Ауыл шаруашылығы министрлігі жанынан жер заңнамасын жетілдіру жөніндегі жұмыс

Дала тсіндегі дала жолы айқыш-ұйқыш, ойлы-қырлы. 

йтсе де Сарызек селолық округінің әкімі Асылбек 

Есмағамбетовтің «Нива» клігі жол таңдамайтын, нағыз 

осындай жердің миы шығып, езілгенде мінетін-ақ машина 

екен. Ағаш-ағаштың арасындағы жалғыз аяқ жолмен 

тартып келеміз. 

Ауыл әкімі Асылбек Есмағамбетов ел жайын, ел 

ішінде мал бағып, түтіндерін түзу ұшырып, шаруалары 

оңғарылып жатқан малсақ жандар туралы таратып айтып 

келе жатқан. Қайың-терегі аралас скен қалың шұбардың 

қалтарысындағы шоқ қайыңды бауырлай қонған жалғыз 

үйдің сұлбасы крінді. Ағаштан екі 

блмелі қылып салыпты. Жанында 

мал қамайтын ауқымды шарбақ. Жап-

жасыл шп үюлі. Үйге жалғастыра 

керек-жарағын қоятын, мініс атын 

қамайтын шағын қора салынған. 

Есігінің алдында су таситын, жем 

таситын әрқилы техникасы. Жылқы 

әріректе, ағаш бауырында тебіндеп 

жүр екен. Ағаш бауырында жоңышқа, 

мия, қоңыржусан, ажырық, ақселеу, 

үшхат, қазоты тұнып тұр. Шп басын 

жұп-жұқа ақ ұлпа кмкеріпті. Соныға 

киліккен жетпіс қаралы жылқы бас 

ктерер емес.

Ақан ауылының тұрғыны Мереке 

Абдулманов ауылдың күнбатыс жақ 

беткейіндегі қалың шұбардың ішіне 

ырыс жетектеп, берекет айдап әкеп 

қоныстандырған. Мақсаты – азық, 

мұраты – қазық. 

Сарызек селолық округінің әкімі 

2003 жылы шағын шаруа қожалығын 

құрған Мереке әуел баста жүз гектар 

жерге арпа, сұлы егіп, қолындағы 

қара малы мен қойын бағатын. 

Соңғы жылдары ел еңсесін ктере бастады. рекет 

етемін дегендердің арманына қанат байлаған – ауылға 

бағытталған бағалы бастамалар. Мереке де ендігі жерде мал 

басын, трт түлікті түгел бағуға ниеттенді де, бағдарлама 

бойынша 2012 жылы үш миллион теңге несие алды. 

Қолына тиген қаражатқа 18 бас бие сатып алды. Оған қоса, 

айғыры мен атын. 

Мерекенің айтуынша, несиенің кп жеңілдігі бар. 

Алғашқы бір жарым жылда еркіндік беріледі. Бір жарым 

жылдың ішінде малдың тлін аздап болса да сіріп алған 

соң келісімшартта крсетілгеніндей біртіндеп қайтарасың. 

Тоқсан сайын 250 мың теңгеден. 250 мың теңге Ккшетау 

тңірегінде семіртілген тайдың құны. Демек, жылына 

трт тайдан келеді. Бағымдағы малды дұрыстап күтіп, 

баға алсаң, қалғаны мал басын кбейтуге жарап жатыр. 

Аналығын тұқымдыққа алып қалып, еркек құнан-

тайын сатса, шаруашылықтың жем-шбі, жанармайы, 

жылқышының еңбекақысы тәрізді қажеттілігін теуге 

қаптал жетеді. 

Армансыз адам бола ма? Жаз шыға мал тлдегеннен 

кейін Мереке бие байлап, қымыз дайындасам ба? – дейді. 

Күнделікті шығынды теуге тәп-тәуір демеу болар еді. 

Қора да салып алмақ. Қыс қатайып, жылқының жалы 

жығылғанда күйі қашқан тай-жабағыны күту үшін. Содан 

соңғы бір ккейінен кетпей жүрген мәселе құдық қазу. 

