«Қазақ тілі» пәнінен (оқыту қазақ тілінде) жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар

жүктеу 2,22 Mb. бет 14/14 Дата 12.04.2022 өлшемі 2,22 Mb. #38109

osh sor kazahskiy-jazyk emn 10-klass kaz

Навигация по данной странице:

• «Адам өмірін сақтау. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)
• Төмен Орта
• 4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
• Сәулет салтанат құрғанда
• Дескриптор Балл
• «Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)
• «Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
• Ойлау дағдыларының Қолдану деңгейі
• Орындау уақыты 15-20 минут Тапсырма
• Астана – сәулет өнерінің жаңа тынысы
• Бағалау критерийі № Дескриптор Балл
• Барлығы 8
• Білім алушының аты-жөні ________________________________________________

Дескриптор
Балл
			тапсырма	Білім алушы
Әртүрлі стильдегі		мәтіндердің	1	мәтіндердің тақырыбын анықтайды;			1
тақырыбын,		мақсатты		мақсатын салыстырады;			1
аудиторияға	сәйкес қызметін,			көзделген аудиториясын табады;			1
құрылымын,	тілдік ерекшелігін			мәтіндердің		құрылымын	1
салыстырады				айқындайды;
				тілдік ерекшеліктерін талдайды;			1
Клишелер	мен	лексикалық	2	тақырыпты ашады;			1
құрылымдарды		қолданып,		клишелер	мен	лексикалық	1
дискуссивті эссе жазады				құрылымдарды қолданады;
				өз көзқарасын білдіреді;			1
				көзқарасына аргументтер келтіреді.			1
Барлығы							9

31

«Адам өмірін сақтау. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні ________________________________________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістігі деңгейі

Төмен

Орта

Жоғары

Әртүрлі

стильдегі

Мәтіндердің

тақырыбын

Мәтіндердің

тақырыбын

анықтауда,

Мәтіндердің

тақырыбын

мәтіндердің

анықтауда,

мақсатын

мақсатын

салыстыруда,

көзделген

анықтайды,

мақсатын

тақырыбын,

мақсатты

салыстыруда,

көзделген

аудиториясын

табуда,

мәтіндердің

салыстырады,

көзделген

аудиторияға

сәйкес

аудиториясын табуда, мәтіндердің

құрылымын

айқындауда,

тілдік

аудиториясын табады, мәтіндердің

қызметін,

құрылымын,

құрылымын айқындауда, тілдік

ерекшеліктерін талдауда қателеседі.

құрылымын айқындайды, тілдік

тілдік

ерекшелігін

ерекшеліктерін

талдауда

ерекшеліктерін талдайды.

салыстырады

қиналады.

Клишелер

мен

Қажетті клишелер мен лексикалық

Қажетті

клишелер мен

лексикалық

Қажетті клишелер мен лексикалық

лексикалық

құрылымдарды

қолданып,өз

құрылымдарды

қолданып,

өз

құрылымдарды

қолданып,өз

құрылымдарды

көзқарасын

аргументтермен

көзқарасын

аргументтермен дәлелді

көзқарасын

аргументтермен

қолданып,

дискуссивті

дәлелді жеткізуде, тақырыпты

жеткізуде,

тақырыпты

ашуда

дәлелді жеткізеді, тақырыпты

эссе жазады

ашуда қиналады.

қиналады қателеседі.

ашады.

32

4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР «Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	10.1.2.1 Мамандандырылған тар аядағы арнайы
	мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас, мақала)
	мақсатты аудиторияға арналған терминдер мен
	ұғымдарды, тілдік оралымдарды талдау
Бағалау критерийі	Білім алушы
	 Арнайы мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,
	мақала)	мақсатты	аудиторияға	арналған
	терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдарды
	ажыратады
Ойлау дағдыларының	Жоғары деңгей дағдылары
деңгейі
Орындау уақыты	15-20 минут
Тапсырма
Мәтінді мұқият тыңдаңыз

