Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі «авиценна»

жүктеу 260,65 Kb.

бет	8/10
Дата	29.03.2023
өлшемі	260,65 Kb.
	#41921

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Жоба

Жақын Ат жетер жер; Атшаптырым жер; Аяқ жетер жер; Әудем жер; Қозы көш жер. Өте алыс Айшылық жер; Ит өлген жер; Қырық күншілік жер. Уақыт өлшемдері
Тереңдік өлшемдері Кісі бойы; Белдер; Тізе; Тобық; Ат құлағы; Ат тізесі; Ат тұяғы; Арқан бойы. Зерттеу бөлімі

Қашықтық өлшемдері
Құрық бойы; Шідер бойы; Тұсау бойы; Қадам; Аршын; Кез; Құлаш; Сүйем; Қарыс сүйем; Қарыс; Тұтам ; Елі.
Өте жақын
Аттам жер; Бөрік тастам жер; Иек артпа жер; Қозы көген жер; Қол созым жер.
Жақын
Ат жетер жер; Атшаптырым жер; Аяқ жетер жер; Әудем жер; Қозы көш жер.
Өте алыс
Айшылық жер; Ит өлген жер; Қырық күншілік жер.
Уақыт өлшемдері
Қас пен көздің арасы; Қас –қағым; Сүт пісірім; Бие сауымдай уақыт; Таң сәрі; Бозала таң; Таң ата; Сәске; Ұлы сәске.
Уақыт ғасырмен, жылмен, аймен және аптамен өлшенеді.
Апта – «жеті» деген сөзді білдіреді
Жеті күнді санау
1. Бүгін
2. Ертең
3. Бүрсігүні
4. Арғы күні
5. Қасиетті күн
6. Соңғы күн
7. Азына
Түнеу гүні – бірнеше күн бұрын.
Аптада жеті күннің бесеуінің аты «сенбі» сөзінің алдына парсының 1, 2, 3, 4, 5 сияқты реттік сан есімдерін қою арқылы жасалған.
Олар мыналар:
ЖЕКсенбі – бірінші сенбі
ДҮйсенбі – екінші сенбі
СЕЙсенбі – үшінші сенбі
СӘРсенбі – төртінші сенбі
БЕЙсенбі – бесінші сенбі
Тереңдік өлшемдері
Кісі бойы; Белдер; Тізе; Тобық; Ат құлағы; Ат тізесі; Ат тұяғы; Арқан бойы.
Зерттеу бөлімі
2.5. Халықтық өлшем атауларындағы бес саусақтың маңызы
Саусақпен өлшенетін ұзындық (қалыңдық) өлшемдері

Елі – саусақтың көлденең қалыңдығы, ені

Тұтам – бес саусақпен тұтқандағы көлемге шамалас, 5 – еліге тең ұзындық өлшем.

3. Сүйем – бас бармақ пен сұқ саусақ аралығымен өлшенетін өлшем.

Сынық сүйем – сұқ саусақтың буыны бүгіліп барып белгіленетін өлшем. Бір сүйемнің ¾ бөлігі.

Қарыс сүйем – бас бармақ пен орта саусақтың аралық мөлшері.

6. Сере – сұқ саусақ пен шынашақтың кере созылған арасы.
Бір сүйем ұзындыққа тең өлшем.
7. Қарыс – бас бармақ пен шынашақтың аралық мөлшері.

8. Кере қарыс – бас бармақ пен шынашақтың кере созылғандағы аралық мөлшері. Кейде жарты қарыс деп те атайды.
9. Білем- ортан саусақтың ұшы мен қолдың бірінші буынының арасындағы қашықтық

11. Шынтақ- қолдың басы мен шынтақтың арасындағы қашықтық.

12. Қолтық- қолдың ұшы мен қолтық аралығы.

Саусақпен өлшенетін сыйымдылық өлшемдері

Шымшым – Ұсақ затты бас бармақ және сұқ саусақпен қысып алғандағы өлшем.

2. Шөкім – Ұсақ затты үш саусақтың ұшымен қысып алғандағы өлшем.
3. Бір уыс – Қос саусақтарын жұмдастыра бүккендегі өлшем.

4. Қос уыс – Қос қолдың саусақтарын бірге жымдастыра, бүккендегі өлшем.

жүктеу 260,65 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10