Мерекенің айтуына қарағанда, бағдарлама бойынша мал 

алғаннан кейін сол бағдарламаның шеңберіне жаңағы 

шаруалар да енгізіледі екен. Су жоқ емес, бар. Бірақ томар 

суы, лай су. Жылқы жарықтық кірпияз, айдындағы, ағын 

судың зінен сүзіп жүріп, талғап ішеді ғой. 

Мал бағудың, оның ішінде жылқы бағудың 

ауыртпалығы аз емес. Баяғыда біздің елдің қаптал шапан 

киген қариялары жылқыны жылқыдай қайратты адам ғана 

баға алады деуші еді. 

– Трт түлікті тегіс бағып крдік қой, – дейді Мереке,–

қолайлысы жылқы. Қара мал алты-жеті ай қолға қарамақ. 

Біздің жақта қыс ұзақ қой. Жем-шп шақ келмейді. Ал 

жылқының ауырғаны, әйтпесе, жабағы-тайы болмаса 

жыл он екі ай з аяғымен тебіндеп, былайша айтқанда, 

з күнін зі креді. Тек семіртуге ғана жем-шп қажет. 

Үш жыл сайын айғыр ауыстырып отырмақпын. Тұқымы 

азып кетпеуі үшін. Негізінен, жабы баққан жақсы. Қысқа, 

ыстыққа тзімді. 

Сарызек селолық округінің алқаптарынан осыдан үш 

жыл бұрын Щучье қаласының сүт зауыты жер телімін алған 

екен. уел баста егін салмақшы болыпты. Кейін нендей 

себебін болғанын кім білсін, әйтеуір, егін егілмей қалған. 

Қазір иен жатыр. Күтім болмаған соң жер жарықтық та 

жүдейді. Алқапты қара сұлы, арамшп басып кетіпті. 

– йтеуір, баққан соң 

кбірек бақса деймін, – 

дейді Мереке, – қос тігіп 

далада жатырмыз ғой. 

Жетпісін бақтың не, екі 

жүзін бақтың не? Кбірек 

болса, тлі де кп болар 

еді. Кбейсе табысымыз да 

тиісінше молаяды ғой. Тек 

жайылымдық жер блінсе 

болғаны, басқасын зіміз істеп аламыз.

«Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы бойынша 

жылқышы да алған екен. Түлкі тымақ киген Александр 

Клебанский қайың шоқтың бауырындағы жылқы 

шетін қаумалап қайырып жүр. Жалақысы айына 56 

мың теңге. Жататын жері, ас-суы жұмыс берушіден. 

Келісім солай.  

– Жылқы жайын қазақ жетік білмей ме? – дедік біз. 

– Жетік білгенімен, желке жар бере қоймайды ғой, – 

деп күлді Мереке.

Мән-жайға қаныққан соң жапандағы жалғыз үйден – 

жылқышылар қосынан дәм ауыз тиіп, «бағарың кбейсін» 

деген оң тілегімізді айтып аттандық. Жаңа ғана дала 

қосының пешін тұтатып жатыр еді. Айдау жолға түсе бере, 

артымызға қарасақ, қоп-қою түтін биік ккке шаншыла 

ріліп, шапшып тұр екен. Атам қазақ осындайда «түтіні 

түзу ұшқан тіршілік» деуші еді. 

 Ә ,

  

  

( 1-)

№43-44 (615-616) 28 қазан 2016 жыл

Еңбегімен еңселі

Елімізде жаңа жүйені 

жүзеге асыру мақсатында 

арнайы әлеуметтік 

медициналық сақтандыру қоры 

құрылатыны белгілі болды. 

Отандастарымыз осы қорға ай сайын 

еңбек ақысынан міндетті жарнасын 

аударады. Әрине, аталған қорға 

үкіметтік бақылау да күшейе түспек. 

Нәтижесі мынаған саяды: қорда 

сақталған қаржы науқастың емделуі 

үшін емханаларға беріліп отырады. 

Халыққа түсіндіру мақсатымен 

кешеуілдеп жатқан бұл міндетті 

сақтандыру жүйесі 2017 жылы жүзеге 

асырыла бастайды.