Сәулет салтанат құрғанда
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары ел экономикасы өсуін тоқтатып, әлеуметтің барлық саласында тоқырау болғаны есімізде. Әсіресе, құрылыс нарығына оңай тимеді. Қала мен далада, ауыл мен ауданда, зауыт пен фабрикада, не керек адам аяғы басқан жердің бәрінде құрылыс тоқтады. Құрылысшылар күн көріспен базар жағаласа, архитекторлар шетел асып жатты. Іргетасы қаланып, кірпіші енді өріле бастаған ғимараттар «сақалды құрылысқа» айналды. Қала кейпінің өңі кетіп, қаңыраған ғимараттар қалыпты күйде қабылданды.
Жұрт барды сақтауға талпынған кез еді…
Дәл сол уақытта, айналдырған 25 жыл ішінде, біз Астанадай алып шаһарды тұрғызамыз деп ойламадық. Алматының кең көшелерінде жол айрықтары бірінен соң бірі ашылатынын сезбедік. Шымкент, Ақтау секілді облыс орталықтары жаңаша түлейтінін білмедік. Қытаймен шекаралас аймақта Нұркент қалашығы бой көтеретіні де үш ұйықтасақ түсімізге кірмеген. Мұның бәріне жету сондай қиын болып көрінетін.
Біз теледидардан Дубай мен Нью-Йорктің көкпен таласқан ғимараттарына сырттай сүйсініп қана отырамыз деп ойладық. Осындайда ойлағанымыздың орындалмағанына қуанасың. Бүгінде қазақ сахарасы әлемнің үздік архитекторларымен қатар, отандық сәулет өнері хас шеберлерінің ойдағысын орындайтын құт мекенге айналды. Кәсіби құрылысшылар сұранысқа ие. Сарыарқа төрінде ХХІ ғасырдың ең сұлу шаһары – Астана, ертегідегідей ғажап шаһарға айналып, жыл санап емес, ай, тіпті күн санап өсіп келеді.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тамаша идеясын жүзеге асыруға Кисе Куросава, Норман Фостер бастаған заманауи архитекторлар Ұлы далаға ат басын бұруда. Олардың қаламынан сызылған эскиздер қағаз жүзінен емес, қала жүзінен көрініс тапты. Отандық архитекторлар да бай тарихымызды паш ететін, ұлттық нақыштағы әсем ғимараттар мен ескерткіштерді көз алдымызға алып келді. Ақмырза Рүстембеков, Сағындық Жанболатов, Шохан Матайбеков бастаған бір топ архитекторлар сіз бен біздің ойда жүрген бар арманымызды, сан қатпарлы қиялымыздағы бейнені қыруар еңбекпен жүзеге асырды.
Осы алмағайып 27 жыл ішінде Азиада мен Универсиадаға арналған әлемдік деңгейдегі спорт кешендері бой көтерді. «ЭКСПО – 2017» қалашығы құрылыс технологиясының жаңа стандарттарымен салынды.
Еліміздің батыс аймағында – Ақтау, Атырау, Орал және Ақтөбеде кең көлемді құрылыс

33

жұмыстары жүргізілуде. Әсіресе, тұрғын үй секторы қарқын алған. Жақын арада Ақтөбеде француз және ағылшын кварталдары пайда болады. Одан бөлек, француздық Ibis қонақүй желісінің құрылысы жүргізіледі. Ақтауда Green Plaza тұрғын үй кешені әсемдігі мен асқақтығы тұрғысынан талайдың таңдайын қақтырды.

Елдің солтүстігі мен шығысында да таң-тамаша ғимараттар салынуда. Бурабай демалыс аймағында тұғырдан секіру кешені келер жылы пайдалануға беріледі деп күтілуде. Семейде құрылысы басталғалы тұрған Абай арена Ертіс бойындағы ең сұлу кешен болатыны сөзсіз.
Елдің үшінші шаһары атанып жүрген Шымкент қаласында құрылыс қарқын алуда. Алдағы уақытта қаланың солтүстік батыс бөлігінде «Шымкент сити» шағын ауданы бой көтереді. жақында хай тек стиліндегі Forte bank кеңсесі құрылысын аяқтады. Оңтүстік Қазақстан облысы әкімінің баспасөз хатшысы Бейсенбай Тәжібаевтың айтуы бойынша, биыл

5. 
   жолайрығының құрылысы басталады екен.
   

Асқар БЕК

1. 
   Мақала жанрына тән терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдарды, жаңа қолданыстағы сөздерді теріп жазыңыз.
   

терминдер	сәулет өнеріне	тілдік оралымдар	жаңа қолданыстағы
	қатысты ұғымдар		сөздер

2. 
   Бұл терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдарды автор не үшін қолданды?
   

