларының  әкімдіктері  Жетім 

балалар  мен  ата-анасының  қамқорлығынсыз  қалған  балаларды  қолдау,  тұрғын 

үймен  және  жұмыспен  қамтамасыз  етуге  ықпал  ету  жөніндегі  өңірлік  кешенді 

жоспарлар әзірлеп, бекітті.   

Кешенді 

жоспарды 

іске 

асыру 

шеңберінде 

балалар 

үйлері 

тәрбиеленушілеріне  қолдау  көрсету  бойынша  мемлекеттік-жекеменшік 

серіктестік  негізінде  жергілікті  атқарушы  органдар  бастама  жасаған  «Мейірім» 

акциясы өткізілуде. 

Акциямен  балаларға  әлеуметтік-патронаттық  қолдау  көрсетуге  арналған 

әлеуметтік  шарт  жасасу  жолымен    балалар  үйлерінің  түлектерін  мемлекеттік 

органдарға, орта және шағын бизнес кәсіпорындарына бекіту көзделеді.  

 

Құқық бұзушылықтың, кәмелетке толмағандардың қадағалаусыз және 

панасыз қалуының, балалар  мен жасөспірімдер   арасында суицидтік мінез-

құлықтың,  қатыгездікпен  қараудың,  зорлық-зомбылықтың,  балалар 

еңбегін қанаудың алдын алу саласындағы мемлекет саясаты 

 

Құқық бұзушылықтың , қадағалаусыз және панасыз қалудың алдын алу 

 

58 

 

Кәмелетке  толмағандар  арасындағы  қадағалаусыздық  пен  құқық 

бұзушылықтың профилактикасына орталық және жергілікті атқарушы органдар 

аса мән беруде. 

Кәмелетке  толмағандар  арасындағы  қадағалаусыздық  пен  құқық 

бұзушылықтың  алдын  алу  жұмысының  нәтижелілігі  мен  тиімділігі 

профилактика  жүйесінің  органдары:  кәмелетке  толмағандардың  істері  және 

олардың  құқықтарын  қорғау  жөніндегі комиссияның,  ішкі істер  органдарының, 

халықты  әлеуметтік  қорғау  органдарының,  денсаулық  сақтау  және  білім  беру 

органдарының өзара тиімді қарым-қатынасына байланысты болады.  

Ішкі  істер  министрлігі  мемлекеттік  органдармен  және  азаматтық  қоғам 

институттарымен өзара іс-қимыл жасасуда «Кәмелетке толмағандар арасындағы 

құқық  бұзушылықтардың  профилактикасы  мен  балалардың  қадағалаусыз  және 

панасыз  қалуының  алдын  алу  туралы»  Қазақстан  Республикасының  Заңына 

сәйкес  балалардың  қадағалаусыз  және  панасыз  қалуының  профилактикасы  мен 

кәмелетке  толмағандар  арасындағы  құқық  бұзушылықтардың  алдын  алудың 

әртүрлі бағыттары бойынша іс-шаралар кешенін өткізуде.  

Жалпы, қабылданып жатқан шаралардың нәтижесінде соңғы он жылда жыл 

сайын жасөспірімдер қылмысының орташа 6-7% төмендегені байқалады.  

Осыған  ұқсас  үрдіс  2015  жылғы  9  айдың  қорытындысы  бойынша 

жасөспірім қылмысының төмендеуі 25% 

(2584-ден 1943-ке дейін)

құрайды. 

 

2005-2014  жылдардағы  және  2014-2014  жылдардың  9  айындағы 

кәмелетке толмағандар жасаған қылмыстардың саны 

6273

5814

5383

5124

4682

4006

4108

4670 4284

3561

2584

1943

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

9 ай 

2014

9 ай 

2015

 

Қылмыс  жасаған 2373  кәмелетке  толмағаннан 856-сы

(2014  жылдың  9  айында.  - 

1879)

  жалпы  білім  беретін  мектептердің,  1010-ы

(2014  жылдың  9  айында  -  776)  –

 

колледждердің  және  314-і

(2014  жылдың  -  267)

  ЖОО-ның  студенттері  болып 

табылады.  

 

2005-2014 жылдардағы және 2014-2015 жылдардың 9 айындағы жалпы 

білім беретін оқу мекемелерінің оқушылары жасаған қылмыстардың саны