7

ww

www.ja

w.jasqazaq.kz           E-mail: jas_qazaq@mail.ru

sqazaq.kz           E-mail: jas_qazaq@mail.ru

ТІРШІЛІК

ТІРШІЛІК

ж

а

Ұлт саулығы

Елбасының бес институционалды 

реформаны жүзеге асыру жніндегі «100 

нақты қадам» – Ұлт жоспары аясында 

атқарылып жатқан жұмыстар қарқын алып 

келеді, ал реформаның 80-шы қадамында: 

«Міндетті әлеуметтік медициналық 

сақтандыруды енгізу. Мемлекет, жұмыс 

беруші және азаматтың ынтымақтасқан 

жауапкершілігі қағидаты негізінде 

денсаулық сақтау жүйесінің қаржылық 

орнықтылығын күшейту. Бастапқы 

медициналық-санитарлық кмекті 

(БМСК) басымдықпен қаржыландыру. 

Бастапқы кмек аурудың алдын алу және 

ерте бастан күресу үшін ұлттық денсаулық 

сақтаудың орталық буынына айналады» деп 

тайға таңба басқандай жазылған. Мысал 

ретінде айтар болсақ, батыс елдерінде 

азаматтардың медициналық сақтандыру 

полистері бар. лемдік тәжірибеге кз 

салсақ, үш денсаулық сақтау жүйесі бір-

бірінен ерекшелене түседі. Олар: толықтай 

мемлекет қаржыландыратын денсаулық 

сақтау жүйесі, міндетті сақтандыру жүйесі, 

соңғысы ақылы медициналық жүйе. 

Елімізде осы үш жүйенің ішінен – міндетті 

сақтандыру жүйесін таңдалды. 

Шымкент қаласының тұрғыны Болат 

Сембиев «Gз басым міндетті медициналық 

сақтандыруды қолдаймын. Бұл жоба 

халық үшін те тиімді. Gзіміз жинаған 

ақшаны зімізге жұмсаймыз. Емхананы 

да, дәрігерді де қалауымызша, таңдайды 

екенбіз. Ойлап қарасақ, мұның мірлік 

мәні зор», – дейді. Балалар дәрігері Алмас 

Ақшалов та бұл жүйені қолдап отыр. 

Ол «Міндетті сақтандыру медициналық 

жәрдемнің сапасын бақылауды 

жүйелендіреді. Атап айтқанда, міндетті 

медициналық сақтандырудың базалық 

бағдарламасымен және медициналық 

жәрдемнің қолданыстағы стандарттарымен 

кепілденілген клемде, сапада және 

шарттарда медициналық жәрдем 

алуға азаматтардың (   ) 

құқықтарын қамтамасыз етеді. лемнің 

кптеген елдерінде бұл жаңалық емес. 

Германия, Франция, Голландия, 

Австрия, Бельгия, Швейцария сияқты 

Еуропа елдерінде міндетті медициналық 

сақтандыру жүйесі қолданылады. Келер 

жылдан бастап елімізде осы жүйенің 

енгізілетінін білеміз. Демек, енді 

азаматтар медициналық кмекті арнайы 

қорға жиналған қаражат есебінен ғана 

алатын болады. Сақтандыру жарналарын 

азаматтардың жұмыс беруші мекемелері тлеуге 

міндетті. Еңбекке жарамсыз болып, жұмыссыз 

қалғандарға жарна мемлекеттен блінеді» – деді. 

 не-міне дегенше, 2017 жыл есік қаққалы тұр. 

Ал еліміздің түкпір-түкпірінде осы жүйе туралы 

түсіндіру жұмыстары жалғасын табуда. Қырқүйек 

айының соңына таман Оңтүстік Қазақстан 

облысына медициналық сақтандыруды енгізу 

мәселелерін түсіндіру жұмыстары бойынша жұмыс 

сапарымен денсаулық сақтау және әлеуметтік 

даму вице-министрі Елжан Біртанов келіп кетті. 