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

34

Бағалау критерийі			№			Дескриптор			Балл
			тапсырма	Білім алушы
Арнайы	мәтіндердегі	(дәріс,	1-2	терминдерді теріп жазады;					1
интервью, пікірталас, мақала)
мақсатты	аудиторияға			сәулет өнеріне қатысты ұғымдарды теріп					1
арналған	терминдер	мен		жазады;
ұғымдарды,		тілдік		тілдік оралымдарды теріп жазады;					1
оралымдарды ажыратады
				жаңа	қолданыстағысөздерді			теріп	1
				жазады;
				жаңа		қолданыстағы	сөздерді		1
				ажыратады;
				автордың		тілдік	оралымдарды		1
				қолданудағы мақсатын айқындайды;
				автордың бұл тілдік оралымдарды не					1
				үшін	қолданғандығын		өз	сөзімен
				түсіндіреді.
Барлығы									7

35

«Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні ________________________________________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістігі деңгейі

Төмен

Орта

Жоғары

Арнайы мәтіндердегі (дәріс,

Терминдер мен

ұғымдарды,

Терминдермен

ұғымдарды,

Терминдер мен

ұғымдарды,

интервью, пікірталас, мақала)

тілдік

оралымдарды

теріп

тілдік

оралымдарды

теріп

тілдік

оралымдарды

теріп

мақсатты

аудиторияға арналған

жазуда,

жаңа

қолданыстағы

жазуда,

жаңа

қолданыстағы

жазады,

жаңа

қолданыстағы

терминдер

менұғымдарды,

сөздерді

ажыратуда, автордың

сөздерді

ажыратуда,

автордың

сөздерді

ажыратады, автордың

тілдік оралымдарды ажыратады

тілдік

оралымдарды

тілдік оралымдарды қолданудағы

тілдік

оралымдарды

қолданудағы

мақсатын

мақсатын айқындауда қателеседі.

қолданудағы

мақсатын

айқындауда қиналады.

айқындайды.

36

«Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	10.2.3.1 Көпшілікке арналған дәріс, интервью, мақала,
	очерктің құрылымы мен рәсімделуін білу, жанрлық
	ерекшеліктерін талдау
	10.3.4.1 оқылым және тыңдалым материалдары бойынша
	түртіп жазудың (конспектілеудің) әртүрлі жолдарын
	меңгеру арқылы негізгі ақпаратты іріктеу
Бағалау критерийі	Білім алушы
		Көпшілікке арналған дәріс, интервью, мақала,
		очерктің құрылымы мен рәсімделуі мен жанрлық
		ерекшеліктерін анықтайды
		Оқылым материалы бойынша негізгі ақпаратты
		іріктеп, конспект жазады
Ойлау дағдыларының	Қолдану
деңгейі	Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты	15-20 минут
Тапсырма
Мәтінді түсініп оқыңыз.

Астана – сәулет өнерінің жаңа тынысы

1997 жылдың желтоқсанында астанасы көшіру тәуелсіз Қазақстанның жай ғана саяси

акті емес, сонымен қатар қала сәулетінің дамуындағы кезекті айналым болды.
2018 жыл – астананың 20 жылдық мерейтойымен барлық қазақстандықтар үшін айтулы. NDH интернет-порталы қаламыздың қалай өскенін, сәулетінің қалай өзгергендігін, тұрғындарының қалай өзгергендігін көрсетуді шешті.
Шынына келгенде, 90 жылдардың ортасында Ақмола шағын ғана, тыныш провинциалды қала болғанын мойындау керек. Монументалды құрылыстардың қатарына қаланың Орталық алаңын көріктендіріп тұрған Ленин ескерткішін, оның жанындағы саябақта Кеңес үкіметін құру жолында қаза болған большевиктерге арналған стеланы және қаланың кіре берісінде қонақтарды қарсы алып тұрған «К-700» айтуға болады. Бұл Ақмола үшін жеткілікті болғанымен, сұлулықты талап ететін болашақ астана үшін жеткіліксіз еді.
20 жыл бұрын әлемнің үздік сәулетшілері өздерінің шығармашылық қиялдарын іске асыруға мүмкіндік алу үшін тартысқа түсті. Отандық сәулетшілердің қолынан бірқатар бірегей туындылар шықты. Солардың бірі – Владимир Александрович Лаптев.
Владимир Лаптев – Целиноград ауылшаруашылық институтының түлегі, Целиноград қаласының бас сәулетшісі, 1995-2000 жылдары Астананың бас сәулетшісі лауазымын атқарды. Ол Астанадағы Қаржы министрлігі, қалалық әкімдік, «Қазақстан» спорт сарайы, «Солтүстік тәжі» ТК, «Арман» ТК, коньки тебу стадионы және тағы басқа белгілі ғимарат жобаларының авторы. Әңгімелегеннен сурет салуды оңай көретін адамдар бар. Бұлар – сәулетшілер, олар туралы дәл осылай айтады. Белгілі сәулетші В.Лаптев солардың қатарынан. Астана туралы Владимир Лаптев былайша еске алады:
– Біздің буынның Астана салу сияқты ауқымды жобаға қатысу жағынан жолы болды. Бұл үшін мен тағдырыма, мамандығыма, ең бастысы бәріміз үшін маңызды шешім қабылдаған Мемлекет басшысына ризамын. Астананы көшіргеннен кейін 20 жыл өткен соң, біз, сәулетшілер, мақтан тұтуға лайықты осы жылдары салынған ғимараттар емес, қала тұрғындарының, ел халқының көңіл-күйі қаламыздың негізгі жетістігі деп санаймын. Бұл барлық азаматтар қатысатын үдеріске деген мақтаныш. Бұл тіпті мақтаныштан да артық деп айтуға болады. Бұл: «Біздің қолымыздан келеді!» - деген ішкі қуаныш. Демек біздің
37