Жиында ккейкесті мәселелер қозғалды, сан 

алуан сұрақтарға жауаптар да табылды. Міндетті 

әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің 

негізгі қағидалары кеңінен түсіндірілді. «Ұлт 

жоспары — 100 нақты қадамның» бір бағыты — 

«Аурулардың сыртқы белгілерін, сылап-сипап қою 

емес, оларды жүйелі емдеу» болып есептелетін 

қоғам мен мемлекетті түбегейлі қайта згертудің 

негізін қалау екенін ескерсек, міндетті медициналық 

сақтандыру – уақыт талабы.

  ,

 

   

М

ед

иц

ин

ал

ы

қ 

са

қт

ан

ды

ру

 –

 у

ақ

ы

т т

ал

аб

ы

Медициналық сақтандыру – уақыт талабы

Кездесу барысында ауыл тұрғындарын 

мазалаған сауал те кп 

қозғалды. Олардың бірі 

колға алған ісінің тұралап 

қалғанын жеткізсе, бірі 

шаруашылық үшін жер 

сұрады. Жаңадан іс 

бастаймын деген талпыныс 

болғанымен, осы уақытқа 

дейін құжатын реттеуде 

қиындық туындап келгені 

де айтылды. 

«Атамекен» ҰКП 

кеңесшісі Бауыржан 

Құрманов «Асылтұқымды мал ұстап отырып, 

егін егетіндер субсидия алып отыр. Ал 

қарапайым мал сірумен айналысатындар 

жоқ екен. Соған байланысты негізі несие 

беру, қаржы беру мамандары бар. Соның 

ішінде малдарыңызды қалай асылдандыру 

керек? Аман сақтау, сіру туралы мағлұмат 

қажет тапсаңыздар, біздің жұмысшы 

топтың 1 ай бойы қызмет ететін орталығына 

келіп, барлық ақпаратты алуға 

мүмкіндіктеріңіз бар», – деп, 

тұрғындарын жедел жұмыс тобының 

жұмысымен таныстырып тті.

Жалпы, Рахат ауылында 32 

мыңнан аса тұрғын бар. Оның 9 

мыңға жуығы еңбекке жарамды. 

160 адам ауылында кәсібін ашып, 

бірнеше тұрғындарды жұмыспен 

қамтып отырғаны белгілі болды. 

Алайда кәсіпкерлерге қолдау крсету 

орталығына 21 ғана адам жүгінген. 

Мұның осыншама тұрғыны бар ауыл 

үшін аз екенін айтқан мамандар, 

оларды орталыққа, 

яғни Жаңазен 

қалалық әкімдігі 

жанындағы 

Неке сарайы 

ғимаратында 

күтетінін жеткізді. 

«Жаңазенге 

– жаңа серпін» 

бағдарламасының 

жұмысын 

жүргізгізілгеніне 

бір апта болды. Осы 

аралықта 300-ге жуық адам мамандардың 

алдына келген. Олардың ішінде з ісін 

бастағысы келгендер де, кәсібінің тасын 

рге домалатып жүргендер де бар. Олар түрлі 

мәселе бойынша сауал қойып, мамандар 

кеңесіне жүгінген. Алдағы уақытта жұмысшы 

топтың кмегіне сүйеніп, зекті мәселесін 

оңтайлы шешкен кәсіпкерлер қатары арта 

түсетініне сенім мол.

ОЛ ЖЫЛҚЫСЫМЕН БАЙ

ОЛ ЖЫЛҚЫСЫМЕН БАЙ

Еліміз егемендік алған 25 жылдан 

бері қыруар жұмыс атқарылды. Ал 

күн сайын экономикалық әлеуеті 

артып, әлеуметтік саласы жанданып 

келе жатқан Әулиеата өңірінде де 

айтулы мереке қарсаңында бірқатар 

нысан ашылды. Облысымызда ширек 

ғасыр ішінде ашылған нысандарды 

айтпағанның өзінде, ағымдағы 

жылдың тамыз-қыркүйек айында ғана 

Жамбыл облысында бірқатар нысан ел 

игілігіне пайдалануға берілді. 

Бала – болашақ. Елімізде балаларға 

деген қамқорлық күн санап артып 

отыр. Тамыз айында Мойынқұм ауданы 

Шығанақ ауылында 140 орындық 

балабақшаның ашылғаны белгілі. 

Нысанның демеуші есебінен жобалық 

құны 336,975 миллион теңгені құраған. 

Сонымен қатар қыркүйек айының 

алғашқы күндерінде облыста бірден сегіз 

нысанның пайдалануға берілді. Халықтың 

кптеген мәселесі оң шешімін тапты. 

Байзақ ауданы Түймекент ауылында 

300 келушіге арналған фельдшерлік-

акушерлік пункттің құрылысы салынды. 

Сондай-ақ Жуалы ауданы Қошқарата 

ауылында Абай атындағы 180 орындық 

орта мектеп ашылды. Сондай-ақ 

облыс әкімдігі құрылыс, жолаушылар 

клігі және автомобиль жолдары 

басқармасының берген мәліметінше, 

Тараз қаласы Құмшағал стансасындағы 

300 оқушыға арналған орта мектеп 

құрылысының жобалық құны 749149 

мың теңге болған. Тараз қаласындағы 

«Салтанат» (4) ықшамауданындағы 

№37-а мекенжайындағы бұрыннан 

тұрған балабақша ғимаратын бұзып, 

оның орнына 280 орындық балабақша 

құрылысының жүргізілуі де құптарлық іс. 

Ал Сарысу ауданы Жаңатас қаласындағы 

280 орындық балабақша құрылысы, 

Қордай ауданы Масаншы ауылындағы 

280 орындық балабақша құрылысы, 

Т.Рысқұлов ауданы Қарақыстақ 

ауылындағы 150 орындық Қызыл ту 

орта мектебі және Талас ауданы Есейхан 

ауылындағы 120 орындық Қаратау орта 

мектебінің де құрылысы аяқталып, 

пайдалануға берілген болатын. 

Бүгінгі таңда Жамбыл ңірі ел 

Тәуелсіздігінің 25 жылдығына қызу 

дайындық үстінде. Жыл соңына дейін 

тағы бірқатар нысан пайдалануға беріледі. 

Желтоқсан айында Тараз қаласындағы 

Кирпичник алқабындағы 300 орындық 

орта мектеп те пайдалануға беріледі. 

Ал 28 қазан күні облыс әкімі Кәрім 

Ккірекбаевтың қатысуымен Меркі 

ауданы Меркі ауылында емхана ашылды. 

Сонымен қатар «Талас ауданы Қаратау 

қаласындағы ауысымына 250 келушіге 

арналған аудандық емхана да ашылу 

салтанатына дайын.

Бұл мәліметтердің барлығы да 

еліміздің жыл санап қарыштап дамып 

келе жатқанын крсетеді. Облыс 

экономикасының әлеуетінің артқандығын 

айғақтайды. Ең бастысы – бүгінде еліміз 

азаттық аясында ақжарқын ғұмыр кешіп 

келеді. Мемлекет басшысы айтқандай, 

«Мемлекет қандай жағдайда да әлеуметтік 

міндеттемелерін шашау шығармай 

орындап келеді. Тарихымызды түгендеп, 

мәдениетімізді ркендетуге қол жеткіздік». 

ә Ө  ,

    

«Жаңаөзендегі – жаңа серпін» жобасы 

аясында «Атамекен» ҰКП жедел жұмыс тобы 

Рахат ауылының тұрғындарымен кездесті. 

Жүргізілген зерттеу нәтижесіне сәйкес бұл елді 

мекен ауыл шаруашылығы саласына бейім екені 

белгілі болды. Сол себепті мал өсіру, егін егіп, 

жылыжайдан өнім шығару жайында мамандар 

талдап айтып берді. Бизнесті қалай бастау керек 

екендігін де түсіндіріп, арнайы жүргізіліп жатқан 

бір айлық курсқа шақырды.

Бастама

БИЗНЕС 

БИЗНЕС 

БАСТАЙМЫН 

БАСТАЙМЫН 

ДЕСЕҢ...

ДЕСЕҢ...

Бала-болашақ

ҚАРҚЫНДЫ

ҚАРҚЫНДЫ

ҚҰРЫЛЫС

ҚҰРЫЛЫС