қолымыздан бұдан да артық істер келеді.

Бұл қалада біздің буын сәулетшілеріне де, келесі буын сәулетшілеріне жұмыс жеткілікті. Егер астана туралы айтар болсақ, алғашқы жылдары тілшілер: «Астананы қашан саласыздар?» деген сұрақты жиі қоятын. Бұл ретте бәрі де екі жылдан соң, әрі кетсе бес жылдан соң деген сияқты нақты жауап болу керек деп ұғынатын. Сол кезде мен: «Біздің астанамызды Париж, Лондон, басқа да қала-астаналармен салыстыру үшін 100, 200 немесе тіпті 300 жыл өтуі керек», - дедім.
100 немесе 200 жылдан соң, Парижде қаланың бас сәулетшісіне журналистер: «Сіздер қашан Астананың деңгейіне жетесіздер?», - деп сұрауы мүмкін деп санайды Владимир Лаптев.
Арман СҮЛЕЙМЕНОВ

1. 
   Мақаланың құрылымы мен рәсімделуін анықтаңыз.
   

Кіріспе (негізгі ойға

қысқаша тоқталу)

Негізгі бөлім

Қорытынды (негізгі

ойды қорытындылау)

2. 
   Мақаланың түрлеріне анықтама беріңіз.
   

Бас мақала	Проблемалық
	мақала

4. 
   «Астана – сәулет өнерінің жаңа тынысы» мәтінінің негізгі ойын сақтай отырып, ықшамдап жазыңыз.
   

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

39

Бағалау критерийі		№	Дескриптор	Балл
		тапсырма	Білім алушы
Көпшілікке	арналған	1	мәтіннің кіріспесін анықтайды;	1
дәріс, интервью, мақала,			негізгі бөлімін ажыратады;	1
очерктің құрылымы мен			қорытынды бөлімін табады;	1
рәсімделуі	мен жанрлық	2-3	мақаланың жанрлық түрлеріне анықтама	1
ерекшеліктерін			береді;
анықтайды
			мақаланың жанрын ажыратады;	1
Оқылым	материалы	4	негізгі ойды сақтайды;	1
бойынша	негізгі		мәтін көлемін қысқартады;	1
ақпаратты	іріктеп,		ықшамдау тәсілдерін қолданады.	1
конспект жазады
Барлығы				8

40

«Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Білім алушының аты-жөні ________________________________________________

Бағалау критерийі

Оқу жетістігі деңгейі

Төмен

Орта

Жоғары

Көпшілікке

арналған

Мәтіннің

кіріспе,

негізгі,

Мәтіннің кіріспе, негізгі, қорытынды

Мәтіннің

кіріспе,

негізгі,

дәріс,

интервью,

қорытынды бөлімдерін ажыратып,

бөлімдерін

ажыратып,

жанрын

қорытынды бөлімдерін ажыратып,

мақала,

очерктің

жанрын

табуда,

түрлеріне

табуда, түрлеріне анықтама беруде

жанрын

табады,

түрлеріне

құрылымы

мен

анықтама беруде қиналады.

қателеседі.

анықтама береді.

рәсімделуі

мен

жанрлық

ерекшеліктерін

анықтайды

Оқылым

материалы

Мәтіннің

негізгі ойын сақтай

Мәтіннің

негізгіойын

сақтай

Мәтіннің

негізгі ойын сақтай

бойынша

негізгі

отырып,

оның

көлемін

отырып, оның көлемін қысқартуда,

отырып,

оның

көлемін

ақпаратты

іріктеп,

қысқартуда, ықшамдау тәсілдерін

ықшамдау

тәсілдерінқолдануда

қысқартады, ықшамдау тәсілдерін

конспект жазады

қолдануда

қиналады.

қателеседі.

қолданады.

41

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: